Αποσάθρωση: η διαδικασία θρυμματισμού των πετρωμάτων και η μετατροπή τους σε υλικά που μπορούν να μεταφερθούν από το νερό και τον άνεμο
Διάβρωση: η αλλαγή της εξωτερικής επιφάνειας του εδάφους, που οφείλεται στις εξωγενείς δυνάμεις
Εναπόθεση: η τοποθέτηση των υλικών της αποσάθρωσης και της διάβρωσης μακριά από τον τόπο δημιουργίας τους
Μελετήστε τον παγκόσμιο χάρτη κατανομής ηφαιστείων και σεισμών και καταγράψτε τις περιοχές όπου υπάρχει μεγάλη δραστηριότητα. Ας συζητήσουμε τις παρατηρήσεις σας.
Αφού μελετήσουμε τον παγκόσμιο χάρτη, διαπιστώνουμε πως η μεγαλύτερη σεισμική και ηφαιστειακή δραστηριότητα, συμβαίνει κατά κύριο λόγο στα όρια των λιθοσφαιρικών πλακών. Έτσι οι περιοχές όπου παρατηρείται δραστηριότητα είναι: Η Δυτικές ακτές της Βόρειας και της Νότιας Αμερικής, η Μεσόγειος, η Ανατολική, η Νότια και η Κεντρική Ασία, ο θαλάσσιος χώρος της Ανατολικής Αυστραλίας και η Νοτιοανατολική Αφρική.
Η χώρα μας έχει έντονη σεισμική δραστηριότητα. Όλοι πρέπει να ζούμε με τους σεισμούς. Ας συζητήσουμε ποιες πρέπει να είναι οι πρώτες αντιδράσεις μας σε περίπτωση σεισμού.
Πριν τον σεισμό:
• Εφοδιαζόμαστε με είδη πρώτης ανάγκης, όπως φαρμακείο, νερό, φακό, σφυρίχτρα κ.α.
Κατά την διάρκεια του σεισμού:
• Διατηρούμε την ψυχραιμία μας.
• Βρίσκουμε κάλυμμα κάτω από ένα γερό έπιπλο.
Μετά τον σεισμό:
• Εκκενώνουμε το κτίριο, από τις σκάλες και ποτέ από το ασανσέρ.
Διαβάστε περισσότερα για την αντισεισμική προστασία, στην σελίδα του ΟΑΣΠ.
Συζητήστε τη δράση της βροχής, του ανέμου και των μεταβολών της θερμοκρασίας στα μνημεία της ανθρωπότητας.
Οι εξωγενείς παράγοντες, όπως η βροχή, ο άνεμος και οι μεταβολές της θερμοκρασίας προκαλούν διάβρωση, όχι μόνο στα φυσικά πετρώματα, αλλά και στα ανθρώπινα κατασκευάσματα, όπως τα μνημεία.
Κλασσικό παράδειγμα αποτελεί η Σφίγγα της Αιγύπτου, όπου χάρη στους ανέμους έχει χάσει τα περισσότερα χαρακτηριστικά του προσώπου της.
Η συνεχής χρήση τοξικών ουσιών από τις βιομηχανίες και τους ιδιώτες έχει οδηγήσει στην αύξηση του διοξειδίου του θείου και του αζώτου στην ατμόσφαιρα, τα οποία οξειδώνονται σε τριοξείδια. Αυτά με την υγρασία της ατμόσφαιρας μετατρέπονται σε θεϊκό και νιτρικό οξύ, τα οποία έπειτα πέφτουν στην γη με την μορφή της όξινης βροχής. Κάτι που λίγοι ξέρουν είναι πως ο Παρθενώνας είχε χρώματα όπως κόκκινο, μπλε και χρυσό, όμως χάρη στην όξινη βροχή και τα υπόλοιπα φαινόμενα, τα έχασε.
