Ισαύρων να απαγορεύσουν την προσκύνηση και τη λατρεία των εικόνων και να υποχρεώσουν τους μοναχούς και τους κληρικούς να υπηρετούν τη στρατιωτική θητεία τους, πριν δεχτούν το ιερατικό τους αξίωμα. Έπειτα για τις δύο αντιμαχόμενες παρατάξεις που δημιουργήθηκαν, τους εικονομάχους και τους εικονολάτρες, για την εσωτερική διαμάχη που έμεινε γνωστή ως "εικονομαχία" και τέλος για την συμφιλίωση των χριστιανών και την αναστήλωση των εικόνων, που γιορτάζεται την Κυριακή της Ορθοδοξίας.
Πάμε να δούμε τις λύσεις και τις απαντήσεις, στις εργασίες και στα ερωτήματα του βιβλίου και του τετραδίου εργασιών.
1. Πώς κρίνετε τα μέτρα των Ισαύρων για τα εκκλησιαστικά θέματα; Ήταν όλα αναγκαία; Τι μπορούσε να γίνει για να αποφευχθούν οι συγκρούσεις;
Οι αποφάσεις που πήραν οι Ίσαυροι, όπως επίσης και τα διοικητικά μέτρα για την εκκλησία, δεν ήταν αναγκαία και πάρθηκαν χωρίς προηγούμενη ενημέρωση και διαφώτιση του πληθυσμού, γι’ αυτό δημιούργησαν αναταραχή στους κληρικούς και στον λαό. Η στρατιωτική θητεία για τους μοναχούς και κληρικούς, δεν ήταν ιδιαίτερα κακή απόφαση καθώς πρέπει όλοι να προστατεύουν την πατρίδα τους και να υπηρετούν την ελευθερία. Η απαγόρευση όμως τον εικόνων ήταν τελείως λάθος απόφαση. Πρώτον, ήταν αντίθετη με το διάταγμα της ανεξιθρησκίας που επέτρεπε στους ανθρώπους να λατρεύουν ελεύθερα τον Θεό τους και δεύτερον, προσπάθησε ένας πολιτικός, να αλλάξει τις θρησκευτικές παραδόσεις, χωρίς να έχει τις γνώσεις ή το δικαίωμα για να το κάνει. Έτσι αυτή η απόφαση δίχασε τον λαό και τον χώρισε σε δυο αντιμαχόμενες παρατάξεις. Όλα αυτά θα μπορούσαν να αποφευχθούν, εάν ο αυτοκράτορας ανακοίνωνε στον λαό τα μέτρα αυτά, πριν τα κάνει πράξη και ζητούσε την άποψη του κλήρου, ο οποίος με τις γνώσεις του θα μπορούσε να τον συμβουλεύσει καλύτερα.
2. Θυμάστε προηγούμενες θρησκευτικές διαμάχες στην αυτοκρατορία; Κάνετε σύγκριση μεταξύ τους.
Στα προηγούμενα μαθήματα είχαμε μιλήσει για δύο μεγάλες θρησκευτικές διαμάχες. Η πρώτη ήταν το 360-363 μ.Χ. όταν ο αυτοκράτορας Ιουλιανός προσπάθησε να επαναφέρει πάλι την παλιά θρησκεία και η δεύτερη ήταν το 379-395 μ.Χ. όταν ο Θεοδόσιος προσπάθησε να επιβάλλει με ακραία μέτρα τον Χριστιανισμό σε ολόκληρη την αυτοκρατορία. Εάν συγκρίνουμε την εικονομαχία με τις δύο αυτές διαμάχες, θα δούμε πως σε όλες υπήρξαν πολλές καταστροφές έργων τέχνης, ναών, κτιρίων και το σημαντικότερο, ανθρωπίνων ζωών. Ο θρησκευτικός φανατισμός, από όποια θρησκεία και αν προέρχεται, δεν είναι ποτέ σωστός. Πρέπει να σεβόμαστε τους συνανθρώπους μας αλλά και αυτοί να σέβονται εμάς.
Η κρίση της εικονομαχίας διχάζει τους Βυζαντινούς - Τετράδιο Εργασιών (Βιβλίο) - Λύσεις ασκήσεων
Στο Τετράδιο Εργασιών υπάρχουν τέσσερις ερωτήσεις σχετικές με το μάθημά μας.
