Πέλαγος ονομάζεται η θαλάσσια περιοχή, πέρα από την ακτή, που είναι μικρότερης έκτασης από τη θάλασσα και τον ωκεανό.
Η Ελλάδα είναι μία χερσόνησος που βρέχεται από το Αιγαίο πέλαγος (Ανατολικά), το Ιόνιο πέλαγος (Δυτικά) και το Λιβυκό πέλαγος (Νότια).
Μερικοί αναφέρουν ότι το Ιόνιο πέλαγος πήρε το όνομά του από τον αρχαίο βασιλιά Ίωνα. Τι λένε οι δικές σου πηγές πληροφόρησης;
Για την ονομασία του Ιονίου πελάγους υπάρχουν διάφορες εκδοχές.
• Κατά την άποψη του Θεόπομπου, ιστορικού του 4ου αιώνα π.Χ. από τη Χίο, που έζησε στην Αθήνα, το όνομα προέρχεται από τον ήρωα της Ιλλυρίας Ιόνιο, ο οποίος πιθανόν δεν καταγόταν από την Ιλλυρία, αλλά από το νησί Ίσσα της Δαλματίας.
• Σύμφωνα με άλλη άποψη το όνομα προέρχεται από τον Ιόνιο, γιο του Δύρραχου, που σκοτώθηκε κατά λάθος από τον Ηρακλή, όταν ο ημίθεος βοήθησε τον Δύρραχο να αντιμετωπίσει την επίθεση των αδελφών του. Το σώμα του Ιόνιου πετάχτηκε στη θάλασσα κι αυτή πήρε το όνομά του.
• Ο Αισχύλος στο έργου του «Προμηθεύς Δεσμώτης» κάνει αναφορά στην Ιώ, από την οποία θεωρείτε πως πήρε το όνομά του το Ιόνιο πέλαγος. Συγκεκριμένα η Ιώ, κόρη του βασιλιά του Άργους Ίναχου και της νύμφης Μελία, ήταν ιέρεια της Ήρας στο Ηραίο του Άργους. Η ομορφιά της τράβηξε την προσοχή του Δία και την έκανε ερωμένη του, ύστερα από παρέμβαση των μαντείων των Δελφών και της Δωδώνης, όπου κατέφυγε ο πατέρας της Ιώς, για να του εξηγήσουν ένα όνειρο που είδε η κόρη του. Συγκεκριμένα, το όνειρο την παρακινούσε να πάει στις όχθες της λίμνης της Λέρνας και να ενωθεί με τον Δία. Η Ήρα όμως, η οποία αντιλήφθηκε την απιστία του άντρα της, μη μπορώντας να κάνει οτιδήποτε στον παντοδύναμο σύζυγό της, κυνήγησε την Ιώ.
Ο Δίας, για να προφυλάξει την Ιώ από τη ζήλια της Ήρας, την μεταμόρφωσε σε λευκή αγελάδα, τόσο ξεχωριστή που η Ήρα, που είχε καταλάβει το σχέδιο του άντρα της, ζήτησε να της δώσει την αγελάδα, ως αφιέρωμα σε αυτήν. Η Ήρα ανέθεσε την φύλαξή της στον Πανόπτη Άργο με τα εκατό μάτια, που την ημέρα την άφηνε ελεύθερη να βόσκει, ενώ τις νύχτες την έδενε σε μια ελιά, που είχε φυτρώσει σε ένα ιερό δάσος στις Μυκήνες. Την επιτηρούσε συνεχώς, χάρις στο γεγονός ότι όταν κοιμόταν, έκλειναν μόνο τα μισά του μάτια· τα άλλα, ορθάνοιχτα, επόπτευαν.
Η Ιώ περιπλανήθηκε στις Μυκήνες και έπειτα στην Εύβοια, αναζητώντας την τροφή της, έχοντας πάντα πίσω της τον Άργο για επόπτη. Απ' όπου κι αν περνούσε, φύτρωναν λουλούδια και ο Δίας, ενίοτε έπαιρνε τη μορφή ταύρου και την επισκεπτόταν για να ενωθεί μαζί της. Κάποια στιγμή, τη λυπήθηκε και ζήτησε από τον Ερμή να τη σώσει, από τον φύλακά της. Ο Ερμής παίζοντας τον αυλό του Πάνα ή με το μαγικό ραβδί του, αποκοίμισε τα πενήντα μάτια που παρακολουθούσαν ξάγρυπνα, ενώ τα άλλα πενήντα κοιμόντουσαν τον φυσικό τους ύπνο και τον σκότωσε με το δρεπάνι του. Η Ήρα τότε, χάρισε στα μάτια του Άργου την αθανασία, τοποθετώντας τα στα φτερά του παγονιού, πτηνό αφιερωμένο σε αυτή.