Τέλος, η θερμικές μεταβολές κατά την διάρκεια της μέρας και της νύχτας, προκαλούν εσωτερική θραύση, κυρίως στα μάρμαρα που είναι κακοί αγωγοί της θερμότητας, με αποτέλεσμα σε βάθος χρόνο να οδηγηθεί σε απολεπίσεις ή αποκολλήσεις της πέτρας.
Χωριζόμαστε σε δύο ομάδες και βρίσκουμε πληροφορίες για τα γνωστότερα ηφαίστεια και τους πιο καταστρεπτικούς σεισμούς. Χρησιμοποιούμε κάθε πηγή πληροφόρησης που διαθέτουμε.
Ηφαίστεια
Βεζούβιος: Ο Βεζούβιος είναι βουνό-ηφαίστειο στις δυτικές ακτές της Ιταλίας και σε απόσταση 12 χλμ. από τη Νάπολη. Μέχρι το 79 μ.Χ., το θεωρούσαν ένα απλό βουνό. Ο Στράβωνας μάλιστα λέει ότι το βουνό Ουεσούϊον (έτσι αποκαλεί τον Βεζούβιο) ήταν σκεπασμένο με ωραίους αγρούς, εκτός από την κορυφή του, που ήταν επίπεδη, μαύρη και σκεπασμένη εδώ και κει και βγάζει το συμπέρασμα ότι το βουνό είχε πάρει φωτιά και είχε καεί, αλλά η φωτιά έσβησε, επειδή έλειπε το καύσιμο υλικό. Η πρώτη έκρηξη του Βεζούβιου σύμφωνα με τους ιστορικούς, που κατάστρεψε ολοκληρωτικά και εξαφάνισε μέσα στη λάβα, τρεις μεγάλες πόλεις: την Πομπηία, το Ηράκλειο (σημερινό Ερκολάνο) και τις Σταβίες, έγινε το 79 μ.Χ. Την έκρηξη την περιέγραψε ο Πλίνιος ο Νεότερος, που ήταν αυτόπτης μάρτυρας της καταστροφής. Άλλες μεγάλες εκρήξεις καταγράφηκαν το 1794, το 1872 και το 1906, που προκάλεσαν μεγάλες καταστροφές και θανάτους πολλών ανθρώπων. Σήμερα, οι περιοχές γύρω από τον Βεζούβιο είναι ιδιαίτερα πυκνοκατοικημένες, παρά τον κίνδυνο που γνωρίζουν ότι διατρέχουν οι κάτοικοι, καθώς το ηφαιστειογενές έδαφος του βουνού είναι ιδιαίτερα εύφορο.
Κρακατόα: Το Κρακατόα ή Κρακατάου είναι ηφαιστειακό νησί το οποίο βρίσκεται στον πορθμό της Σούνδας, ανάμεσα στα νησιά Ιάβα και Σουμάτρα. Το όνομα χρησιμοποιείται για την ομάδα νησιών η οποία αποτελεί τα κατάλοιπα ενός μεγαλύτερου νησιού το οποίο καταστράφηκε από την κατακλυσμιαία έκρηξη του 1883. Στην καλδέρα του που σχηματίστηκε το 1883 αναδύθηκε το 1927 ένα νέο νησί, το Ανάκ Κρακατάου (κυριολεκτικά παιδί του Κρακατάου), το οποίο είναι ενεργό ηφαίστειο.