1. Διαβάστε τα κείμενα-πηγές 3 και 4. Κρίνετε τη συμπεριφορά των δύο ιεραρχών προς τον αυτοκράτορα και εκτιμήστε τις επιπτώσεις που είχε αυτή η διαφωνία στην εκκλησία και την αυτοκρατορία. Θυμάστε τον Ηράκλειο και τον Πατριάρχη Σέργιο; Κάνετε μια σύγκριση του τρόπου συνεργασίας αυτών των ηγετών και εκείνων.
Όταν ο αυτοκράτορας Λέων ο Γ΄ εξέδωσε το Διάταγμα, προσκάλεσε τον αγιότατο πατριάρχη Γερμανό να το υπογράψει. Τότε όμως ο γενναίος ιεράρχης αρνήθηκε και έδωσε τα ιερά άμφιά του στον αυτοκράτορα. Αυτό που ζήτησε ο βασιλιάς από εκείνον, ήταν αδύνατο να το κάνει, χωρίς απόφαση Οικουμενικής Συνόδου, είπε και αποχώρησε. Από την άλλη, ο πάπας της Ρώμης, όταν έμαθε για την καθαίρεση των σεπτών εικόνων, εμπόδισε να σταλούν οι φόροι της Ρώμης και της Ιταλίας στην Κωνσταντινούπολη. Έστειλε επίσης μία επιστολή στην οποία μήνυσε στον αυτοκράτορα ότι δεν πρέπει ο βασιλιάς να μεταβάλει την αρχαία πίστη της εκκλησίας, η οποία έχει καθιερωθεί από τους αγίους πατέρες εδώ και αιώνες. Στην συγκεκριμένη περίπτωση λοιπόν, ο κλήρος εναντιώθηκε στον αυτοκράτορα, εξαιτίας της απόφασής του.
Αντίθετα, επί αυτοκράτορα Ηράκλειου, ο Πατριάρχης Σέργιος, όχι απλά δεν εναντιώθηκε στις αποφάσεις του βασιλιά, αλλά πρόσφερε τα χρήματα της εκκλησίας ως δάνειο, για να χρηματοδοτήσει ο Ηράκλειος την εκστρατεία κατά των Περσών. Βλέπουμε λοιπόν πως ο κλήρος και ο αυτοκράτορας δεν είχαν πάντα διαφορές, αλλά πολλές φορές συνεργάζονταν ενωμένοι.
2. Διαβάστε ξανά τις αποφάσεις των Ισαύρων αυτοκρατόρων για τα εκκλησιαστικά θέματα. Συζητήστε μεταξύ σας ποιες απ’ αυτές νομίζετε ότι ήταν σωστές και ποιες λαθεμένες. Δικαιολογείται τόση αναταραχή και για τόσο πολύ χρόνο στο κράτος;
Η υποχρεωτική θητεία των μοναχών και των κληρικών δεν ήταν κακή απόφαση, και σίγουρα δεν θα προκαλούσε αναταραχές και διαμάχες. Περισσότεροι στρατιώτες θα βοηθούσαν στην άμυνα της πόλης. Η απαγόρευση των εικόνων όμως ήταν τελείως λάθος απόφαση και προκάλεσε πολλές αντιδράσεις. Οι λόγοι που τις απαγόρευσε ήταν ότι από την εποχή του Μεγάλου Κωνσταντίνου, όπου ξεκίνησε η απεικόνιση του Σταυρού, των Αποστόλων, του Χριστού και της Παναγίας, ο λαός και οι μοναχοί, ξεπέρασαν τα όρια της ευλάβειας και άρχισαν να τιμούν τις εικόνες φανατικά, φτάνοντας στα όρια της ειδωλολατρίας. Επίσης πολλοί, όπως οι Μουσουλμάνοι και οι Άραβες, διακήρυτταν πως οι Χριστιανοί είναι ειδωλολάτρες, και έτσι ο Λέων έχανε την ευκαιρία να τους προσεγγίσει. Τέλος, ο αυτοκράτορας θεωρούσε υπερβολική την ανάπτυξη και την δύναμη των μοναχών, καθώς πολλοί άνθρωποι γίνονταν μοναχοί και ζούσαν μακρυά από την κοινωνία και εκτός αυτού, τα μοναστήρια από τις δωρεές είχαν αποκτήσει πολύ πλούτο. Παρόλα αυτά, η πράξη του Λέοντος ήταν άδικη και απολυταρχική καθώς δεν έδωσε το δικαίωμα ψήφου και παρέβηκε το διάταγμα της ανεξιθρησκίας, οπότε ο λαός ήταν λογικό να ξεσπάσει εναντίον του.
