Στις εικόνες 32.1α, 32.1β και 32.1γ βλέπουμε σημεία μεγάλων πόλεων της χώρας μας. Βρείτε στον γεωμορφολογικό χάρτη της Ελλάδας τη θέση αυτών των πόλεων και πείτε έναν λόγο που βοήθησε να γίνουν μεγαλουπόλεις.
Οι τρεις πόλεις που βλέπουμε (η Αθήνα, η Θεσσαλονίκη και η Πάτρα) είναι οι τρεις μεγαλύτερες πόλεις της Ελλάδας. Ο λόγος που έγιναν τόσο μεγάλες είναι η γεωγραφική τους θέση, καθώς και οι τρεις είναι πεδινές παραθαλάσσιες πόλεις, που διαθέτουν λιμάνι. Αυτό βοήθησε πολύ στην οικονομική και πληθυσμιακή ανάπτυξή τους.
Ο διπλανός πίνακας αναφέρει μεγάλες πόλεις της Ελλάδας. Ποιες από αυτές είναι παραθαλάσσιες και ποιες ορεινές;
Παραθαλάσσιες: Αθήνα, Θεσσαλονίκη, Πειραιάς, Πάτρα, Ηράκλειο, Βόλος, Καβάλα και Χαλκίδα.
Ορεινή: Ιωάννινα.
Ας συζητήσουμε ποια είναι τα χαρακτηριστικά στοιχεία για τα οποία είναι γνωστή καθεμία από τις πόλεις του πίνακα.
Αθήνα: Είναι η πρωτεύουσα της Ελλάδας. Εκεί βρίσκεται η Ακρόπολη και ο Παρθενώνας.
Θεσσαλονίκη: Η συμπρωτεύουσα της χώρας. Εκεί βρίσκεται ο Λευκός Πύργος και οι κατακόμβες του Αγίου Δημητρίου.
Πειραιάς: Εκεί βρίσκεται το μεγαλύτερο επιβατικό και εμπορικό λιμάνι της Ελλάδας.
Πάτρα: Η τρίτη μεγαλύτερη πόλη της χώρας, η μεγαλύτερη πόλη της Πελοποννήσου. Έχει ένα από τα μεγαλύτερα λιμάνια της Ελλάδας, αποτελώντας την πύλη προς την Ευρώπη.
Ιωάννινα: Η μεγαλύτερη πόλης της Ηπείρου. Είναι γνωστή για την λίμνη Παμβώτιδα.
Ηράκλειο: Η μεγαλύτερη πόλη της Κρήτης. Έχει μεγάλο λιμάνι και βρίσκεται κοντά στην μινωική Κνωσό.
Βόλος: Μία από της μεγαλύτερες πόλεις της Θεσσαλίας και το μοναδικό λιμάνι του νομού. Εκεί βρίσκεται και το βουνό Πήλιο.
Καβάλα: Σημαντικό εμπορικό κέντρο και λιμάνι της Μακεδονίας
Χαλκίδα: Η μεγαλύτερη πόλη της Στερεάς Ελλάδας. Είναι γνωστή για τον πορθμό του Ευρίπου.
Εντοπίστε στον πολιτικό χάρτη της τάξης σας τις παραπάνω πόλεις και συζητήστε ποιες από αυτές είχαν αξιόλογη παρουσία στην Αρχαία Ελλάδα.
Στην αρχαία Ελλάδα αξιόλογη παρουσία είχαν οι εξής πόλεις:
Αθήνα: Η Αθήνα ήταν μία από τις πιο ισχυρές πόλεις της αρχαιότητας, γενέτειρα της φιλοσοφίας.
Σπάρτη: Η Σπάρτη ήταν μαζί με την Αθήνα μία από τις πιο ισχυρές πόλεις της αρχαιότητας, γνωστή για τους εξαιρετικούς πολεμιστές της.