Η πιο αξιοσημείωτη έκρηξη του Κρακατόα έλαβε χώρα το 1883 και κλιμακώθηκε με μια σειρά εκρήξεων τις 26-27 Αυγούστου 1883, οι οποίες είναι από τα πιο βίαια ηφαιστειακά γεγονότα στην καταγεγραμμένη ιστορία. Η έκρηξη είχε εκτιμώμενη ισχύ στην κλίμακα VEI 6, ισοδύναμη με 200 μεγατόνους ΤΝΤ - περίπου 13.000 φορές ισχυρότερη από την βόμβα Λιτλ Μπόι (13-16 kt), η οποία κατέστρεψε τη Χιροσίμα κατά τη διάρκεια του Β΄Παγκοσμίου Πολέμου, και τέσσερις φορές ισχυρότερη από την Τσαρ Μπόμπα (50 Mt), την ισχυρότερη πυρηνική βόμβα που έχει εκραγεί. Ηφαιστειακή σποδός σχημάτισε μια στήλη ύψους 30.000 μέτρων και υπολογίζεται ότι ο όγκος των ηφαιστειακών αναβλημάτων ήταν 25 κυβικά χιλιόμετρα. Η έκρηξη ακούστηκε μέχρι το Άλις Σπρινγκς, στην κεντρική Αυστραλία, περίπου 3.600 χιλιόμετρα μακριά, καθώς και τα νησιά Ροντρίγκες, κοντά στον Μαυρίκιο, 4.780 χιλιόμετρα δυτικά.
Σαντορίνη / Θήρα: Η Σαντορίνη, Θήρα ή Στρογγύλη (παλαιότερη ονομασία) είναι νησί που βρίσκεται στο νότιο Αιγαίο πέλαγος, στο νησιωτικό σύμπλεγμα των Κυκλάδων, νότια της Ίου και δυτικά από την Ανάφη. Είναι γνωστή για το ηφαίστειό της.
Η τελευταία ηφαιστειακή δραστηριότητα ήταν το έτος 1950. Τμήματα του ηφαιστείου της Σαντορίνης είναι: Η Νέα Καμένη (1707-1711 μ.Χ.), η Παλαιά Καμένη (46-47 μ.Χ.), το υποθαλάσσιο ηφαίστειο Κολούμπο (ενεργό) (1650 μ.Χ.), τα Χριστιανά νησιά.
Η Σαντορίνη ανήκει στο ηφαιστειακό τόξο του Αιγαίου και χαρακτηρίζεται ενεργό ηφαίστειο μαζί με τα Μέθανα, την Μήλο και την Νίσυρο. Η Σαντορίνη καθώς και τα νησιά Θηρασία και Ασπρονήσι είναι απομεινάρια του ηφαιστειογενούς νησιού Στρογγύλη. Η Στρογγύλη ήταν ένας ηφαιστειακός κώνος. Το κεντρικό τμήμα της ανατινάχτηκε μαζί με τον κρατήρα του ηφαιστείου από τη Μινωική έκρηξη που έγινε το 1613 π.Χ. και είχε ως αποτέλεσμα τη δημιουργία αυτού που σήμερα ονομάζουμε καλδέρα της Σαντορίνης και την καταστροφή του προϊστορικού πολιτισμού του νησιού. Στο θαλάσσιο χάσμα που σχηματίστηκε μεταξύ Θήρας και Θηρασίας, που έχει βάθος 1.500 μέτρων, κατά καιρούς βγήκαν στην επιφάνεια ηφαιστειακοί κώνοι που σχημάτισαν τα εξής νησιά: την Παλαιά, τη Μικρή και τη Νέα Καμένη, την Καμένη Γεωργίου του Α΄, την Καμένη του Φουκέ, την Αφρόσσα και τη Δάφνη. Όλα αυτά τα νησιά μεγάλωναν σιγά-σιγά και ενώθηκαν, εκτός από την Παλαιά Καμένη.