Η Ήρα θυμωμένη, έστειλε στην άτυχη κοπέλα μια βοϊδόμυγα (οίστρος), που κολλημένη στα πλευρά της, τη βασάνιζε. Εκείνη άρχισε να τρέχει πέρα δώθε απελπισμένη, προσπαθώντας να απαλλαχτεί από τη μύγα. Έτρεξε κατά μήκος των ακτών, που ονομάστηκαν από αυτήν Ιόνιο Πέλαγος, ύστερα διέσχισε τα στενά ανάμεσα σε Ευρώπη και Ασία, που και αυτά ονομάστηκαν από αυτήν, από το πέρασμα της αγελάδας (βοός πόρος), Βόσπορος. Πλανήθηκε στην Ιλλυρία, τη Σκυθία, έφτασε έπειτα στην Κιμμερίδα γη (Κριμαία) και τον Καύκασο όπου ήταν δεμένος ο Προμηθέας. Στην συνέχεια πέρασε στην Ασία -από εκείνη λένε ότι ονομάστηκε η πόλη Ιώνη, η σημερινή Γάζα- μέχρι που κατέληξε στην Αίγυπτο. Εκεί, σε ασφαλές και φιλικό πλέον περιβάλλον, παίρνοντας ξανά τη μορφή της, γέννησε τον γιο της από τον Δία, τον Έπαφο.
Ας συζητήσουμε για το όνομα του Αιγαίου πελάγους. Η επιστροφή του Θησέα από την Κρήτη σημάδεψε την ονομασία της θάλασσας αυτής.
Ο Θησέας ήταν ο γιος του βασιλιά της Αθήνας Αιγέα και της κόρης του βασιλιά Πιτθέα, Αίθρας. Ενώ η Αίθρα ήταν ακόμη έγκυος, ο Αιγέας χρειάστηκε να γυρίσει στην Αθήνα. Πριν φύγει, έκρυψε το σπαθί και τα χρυσά σανδάλια του κάτω από έναν μεγάλο βράχο, δίπλα στον ναό του Δία και είπε στην Αίθρα: «Αν το παιδί που θα γεννήσεις είναι αγόρι, όταν θα μεγαλώσει και θα μπορέσει να σηκώσει τον βράχο, να πάρει το σπαθί και τα σανδάλια μου και να έρθει στην Αθήνα». Ο Θησέας το έκανε πράγματι και ξεκίνησε το ταξίδι του. Όταν έφτασε τελικά στην Αθήνα, έμαθε πως ο Μίνωας, ως τιμωρία προς του Αθηναίους για την δολοφονία του γιου του Ανδρόγεου, τους ανάγκαζε να του πληρώνουν βαρύ φόρο. Κάθε εννέα χρόνια έπρεπε να του στέλνουν επτά νέες κι επτά νέους για να τους τρώει ο Μινώταυρος.
Μην μπορώντας να ανεχτεί την θυσία αυτή, ο Θησέας, αποφάσισε να πάρει τη θέση ενός από τους επτά νέους, με σκοπό να βρεθεί κοντά στο Μινώταυρο, για να τον σκοτώσει. Στο λιμάνι του Φαλήρου τούς αποχαιρέτησαν όλοι κλαίγοντας. Έβαλαν στο καράβι μαύρα πανιά, κι ο βασιλιάς Αιγέας τους παρακάλεσε, αν γύριζαν ζωντανοί, να βάλουν πανιά άσπρα.
Όταν έφτασε στην Κρήτη ο Θησέας, γνώρισε την κόρη του Μίνωα, την Αριάδνη. Η νεαρή κοπέλα, θαμπωμένη από την οµορφιά του, θέλησε να τον βοηθήσει. Του έδωσε ένα κουβάρι νήµα, το γνωστό µίτο, και τον συµβούλεψε να δέσει την άκρη του στην είσοδο του λαβύρινθου και να το ξετυλίγει.
Ο Θησέας µπήκε µε θάρρος και τόλμη στο λαβύρινθο κι έψαχνε το Μινώταυρο, ξετυλίγοντας το κουβάρι. Όταν συναντήθηκαν, πάλεψαν σκληρά. Ο Μινώταυρος ήταν δυνατός, ο Θησέας όμως κατάφερε να τον σκοτώσει µε το σπαθί του.
Βγήκε απ’το λαβύρινθο µαζεύοντας το νήµα. Στην είσοδο τον υποδέχτηκαν οι νέοι της Αθήνας µε δάκρυα χαράς και ανακούφισης.
Το ίδιο βράδυ ο Θησέας, μαζί με τους νέους της Αθήνας και την Αριάδνη, έφυγαν κρυφά με το πλοίο τους από την Κρήτη. Τότε όμως, πέρασε από κει ο θεός Διόνυσος, ο οποίος μόλις είδε την Αριάδνη, θαμπώθηκε τόσο πολύ από την ομορφιά της, που την πήρε, για να την κάνει γυναίκα του. Ο Θησέας στενοχωρήθηκε πάρα πολύ, αλλά μη μπορώντας να κάνει τίποτε άλλο, μπήκε στο πλοίο και συνέχισε το ταξίδι του για την Αθήνα. Δυστυχώς όμως, κανείς δε θυμήθηκε να αλλάξει τα πανιά του πλοίου.