Ολυμπία: Ήταν γνωστή για τους ολυμπιακούς αγώνες.
Δελφοί: Εκεί βρισκόταν το μαντείο, όπου η Πυθία έδινε τους χρησμούς.
Μυκήνες: Το κέντρο του μυκηναϊκού πολιτισμού.
Ας συζητήσουμε μαζί ποια είναι τα ιστορικά και περιβαλλοντικά στοιχεία που έχουν κάνει γνωστά αυτά τα χωριά. Πώς μπορούμε σήμερα να τα αξιοποιήσουμε τουριστικά;
Ζαγοροχώρια: Ζαγόρι ονομάζεται μια περιοχή στην οροσειρά της Πίνδου, στην Ήπειρο, στη βορειοδυτική Ελλάδα. Εκεί υπάρχουν 46 οικισμοί, τα αποκαλούμενα Ζαγοροχώρια, τα οποία είναι διάσπαρτα στους πρόποδες της Πίνδου. Η λέξη έχει Σλαβική ρίζα, καθώς βγαίνει από την πρόθεση Za που σημαίνει «πίσω» και το ουσιαστικό gora που σημαίνει «βουνό», το οποίο με την σειρά του είναι παραφθορά του ελληνικού «όρος». Κατά την αρχαιότητα, η περιοχή αυτή ονομάζονταν «Παροραία», και οι κάτοικοί της «Παροραίοι», δηλαδή αυτοί που ζουν πίσω από τα όρη.
Το Ζαγόρι είναι περιοχή γνωστή για την μεγάλη φυσική του ομορφιά. Έχει εντυπωσιακή γεωλογία και δύο εθνικούς δρυμούς, που ο ένας περιλαμβάνει τον ποταμό Αώο και το Φαράγγι του Βίκου, ενώ ο άλλος περιλαμβάνει την περιοχή γύρω από τη Βάλια Κάλντα, ανατολικά της επιβλητικής χιονοσκέπαστης Τύμφης.
Τα 45 περίπου χωριά του Ζαγορίου, μέχρι τη διάνοιξη σύγχρονων δρόμων τη δεκαετία του 1950, διασυνδέονταν με ορεινούς δρόμους και παραδοσιακά τοξωτά πέτρινα γεφύρια. Τα γεφύρια αυτά, χτίστηκαν από δωρεές εκπατρισμένων εμπόρων κατά το 18ο αιώνα και αντικατέστησαν παλιότερα ξύλινα.
Σούλι: Το Σούλι είναι μία ιστορική και γεωγραφική περιοχή της Κεντρικής Ηπείρου, που αποτελείται από ένα σύνολο (αναφέρεται και ως «ομοσπονδία») χωριών, τα γνωστά και ως Σουλιωτοχώρια. Βρίσκεται ανάμεσα σε τρία όρη: Μούργκα (1.340 μέτρα), Ζαβρούχο (1.137 μ.), Τούρλια (1.082 μ.) και στη συμβολή του ποταμού του Αχέροντα με τον παραπόταμό του Τσαγκαριώτικο.
H περιοχή του Σουλίου είναι ορεινή, απότομη και άγρια. Ο ποιητής Ανδρέας Κάλβος μάλιστα την χαρακτήρισε μαγευτική. Αναφέρεται ότι πιθανώς οι πρώτοι κάτοικοι της περιοχής, την επέλεξαν λόγω της δυσπρόσιτης και φυσικώς οχυρωμένης της θέσης.
Οι Σουλιώτες είχαν ελληνική εθνική συνείδηση και διακρίθηκαν σε όλους τους αγώνες για την απελευθέρωση της Ελλάδας. Έγιναν θρύλοι για τις πολεμικές τους ικανότητες και τις άλλες αρετές τους.