Ταμπόρα: Το όρος Ταμπόρα είναι ένα ενεργό στρωματοηφαίστειο και υψηλότερη κορυφή του νησιού της Ινδονησίας Σουμπάουα, με ύψος 2.722 μέτρα. Η Σουμπάουα πλαισιώνεται τόσο προς τα βόρεια και νότια από ωκεάνιο φλοιό και το Ταμπόρα σχηματίστηκε από την ενεργή ζώνη υποβύθισης κάτω από αυτό. Αυτό ανύψωσε το Ταμπόρα σε ύψος μέχρι 4.300 μέτρων, καθιστώντας το στο παρελθόν μια από τις ψηλότερες κορυφές του αρχιπελάγους της Ινδονησίας. Καθώς ένας μεγάλος θάλαμος μάγματος μέσα στο βουνό γέμισε κατά τη διάρκεια αρκετών δεκαετιών, η ηφαιστειακή δραστηριότητα κλιμακώθηκε μέχρι την μεγάλη έκρηξη του Απριλίου του 1815, προκαλώντας το έτος χωρίς καλοκαίρι για το 1816. Η έκρηξη του 1815 ήταν ισχύος στη κλίμακα VEI 7, η μόνη έκρηξη αυτού του μεγέθους από την έκρηξη της λίμνης Τάουπο το 180 μ.Χ. αλλά και της Μινωικής έκρηξης.
Με εκτιμώμενο όγκο εκτινασώμενου υλικού ίσο με 160 χλμ³, η έκρηξη του 1815 ήταν η μεγαλύτερη ηφαιστειακή έκρηξη στην καταγραμμένη ιστορία. Η έκρηξη ακούστηκε μέχρι το νησί Σουμάτρα, περισσότερα από 2.000 χιλιόμετρα μακριά. Βαριά ηφαιστειακή τέφρα παρατηρήθηκε τόσο μακριά όσο το Βόρνεο, Σουλαουέζι, η Ιάβα και τις Μολούκες. Οι περισσότεροι θάνατοι από την έκρηξη ήταν από την πείνα και τις ασθένειες, καθώς το ηφαιστειακό νέφος κατέστρεψε την αγροτική παραγωγικότητα στην τοπική περιοχή. Ο απολογισμός των νεκρών ήταν τουλάχιστον 71.000 ανθρώπους (η πιο θανατηφόρα έκρηξη στην καταγραμμένη ιστορία), από τους οποίους οι 11.000 - 12.000 σκοτώθηκαν άμεσα από την έκρηξη.[5] Ο συχνά αναφερόμενος αριθμός των 92.000 θανάτων πιστεύεται ότι είναι υπερτιμημένος.
Η έκρηξη προκάλεσε παγκόσμιες κλιματικές ανωμαλίες που περιελάμβανε το φαινόμενο που είναι γνωστό ως «ηφαιστειακός χειμώνας»: το 1816 έγινε γνωστό ως το "έτος χωρίς καλοκαίρι» λόγω της επίδρασης στο βορειοαμερικανικό και ευρωπαϊκό καιρό. Οι γεωργικές καλλιέργειες καταστράφηκαν και το ζωικό κεφάλαιο πέθανε στο μεγαλύτερο μέρος του βόρειου ημισφαιρίου, με αποτέλεσμα το χειρότερο λιμό του 19ου αιώνα.
Πηγή Wikipedia
Σεισμοί
• Χιλή, 1960, 9,5 Ρίχτερ. Ο σεισμός προκάλεσε τσουνάμι και οδήγησε στον θάνατο τουλάχιστον 1.700 ανθρώπους.
• Αλάσκα, 1964, 9,2 Ρίχτερ. Έχασαν την ζωή τους 131 άνθρωποι.
• Ινδονησία, το 2004. 9,1 Ρίχτερ. Τον σεισμό ακολούθησε τσουνάμι. Πέθαναν 230.000 άνθρωποι σε δεκάδες χώρες, ενώ σχεδόν 42.000 ήταν οι αγνοούμενοι.
• Ιαπωνία, 2011, 9 Ρίχτερ. Ακολούθησε τσουνάμι που σκότωσε 18.000 άτομα και κατέστρεψε την περιοχή Τοχόκου (βορειοανατολικά) προκαλώντας μεγάλες καταστροφές και ένα σοβαρό ατύχημα στον πυρηνικό σταθμό της Φουκουσίμα.
