Το ελληνικό στοιχείο στις αρχαίες ελληνικές εστίες - από το https://idaskalos.blogspot.com
Στο 47ο κεφάλαιο, της Δ' ενότητας του βιβλίου της Γεωγραφίας της Ε' Δημοτικού, με τίτλο "Το ελληνικό στοιχείο στις αρχαίες ελληνικές εστίες", θα μάθουμε ορισμένα στοιχεία της ζωής των Ελλήνων στις αρχαίες ελληνικές εστίες, που βρίσκονται μακριά από την Ελλάδα.

Η εικόνα 47.1 και το κείμενο δείχνουν τη διατήρηση του ελληνισμού στις εστίες που δημιούργησαν οι πρόγονοί μας, όταν αναζητούσαν μια νέα ζωή μακριά από την πατρίδα. Ας συζητήσουμε μαζί τα ελληνικά χαρακτηριστικά στοιχεία της καθημερινής ζωής των κατοίκων αυτών των περιοχών, τα οποία διατηρούνται για πολλούς αιώνες, παρόλο που οι άνθρωποι αυτοί μπορεί και να μη γνωρίζουν αρκετά στοιχεία για την Ελλάδα.
Σε ολόκληρο τον κόσμο, υπάρχουν διάσπαρτες αρκετές αρχαιοελληνικές αποικίες, οι οποίες στην εποχή τους, λόγο της κουλτούρας και του πολιτισμού τους, κατόρθωσαν να επηρεάσουν τους ντόπιους κάτοικους και να τους εξελληνίσουν. Οι Έλληνες αυτοί, παρά τις επιρροές που δέχτηκαν από τους κατοίκους της χώρας υποδοχής, κατάφεραν να διατηρήσουν αρκετά από τα στοιχεία της χώρας τους, δηλαδή γλώσσα, ήθη, τραγούδια, έθιμα, χοροί κ.α.. Έτσι, ακόμα και αν δεν μένουν στην Ελλάδα, βαθιά μέσα τους νιώθουν Έλληνες και συγκεκριμένα, νιώθουν ως οι «σύγχρονοι Έλληνες της αρχαιότητας».

Το σχολείο σας αποφάσισε να αδελφοποιηθεί με ένα σχολείο της περιοχής της Αρμενίας, όπου υπάρχουν ελληνικές εστίες. Συζητήστε ενέργειες που θα προτείνετε σ’ εκείνα παιδιά, για να διατηρήσετε μια σχέση σταθερή και αδελφική.
Για να δημιουργήσουμε και να διατηρήσουμε μία σταθερή και αδελφική σχέση με αυτά τα παιδιά, πρέπει να κάνουμε τα εξής:
• Επικοινωνία με αυτά τα παιδιά μέσω διαδικτύου, γραμμάτων, τηλεφώνου.
• Ανταλλαγή φωτογραφιών και βίντεο από μνημεία των τόπων μας, ώστε να γνωρίσουν την Ελλάδα και εμείς την Αρμενία.
• Συζητήσεις σχετικά με την ελληνική ιστορία και την χριστιανική θρησκεία.
• Ανταλλαγή μαθητών, ώστε να γνωρίσουν τα παιδιά την χώρα καταγωγής τους και τα δικά μας παιδιά να επισκεφτούν μία ξένη χώρα.
• Διοργάνωση εκπαιδευτικών εκδρομών από την μία χώρα στην άλλη, ώστε να γνωριστούν τα παιδιά.
• Ανταλλαγή δώρων ή σουβενίρ, ώστε και οι δύο πλευρές να έχουν κάτι να θυμούνται από τους φίλους τους και από την χώρα που επισκέφτηκαν.
• Συμμετοχή σε ευρωπαϊκά εκπαιδευτικά προγράμματα (e-twinning) από κοινού.

Η Αλεξάνδρεια και η Έφεσος είναι δύο από τις αρχαίες ελληνικές εστίες. Ας συζητήσουμε μαζί τα ελληνικά στοιχεία, τα οποία εξακολουθούν να υπάρχουν στις πόλεις αυτές με το πέρασμα των αιώνων.
Η Αλεξάνδρεια, είναι μία από τις αρχαίες Ελληνικές εστίες, που σήμερα αποτελεί την δεύτερη πρωτεύουσα της σύγχρονης Αιγύπτου, μετά το Κάιρο. Ιδρύθηκε από τον Μέγα Αλέξανδρο το 331 π.Χ. και έγινε γνωστή για την περίφημη βιβλιοθήκη της. Από τα σημαντικότερα ελληνικά στοιχεία της περιοχής είναι τα: Η βιβλιοθήκη της Αλεξάνδρειας, το ορθόδοξο Πατριαρχείο, η μεγάλη ελληνική συνοικία που διέμεναν οι τότε πλούσιοι Έλληνες επιχειρηματίες, το σπίτι του διάσημου Έλληνα ποιητή Κωνσταντίνου Καβάφη και διάφορες ελληνικές επιγραφές.