Πήλιο: Το βουνό Πήλιο βρίσκεται στο Νομό Μαγνησίας, δίπλα στην πόλη του Βόλου. Το ύψος του ανέρχεται στα 1.624 μέτρα (κορυφή Πουριανός Σταυρός). Σύμφωνα με την Ελληνική μυθολογία ήταν η θερινή κατοικία των θεών και πατρίδα των Κενταύρων. Όλο το βουνό είναι γεμάτο δάση με πανύψηλες οξιές, βελανιδιές, πλατάνια, αγριοκαστανιές, δασική πεύκη, καθώς και συστάδες υβριδογενούς ελάτης. Στα χαμηλότερα υψόμετρα, στις ανατολικές πλαγιές υπάρχουν καλλιέργειες με μηλιές και στα νότια με ελιές καθώς και πολύ πυκνή μακκία βλάστηση. Το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό του Πηλίου είναι και η υδρολογική του φύση. Οι ανατολικές πλαγιές του, δέχονται πολύ μεγάλα ποσά βροχής και χιονιού, τα οποία ξεπερνάνε κατά πολύ τη μέση τιμή της πεδινής Θεσσαλίας. Παρά τα σχιστολιθικά πετρώματά του, που δεν θα επέτρεπαν την δημιουργία υπόγειων πηγών, η ύπαρξη μεγάλων ρηγμάτων έχει οδηγήσει στη δημιουργία αξιόλογων πηγών. Συνολικά, οι γνωστές πηγές στο βουνό φτάνουν τις 70, οι σημαντικότερες όμως είναι αυτές της Καλιακούδας και της Λαγωνίκας. Υπάρχουν μεγάλες ρεματιές, όπως αυτή της Λαγωνίκας, του Βρύχωνα, της Καλιακούδας και της Φελούκας με αξιόλογη ροή τους χειμερινούς και ανοιξιάτικους μήνες, όπως επίσης και δεκάδες μικρά ρέματα.
Πάρνωνας: Ο Πάρνωνας είναι ένα βουνό ύψους 1.934 μέτρων. Χωρίζει την Αρκαδία από τη Λακωνία και καταλήγει στη δεύτερη με απόληξή του το ακρωτήριο Μαλέας (Κάβο Μαλιάς). Το όνομα Πάρνωνας είναι αρχαίο (συγγενεύει ετυμολογικά με τα ονόματα των βουνών Παρνασσός και Πάρνηθα) και σημαίνει "λαμπερή κορυφή". Πολλοί το αποκαλούν και ως "θηλυκό βουνό", επειδή είναι πιο ομαλός και ήπιος από τον "μεγάλο αντίπαλό" του, τον Ταΰγετο. Οι κάτοικοι του Πάρνωνα, τα μετακατοχικά χρόνια μετακινούνταν και κατέβαιναν στα χωριά του Έλους για εργασία. Τα περισσότερα χωριά του σήμερα, έχουν ερημώσει και έχουν ζωή κυρίως τους καλοκαιρινούς μήνες. Ψηλότερο χωριό του Πάρνωνα και δεύτερο ψηλότερο της Πελοποννήσου είναι ο Κοσμάς Αρκαδίας σε υψόμετρο 1150 μέτρων.
Με την σωστή προώθηση από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης μπορούμε να παρουσιάσουμε τις ομορφιές αυτών των τόπων. Με την δημιουργία ξενώνων και τουριστικών μονάδων, αυτές οι περιοχές μπορούν να γίνουν πόλος έλξης για τους τουρίστες.
Ας συζητήσουμε μαζί τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματα που παρουσιάζουν αυτές οι πόλεις από τις παραπάνω δραστηριότητες.
Τα πλεονεκτήματα του Πειραιά, της Θεσσαλονίκης, της Πάτρας, του Βόλου και του Ηράκλειου είναι τα εξής:
• Το εμπόριο αναπτύσσετε χάρη στα λιμάνια των πόλεων.
• Δημιουργούνται νέες θέσεις εργασίας (ναύτες, λιμενικοί κ.α.)
