Ελάσσονες κλίμακες με Διέσεις

Στο σημερινό μάθημα θα μιλήσουμε για τις Ελάσσονες (Μινόρε) κλίμακες, με Διέσεις.

Σε προηγούμενα μαθήματα ασχοληθήκαμε με τις Μείζονες κλίμακες με διέσεις και με υφέσεις. Σε αυτό το μάθημα θα αλλάξουμε "στρατόπεδο" και θα μελετήσουμε τις Ελάσσονες. 

Υπάρχει κάποια σχέση μεταξύ των Μειζόνων και των Ελασσόνων κλιμάκων;

Ναι υπάρχει. Με μουσικούς όρους, λέμε πως κάθε Μείζονα κλίμακα έχει και την σχετική της Ελάσσονα.

Τι είναι η σχετική Ελάσσονα κλίμακα;

Σχετική Ελάσσονα μιας Μείζονος κλίμακας, ονομάζουμε την κλίμακα που έχει τον ίδιο οπλισμό. Δηλαδή, η Ντο μείζονα έχει σχετική την Λα ελάσσονα, καθώς και οι δύο δεν έχουν κανέναν οπλισμό.

Πως βρίσκουμε την σχετική ελάσσονα κλίμακα;

Για να απαντήσουμε αυτήν την ερώτηση, πρέπει να θυμηθούμε αυτά που μάθαμε στο μάθημα: Νότες - Ποιες είναι και πως γράφονται. Για να βρούμε την σχετική ελάσσονα μιας μείζονος κλίμακας, πρέπει να κατεβούμε κατά ένα τόνο και ένα ημιτόνιο. 
Για παράδειγμα αν έχουμε την Ντο μείζονα, για να βρούμε την ελάσσονά της, αρχίζουμε και κατεβαίνουμε τις νότες με την σειρά, μέχρι να έχουμε την απόσταση που αναφέραμε. Επί του πρακτέου:
Από το Ντο προς το Σι, έχουμε την απόσταση ενός ημιτονίου και από το Σι προς το Λα έχουμε την απόσταση ενός τόνου. Άρα η σχετική της Ντο μείζονα είναι η Λα ελάσσονα.

Σε αυτό το σημείο, πρέπει να αναφέρουμε πως υπάρχουν 3 είδη Ελασσόνων κλιμάκων: Οι Φυσικές (αιολικές) ελάσσονες, οι Αρμονικές ελάσσονες και οι Μελωδικές ελάσσονες.

Τι είναι η Φυσική (αιολική) ελάσσονα κλίμακα;

Αιολικές λέμε τις ελάσσονες κλίμακες που έχουν τις ίδιες αλλοιώσεις με τις σχετικές τους μείζονες. 

Τι είναι η Αρμονική ελάσσονα κλίμακα;

Αρμονικές ονομάζουμε τις ελάσσονες κλίμακες που πέρα από τις αλλοιώσεις των σχετικών μειζόνων κλιμάκων τους, παίρνουν μία δίεση στην έβδομη νότα της κλίμακας. 
Για παράδειγμα η Λα ελάσσονα δεν έχει καμία αλλοίωση. 
Η Λα ελάσσονα αρμονική, έχει μέσα σολ# (ΛΑ-ΣΙ-ΝΤΟ-ΡΕ-ΜΙ-ΦΑ-ΣΟΛ#-ΛΑ).

Τι είναι η Μελωδική ελάσσονα κλίμακα;

Μελωδικές ονομάζονται οι ελάσσονες κλίμακες που πέρα από τις αλλοιώσεις των σχετικών μειζόνων κλιμάκων τους, παίρνουν μία δίεση στην έκτη και την έβδομη νότα της κλίμακας όταν την ανεβαίνουμε. 
Όταν την κατεβαίνουμε όμως, αναιρούμε αυτές τις αλλοιώσεις με αποτέλεσμα να μοιάζει πάλι με την Αιολική ελάσσονα. 
Για παράδειγμα η Λα ελάσσονα δεν έχει καμία αλλοίωση. Η Λα ελάσσονα μελωδική στην ανιούσα θα ήταν: ΛΑ-ΣΙ-ΝΤΟ-ΡΕ-ΜΙ-ΦΑ#-ΣΟΛ#-ΛΑ, ενώ στην κατιούσα θα ήταν: ΛΑ-ΣΟΛ♮-ΦΑ♮-ΜΙ-ΡΕ-ΝΤΟ-ΣΙ-ΛΑ

Ο τρόπος που θα τις μελετήσουμε είναι ο εξής: Πρώτα θα πούμε ποια είναι η σειρά των διέσεων. Στην συνέχεια θα πούμε ποια είναι η σειρά των κλιμάκων, ανάλογα με τον αριθμό των διέσεών τους. Τέλος, θα φτιάξουμε έναν πίνακα όπου θα βάλουμε τις κλίμακες με την σειρά και δίπλα τους θα γράψουμε τις διέσεις που έχει η κάθε μία.

Σειρά διέσεων (#): Φα-Ντο-Σολ-Ρε-Λα-Μι-Σι
Σειρά κλιμάκων με διέσεις: ΛΑ-ΜΙ-ΣΙ-ΦΑ#-ΝΤΟ#-ΣΟΛ#-ΡΕ#-ΛΑ#

Η πρώτη κλίμακα, δηλαδή η Λα, όπως και η Ντο (η σχετική της μείζονα), δεν έχει καμία δίεση, η Μι έχει 1, η Σι έχει 2, η Φα# έχει 3 κ.τ.λ.

Βλέπουμε λοιπόν ότι ο αριθμός των διέσεων, όπως ακριβώς γινόταν και στις Μείζονες, ανεβαίνει προοδευτικά. Όπως ανεβαίνουμε κάθε κλίμακα, κρατάμε την δίεση που είχαμε ήδη και προσθέτουμε άλλη μία. Για να το κατανοήσουμε ας κοιτάξουμε το εξής παράδειγμα:

Η Λα ελάσσονα κλίμακα έχει μόνο φυσικές νότες. Για να βρούμε την δίεση της επόμενης στην σειρά κλίμακας, δηλαδή της Μι ελάσσονος, αυτό που κάνουμε είναι να προσθέσουμε την πρώτη δίεση που βλέπουμε στην σειρά, πιο πάνω. Άρα η Μι ελάσσονα θα έχει φα# (ΜΙ-ΦΑ#-ΣΟΛ-ΛΑ-ΣΙ-ΝΤΟ-ΡΕ-ΜΙ)

Ας φτιάξουμε λοιπόν έναν πίνακα, στον οποίο θα έχουμε την κλίμακα και τον αριθμό των διέσεων (τις οποίες θα παραθέσουμε μέσα σε παρένθεση). Θα βάψουμε με κόκκινο χρώμα την καινούρια διέση.

• Λα 0
• Μι 1 (φα)
• Σι 2 (φα,ντο)
• Φα# 3 (φα,ντο,σολ)
• Ντο# 4 (φα,ντο,σολ,ρε)
• Σολ# 5 (φα,ντο,σολ,ρε,λα)
• Ρε# 6 (φα,ντο,σολ,ρε,λα,μι)
• Λα# 7 (φα,ντο,σολ,ρε,λα,μι,σι)

Στο επόμενο μάθημα, θα δούμε τις Ελάσσονες κλίμακες με Υφέσεις.