Σε όλες τις λέξεις που έχουν δύο ή περισσότερες συλλαβές, υπάρχει μία συλλαβή που προφέρεται δυνατότερα από τις άλλες. Πάνω από το φωνήεν της συλλαβής αυτής (που προφέρεται πιο δυνατά), σημειώνουμε ένα μικρό σημάδι, που λέγεται τόνος.
Το σημάδι αυτό (΄) ονομάζεται οξεία.
Κανόνες τονισμού
• Τόνο (τονικό σημάδι), παίρνουν όλες οι λέξεις που έχουν δύο ή περισσότερες συλλαβές.• Οι μονοσύλλαβες λέξεις δεν τονίζονται.
Θεωρούνται μονοσύλλαβες, για αυτό και δεν τονίζονται, οι λέξεις: μια, για, πια, γεια, ποιος - ποια - ποιο, γιος, νιος, πιω κ.α.
-- Εξαιρούνται και παίρνουν τόνο:
α) ο διαζευκτικός σύνδεσμος ή, π.χ. Ποδόσφαιρο ή Μπάσκετ.
β) τα ερωτηματικά πού και πώς, όταν βρίσκονται σε:
- ευθεία ερώτηση (όταν δηλαδή ακολουθεί ερωτηματικό): Πού πήγες; Πώς σε λένε;,
- πλάγια ερώτηση (δηλαδή σε πρόταση που περιέχει ερώτηση, χωρίς να ακολουθεί ερωτηματικό): Δεν μας είπες πού πήγες. Πες μου πώς είσαι.
γ) παίρνουν τόνο τα πού και πώς, στις ακόλουθες εκφράσεις: Πώς και πώς, πού και πού, αραιά και πού, από πού και ως πού, Πώς βαριέμαι!, πήγες για ψώνια; Πώς!
-- Το που και το πως δεν παίρνει τόνο, όταν δεν είναι ερωτηματικό, π.χ.
- αυτό που σου έδωσα, εκείνο που μου έλεγες.
- στο μπαλκόνι που έβαφε τον τοίχο ο Γιάννης, στο γήπεδο που παίζαμε εχθές.
- δύο χρόνια είναι που μετανάστευσε, φταίω που χάσαμε το παιχνίδι.
- μας είπε πως θα επιστρέψει, δεν ήξερα πως θα 'ρθεις.
• Οι λέξεις που τονίζονται στην προτελευταία συλλαβή και μετά από αυτές ακολουθεί μία από τις λέξεις μου, σου, του, της, το, την, τον, μας, σας, τους, παίρνουν άλλον έναν τόνο στην τελευταία συλλαβή, π.χ. προσκάλεσέ μας, ο ξάδερφός μου, αποπροσανατόλισέ τον,
Ονομασία των λέξεων από τον τόνο τους.
α) οξύτονη: όταν η λέξη τονίζεται στην λήγουσα, π.χ. αβγό, μικρός, παιδί, σκυλί.β) παροξύτονη: όταν η λέξη τονίζεται στην παραλήγουσα, π.χ. αστείο, κουνέλι, γάτα.
γ) προπαροξύτονη: όταν η λέξη τονίζεται στην προπαραλήγουσα, π.χ. ενότητα, εργαστήριο, πάτωμα.
Η θέση του τόνου.
• Πάνω από φωνήεντα, π.χ. εγώ, τραγουδώ, πάω, τρέχω.• Επάνω και αριστερά από κεφαλαίο φωνήεν, μόνο όταν βρίσκεται στην αρχή της λέξης, π.χ. Όταν, Άσε, Άλλος.
-- Όταν η λέξη γράφεται ολόκληρη με κεφαλαία γράμματα, τότε ο τόνος παραλείπεται, π.χ. ΟΤΑΝ, ΑΣΕ, ΑΛΛΟΣ. (εξαιρείται το διαζευκτικό Ή, που τονίζεται κανονικά)
• Πάνω από το πρώτο φωνήεν των διφθόγγων, π.χ. γάιδαρος, νεράιδα, μοιρολόι.
• Πάνω από το δεύτερο φωνήεν στους:
α) Καταχρηστικούς διφθόγγους, π.χ. πιάνο, βουλιάζω, θειάφι, μοιάζω
β) συνδυασμούς αυ και ευ, π.χ. αύριο, Εύα
0 Σχόλια