• Ο τουρισμός ευνοείται με αποτέλεσμα να βελτιώνεται η οικονομία των πόλεων αυτών.
Τα μειονεκτήματα που έχουν είναι:
• Τα νερά των λιμανιών μολύνονται.
• Αυξάνονται τα επίπεδα της ατμοσφαιρικής ρύπανσης.
• Αυξάνεται η εγκληματικότητα καθώς χάρη στα λιμάνια ευνοείται το λαθρεμπόριο.
Γίνετε ταξιδιώτες των ελληνικών θαλασσών. Ξεκινήστε ένα ταξίδι από την Αλεξανδρούπολη με προορισμό την Κέρκυρα. Σημειώστε τις πόλεις-λιμάνια που θα συναντήσετε κατά τη διάρκεια του ταξιδιού σας.
Το ταξίδι θα είχε τις εξής στάσεις:
Καβάλα, Θεσσαλονίκη, Βόλος, Ραφήνα, Λαύριο, Πειραιάς, Κόρινθος, Πάτρα, Ηγουμενίτσα και Κέρκυρα.
Στο μάθημα αναφέρονται ορισμένες πόλεις της χώρας μας που υπήρχαν και στην Αρχαία Ελλάδα. Χωρισμένοι σε πέντε ομάδες βρίσκουμε άλλες πέντε πόλεις που θυμόμαστε από την ιστορία της Αρχαίας Ελλάδας και φέρνουμε πληροφορίες για την οικονομική τους ανάπτυξη.
Πέντε πόλεις που θυμόμαστε είναι οι: Ελευσίνα, Μέγαρα, Νεμέα, Κόρινθος και Τεγέα.
Αυτές οι πόλεις είχαν αρκετή ανάπτυξη στην αρχαιότητα. Πλέον, λόγο της κρίσης που μαστίζει ολόκληρη την Ελλάδα, αυτές οι πόλεις δεν έχουν την ίδια οικονομική ανάπτυξη που είχαν τότε.
Κεφ. 32: Οι πόλεις της Ελλάδας - Τετράδιο εργασιών - Λύσεις ασκήσεων
1. Ποια είναι τα μνημεία των φωτογραφιών; Γράψε σε ποια πόλη ανήκει καθένα από τα μνημεία αυτά.
Εικόνα 32.1: Ο Ναός του Ποσειδώνα στο Σούνιο (Νομός Αττικής).
Εικόνα 32.2: Ο Λευκός Πύργος στη Θεσσαλονίκη.
Εικόνα 32.3: Ο Παρθενώνας στην Αθήνα.
2. Συμπλήρωσε την ακροστιχίδα της λέξης «ΑΚΡΟΚΟΡΙΝΘΟΣ»:
Αθήνα - Στην πόλη αυτή είναι συγκεντρωμένη η εξουσία της χώρας
Κρήτη - Σ’ αυτό το νησί βρίσκονται τα Σφακιά
Ρο - Το έχει και η Βεργίνα και το Ηράκλειο
Ολυμπία - Εκεί γίνονταν οι … Αγώνες, που ξανάρχισαν το 1896
Κέρκυρα - Είναι γνωστή για το Ποντικονήσι της
Ορεινή - Η Τρίπολη είναι πόλη …
Ρόδος - Μεγάλο νησί στα Δωδεκάνησα
Ιστορική - Οι Μυκήνες είναι σπουδαία και … πόλη
Ναός - Στους Δελφούς βρίσκεται ο … του Απόλλωνα
Θεσσαλονίκη - Είναι η δεύτερη σε πληθυσμό πόλη της Ελλάδας
ΟΜιστράς - Ήταν το δεσποτάτο του Κωνσταντίνου Παλαιολόγου (με άρθρο)
Σπάρτη - «Ή ταν ή επί τας». Φράση που μας θυμίζει αυτή την πόλη
0 Σχόλια