• Ρωσία, 1952, 9 Ρίχτερ. Προκλήθηκαν πολλές ζημιές και τσουνάμι. Υπολογίζονται πάνω από 2.300 νεκροί.
• Κολομβία, 1906. 8,8 Ρίχτερ. Ανοικτά των ακτών της Κολομβίας και του Ισημερινού προκλήθηκε τσουνάμι, που οδήγησε στον θάνατο 1.000 ανθρώπους.
• Χιλή, 2010. 8,8 Ρίχτερ. Σκοτώθηκαν περισσότεροι από 520 άνθρωποι και ο σεισμός έπληξε τις κεντρικές και νότιες περιοχές της χώρας. Ακολούθησε τσουνάμι.
• Κίνα, 2008. 8 Ρίχτερ. Έχασαν την ζωή τους 87.000, κυρίως στην επαρχία Σετσουάν (νοτιοδυτικά) από το σεισμό. Αποτελεί τον φονικότερο στην Κίνα τα τελευταία 32 χρόνια.
• Περού, 2007. 7,7 Ρίχτερ. Τουλάχιστον 900 νεκροί και αγνοούμενοι, 320.000 οι πληγέντες από τη σεισμική δόνηση των στο νότιο τμήμα της χώρας.
• Πακιστάν, Ινδία 2005. 7,6 Ρίχτερ. Ο αριθμός των νεκρών ανέρχεται στους 75.000. Ο σεισμός έπληξε την περιοχή του Κασμίρ.
• Ινδονησία, 2009. 7,6 Ρίχτερ. Έχασαν την ζωή τους 1.100 άνθρωποι και 500.000 έμειναν άστεγοι.
• Τουρκία, 2011. 7,2 Ρίχτερ. Περισσότεροι από 600 νεκροί και περισσότεροι από 4.150 τραυματίες.
• Αϊτή, 2010. 7 Ρίχτερ. Πάνω από 200.000 νεκροί, στο σεισμό που ισοπέδωσε ένα μεγάλο τμήμα της πρωτεύουσας Πορτ ο Πρενς. Ο αριθμός των εκτοπισμένων υπολογίζεται γύρω στο 1 εκατομμύριο ανθρώπους.
Κεφ. 16: Οι φυσικές καταστροφές και οι συνέπειές τους στη ζωή των ανθρώπων - Τετράδιο εργασιών - Λύσεις ασκήσεων
1. Συμπλήρωσε το κείμενο με τις λέξεις που λείπουν:
Το εσωτερικό της Γης αποτελείται από διαδοχικά στρώματα. Το εξωτερικό στρώμα είναι στερεό και λέγεται λιθόσφαιρα. Η σύγκρουση των λιθοσφαιρικών πλακών εμφανίζεται σε εμάς ως σεισμός. Τα ηφαίστεια και οι σεισμοί είναι αποτελέσματα ενδογενών δυνάμεων.
2. Να αντιστοιχίσεις τις λέξεις με τις φράσεις:
θρυμματισμός πετρωμάτων - αποσάθρωση
μείωση του εδάφους - διάβρωση
σύγκρουση λιθοσφαιρικών πλακών - σεισμός
διέξοδος μάγματος - ηφαίστειο
3. Αν βρεις τις λέξεις που ζητούνται και διαβάσεις τις γαλάζιες γραμμές, θα μάθεις πώς λέγεται το μάγμα, όταν βγαίνει στην επιφάνεια της Γης.
1. Είναι το νερό της θάλασσας - ΑΛΜΥΡΟ
2. Μία από τις εξωγενείς δυνάμεις - ΑΝΕΜΟΣ
3. Μείωση (φάγωμα) του εδάφους - ΔΙΑΒΡΩΣΗ
4. Συγκέντρωση υλικών διάβρωσης - ΕΝΑΠΟΘΕΣΗ
4. Συγκέντρωσε πληροφορίες για την καταστροφή που επέφερε η έκρηξη του Βεζούβιου το 79 μ.Χ. και κατάγραψέ τες με τη μορφή άρθρου εφημερίδας.