Ο Αιγέας από το Σούνιο, κάθε μέρα κοίταζε τη θάλασσα, ελπίζοντας κάποια στιγμή να δει το πλοίο να επιστρέφει. Όταν τελικά φάνηκε το πλοίο στον ορίζοντα και είδε τα μαύρα πανιά, πίστεψε ότι ο Θησέας είναι νεκρός, κι απ’ τη μεγάλη του λύπη έπεσε από τον βράχο στη θάλασσα και πνίγηκε. Η θάλασσα όπου έπεσε ονομάστηκε Αιγαίο πέλαγος.
Παρατηρήστε τον παραπάνω πολιτικό χάρτη της Ελλάδας και βρείτε ποιοι κόλποι βρίσκονται στο Αιγαίο και ποιοι στο Ιόνιο πέλαγος.
Αιγαίο Πέλαγος: Καβάλας, Στρυμονικός, Ιερισσού, Αγίου όρους, Κασσάνδρας, Θερμαϊκός, Παγασητικός, Μαλιακός, Βόρειος Ευβοϊκός, Νότιος Ευβοϊκός, Σαρωνικός, Αργολικός, Λακωνικός, Κισσάμου, Χανίων, Αλμυρού, Ηρακλείου, Μαλίων, Μιραμπέλου.
Ιόνιο Πέλαγος: Αμβρακικός, Πατραϊκός, Κορινθιακός, Κυπαρισσιακός, Μεσσηνιακός.
Ας φτιάξουμε με πλαστελίνη ανάγλυφο χάρτη της Ελλάδας, όπου με σημαίες θα δηλώνονται οι καθαρές θάλασσες. Με τη βοήθεια της δασκάλας ή του δασκάλου μας θα αντλήσουμε πληροφορίες από το Υ.ΠΕ.ΧΩ.Δ.Ε. (Υπουργείο Περιβάλλοντος, Χωροταξίας και Δημοσίων Έργων).
Για να φτιάξουμε το περίγραμμα του χάρτη, μία καλή ιδέα είναι να πάρουμε έναν μεγάλο χάρτη της Ελλάδας και πάνω σε αυτών να φτιάξουμε το έργο μας.
Κεφ. 9: Οι θάλασσες της Ελλάδας - Τετράδιο εργασιών - Λύσεις ασκήσεων
1. Ποιες από τις παρακάτω προτάσεις είναι σωστές και ποιες λανθασμένες;
Γράψε «Σ» για τη σωστή και «Λ» για τη λανθασμένη στο
α) Το Αιγαίο πέλαγος απλώνεται ανάμεσα στις ακτές της Ελλάδας και της Ιταλίας Λ
β) Στα νότια του Ιονίου πελάγους βρίσκεται το βαθύτερο σημείο της Μεσογείου Σ
γ) Το Καρπάθιο πέλαγος βρέχει το νησί Κέρκυρα Λ
δ) Το Ιόνιο πέλαγος φθάνει μέχρι τις ακτές της Νότιας Ιταλίας Σ
ε) Στα βόρεια του Ιονίου πελάγους βρίσκεται το βαθύτερο σημείο της Μεσογείου Λ
2. Συμπλήρωσε την ακροστιχίδα της λέξης «ΠΕΛΑΓΟΣ»:
Πελοπόννησος - Βρέχεται νοτιοανατολικά από το Μυρτώο πέλαγος
Ειρήνη - «Εσέ ζητούν, …» το ποίημα του Θ. Πιερίδη
Λιβυκό - Βρέχει τη νότια Κρήτη
Αιγαίο - Ενώνει την Ελλάδα με την Τουρκία
Γ η - Αποτελείται από νερό κατά 70%
Ουρανός - Δίνει το χρώμα του στη θάλασσα
Σίγμα - Η θάλασσα έχει δύο
3. Γράψε ένα μικρό κείμενο, στο οποίο θα εξηγείς την ύπαρξη της μεγάλης ακτογραμμής της χώρας μας.
Η Ελλάδα είναι μία χερσόνησος, με πλούσιο οριζόντιο διαμελισμό (έχει δηλαδή πολλούς κόλπους, χερσονήσους, ακρωτήρια και όρμους), που βρέχεται από το Αιγαίο πέλαγος (Ανατολικά), το Ιόνιο πέλαγος (Δυτικά) και το Λιβυκό πέλαγος (Νότια). Επιπλέον έχει πολλά νησιά, όπου περιτριγυρίζονται από ακτές. Έτσι, είναι λογικό να έχει μεγάλη ακτογραμμή.
0 Σχόλια