Η Έφεσος έχει και αυτή αρκετά ελληνικά στοιχεία, όπως: το ελληνορωμαϊκό θέατρο της αρχαίας Εφέσου, οι ελληνικές επιγραφές στα αρχαία αγάλματα, οι προς Εφεσίους επιστολές του Αποστόλου Παύλου και τα ερείπια των αρχαιοελληνικών ναών.

Όλοι μαζί συγκεντρώνουμε τραγούδια και φωτογραφίες από τις αρχαίες ελληνικές εστίες, ώστε να φτιάξουμε κολάζ για τη ζωή των «σύγχρονων Ελλήνων της αρχαιότητας».
Με μία αναζήτηση στο ίντερνετ μπορούμε να βρούμε τις αρχαιοελληνικές αποικίες και αμέτρητο φωτογραφικό υλικό ώστε να στήσουμε το κολλάζ μας. Επίσης, συμβουλευόμαστε τον χάρτη 47.3 στης σελίδας 154 του βιβλίου μας. Τέλος, στο διαδίκτυο υπάρχουν σελίδες όπου αναφέρουν τα τραγούδια αυτών των περιοχών.

Κεφ. 47: Το ελληνικό στοιχείο στις αρχαίες ελληνικές εστίες - Τετράδιο εργασιών - Λύσεις ασκήσεων


1. Γύρω από τη Μαύρη Θάλασσα διακρίνεις ελληνικά ονόματα πόλεων. Τι συμπεραίνεις από αυτό; Ποιο είναι το αποτέλεσμα της διάδοσης της ελληνικής σκέψης και του πολιτισμού;
Αυτό που συμπεραίνουμε είναι πως αυτές οι περιοχές είχαν αναπτύξει επαφές με τους Έλληνες. Συγκεκριμένα, στα αρχαία χρόνια, είχε αναπτυχθεί το εμπόριο μέσο της θάλασσας με εκείνες τις περιοχές. Αυτή η αλληλεπίδραση με τους Έλληνες επηρέασαν πολιτιστικά αυτούς τους λαούς, σε βαθμό που έδωσαν ελληνικά ονόματα στις πόλεις τους, πράγμα που επικρατεί ακόμα και σήμερα.

2. Στον χάρτη 47.3 του βιβλίου σου διάλεξε μία αρχαία ελληνική εστία, διάβασε για την περιοχή αυτή σε μία εγκυκλοπαίδεια και προσπάθησε να επισημάνεις τον λόγο για τον οποίο οι  Έλληνες κατοίκησαν εκεί.
Η αρχαία ελληνική εστία που θα επιλέξουμε είναι η Τραπεζούντα. Είναι μία πόλη της Μικράς Ασίας (Πόντος), που βρίσκεται στις ακτές του Ευξείνου Πόντου, στη σημερινή Τουρκία. Ιδρύθηκε το 756 π.Χ. για πρώτη φορά από Ίωνες αποίκους. Έζησε πολλές δόξες, καταστροφές, τιμές και θυσίες, αλλά έμεινε και στάθηκε Ελληνική επί 2678 χρόνια, μέχρι το 1922 και την Μικρασιατική Καταστροφή όταν και αναγκάστηκε ο ελληνισμός την εγκαταλείψει και να αναζητήσει την σωτηρία στην Ελλάδα.
Ήταν η πρωτεύουσα της αυτοκρατορίας των Μεγάλων Κομνηνών και μεγάλο αστικό και πολιτιστικό κέντρο των Ελλήνων Ποντίων.
Η Τραπεζούντα βρίσκεται στις ακτές ενός ανοιχτού όρμου, στις νοτιοανατολικές ακτές του Ευξείνου Πόντου και στους βόρειους πρόποδες των Ποντιακών Άλπεων, ενώ το κέντρο της πόλης βρίσκεται σε μια ανυψωμένη τριγωνική περιοχή, ανάμεσα σε δυο βαθιά φαράγγια. Στη βάση της, υπάρχουν κατάλοιπα αρχαίου ρωμαϊκού λιμένα και στο νότιο άκρο της ορθώνεται μια ερειπωμένη ακρόπολη. Το κέντρο της το περιβάλλουν ανατολικά και δυτικά τείχη, τα οποία χρονολογούνται από την βυζαντινή περίοδο.
Οι λόγοι που την επέλεξαν οι Έλληνες, πέρα από την φυσική της ομορφιά, ήταν πως η γεωγραφικής της θέση, ευνοούσε στην δημιουργία ενός ασφαλούς εμπορικού κέντρου, που αποτελούσε σταυροδρόμι ανατολής και δύσης.