Η Πομπηία ήταν πόλη της νότιας Ιταλίας, στην πλευρά της Τυρρηνικής θάλασσας, κοντά στη σημερινή Νάπολη. Χτίστηκε τον 5ο αιώνα π.Χ. από τους Έλληνες στις ακτές της Καμπανίας στους πρόποδες του Βεζούβιου, κοντά στη Ρώμη. Ήταν πόλη ανθηρή, με πληθυσμό 20.000-30.000 κατοίκους.
Το 62 μ.Χ. έγινε ένας πολύ μεγάλος σεισμός, που συντάραξε την ωραία και πλούσια αυτή πόλη. Λίγα χρόνια αργότερα, στις 24 Αυγούστου του 79 μ.Χ., ύστερα από μια φοβερή έκρηξη του Βεζούβιου, ένα τεράστιο κύμα από στάχτη έθαψε τα πάντα, μέσα σε λίγες ώρες.
Στην αρχή σηκώθηκε ένα φοβερό σύννεφο από στάχτη, η οποία σκέπασε την πόλη σε ύψος ενός μέτρου. Μόλις οι κάτοικοι της Πομπηίας αντιλήφθηκαν τη θεομηνία, άρχισαν να τρέπονται σε φυγή, παίρνοντας ο καθένας ό,τι μπορούσε να προφτάσει τις συνταρακτικές εκείνες στιγμές. Πολλοί όμως άλλαξαν γνώμη και ξαναγύριζαν αλλά τους έπιανε παραλυσία από τον πανικό.
Ύστερα από το σύννεφο της στάχτης, κατέκλυσε την πόλη μία αφάνταστη καταιγίδα από ηφαιστειακά αναβλήματα και κίσσηρι (ελαφρόπετρα), που την σκέπασαν σε ύψος 3 και περισσότερα μέτρα, πάνω δε σ' αυτές επικάθησε νέο στρώμα από στάχτη και πέτρες, ώστε η σημερινή επίχωση φτάνει τα 6-7 μέτρα. Υπολογίζεται ότι περισσότερα από 2.000 άτομα τάφηκαν ζωντανά και πέθαναν έτσι από ασφυξία.
Η παλαιά πόλη είχε ξεχαστεί και κανείς δεν ήξερε την ύπαρξή της. Πρώτη ανακάλυψη τμήματος της Πομπηίας έγινε το 1592, τυχαία, κατά τις εργασίες για την κατασκευή του υπόγειου υδραγωγείου της πόλης Τόρε Ανουντσιάτα που βρίσκεται εκεί κοντά. Τότε βρέθηκαν πολλά σημαντικά αντικείμενα, που μαζί με όσα ανακάλυψαν σε κατοπινές ανασκαφές αποτελούν σήμερα έναν πραγματικό θησαυρό τέχνης.
Πηγή Wikipedia
5. Συμπλήρωσε την ακροστιχίδα της λέξης «λιθόσφαιρα»:
Λειχήνες - Είδος βλάστησης που αναπτύσσεται στην τούνδρα
Ιμαλάια - Μεγάλη οροσειρά της Ασίας
Θρυμματισμό - Τον προκαλούν στα πετρώματα οι μεταβολές της θερμοκρασίας
Οροπέδιο - Πεδινή έκταση πάνω σε βουνό
Σεισμός - Προκαλείται από τη μετακίνηση λιθοσφαιρικών πλακών
Φράγμα - Κατασκευάζεται κατά πλάτος ενός ποταμού, για να συγκρατεί το νερό
Άνδεις - Οροσειρά της Ν. Αμερικής
Ινδικός - Ένας από τους ωκεανούς
Ρεύμα - Και έτσι λέγεται η ροή ποταμού ή θάλασσας
Ανάγλυφο - Εκτός από το ηπειρωτικό υπάρχει και το υποθαλάσσιο
0 Σχόλια