3. Η παρακάτω επιστολή του Πάπα στάλθηκε από τη Ρώμη στον επίσκοπο Μασσαλίας, στα πρώτα χρόνια της εικονομαχίας. Η απόφαση της «αναστήλωσης των εικόνων» πάρθηκε έναν αιώνα αργότερα! Έπρεπε να χαθεί τόσος χρόνος;
Ο Λέων Γ' είχε δίκιο να απαγορεύσει την "Λατρεία" των εικόνων, δεν είχε όμως κανένα δικαίωμα να τις καταστρέψει. Πράγματι, οι άνθρωποι είχαν φτάσει να λατρεύουν τις εικόνες ως αντικείμενα και όχι αυτό που απεικονίζουν. Οπότε η απαγόρευση της "ειδωλολατρίας" ήταν σωστή, αλλά ο τρόπος που προσπάθησε να το κάνει ήταν λάθος. Εάν είχε μοιραστεί την σκέψη του με τους κληρικούς θα είχαν βρει μια πιο απλή λύση και με την κατάλληλη εκπαίδευση, ο λαός θα μάθαινε πως, όταν προσκυνάμε μία εικόνα, δεν προσκυνάμε την ζωγραφιά ή το ξύλο, αλλά την χρησιμοποιούμε ως "μέσο" για να λατρέψουμε το πρόσωπο που απεικονίζεται. Άρα, δεν έπρεπε να χαθεί τόσος χρόνος, και κυρίως ζωές, καθώς όλα θα είχαν λυθεί εάν ο Λέων είχε επιλέξει τον διάλογο και όχι την ρήξη με την εκκλησία. Ωστόσο, εμείς έχουμε την ευκαιρία να διδαχθούμε από τα λάθη των ιστορικών προσώπων και να πάρουμε πολύτιμα μαθήματα για την ζωή.
4. Στο κείμενο 6 η σύγχρονη ιστορικός Ελένη Γλύκατζη-Αρβελέρ αμφισβητεί την αντικειμενικότητα των εικονολατρικών μαρτυριών. Διαβάστε τα κείμενα 3, 4 και 5 του Θεοφάνη, παρατηρήστε και την εικόνα 1, και εντοπίστε στοιχεία φανατισμού που στηρίζουν την άποψή της.
Η σύγχρονη ιστορικός αμφισβητεί την αντικειμενικότητα των εικονολατρικών μαρτυριών, κατηγορόντας τον Θεοφάνη και τους εικονολάτρες, πως αμαύρωσαν το έργο των εικονομάχων. Διαβάζοντας τα κείμενα του μαθήματός μας, δεν φαίνεται πως ο ιστορικός Θεοφάνης, ήταν ένας φανατικός εικονολάτρης, αλλά πως ήταν ένας ορθόδοξος χριστιανός, ο οποίος διαφωνούσε με τις αποφάσεις του Λέοντος και των εικονομαχών. Από τις φράσεις που χρησιμοποιεί ο ιστορικός: «αγίων και σεπτών εικόνων», «δυσσεβής Λέων Γ΄», «αγιότατο Πατριάρχη» και «γενναίος ιεράρχης», δεν αποδεικνύεται πως ήταν φανατικός, παρά μόνο ότι ήταν ένας ευσεβής πιστός. Έπειτα στην εικόνα 1, βλέπουμε τους εικονομάχους να παρουσιάζονται σαν αυτούς που σταύρωσαν τον Χριστό, πράγμα το οποίο είναι λογικό, εάν σκεφτούμε πως για έναν εικονολάτρη, η καταστροφή των εικόνων, ήταν σίγουρα ένα συγκλονιστικό γεγονός, που αποκλείεται να τον άφηνε ανεπηρέαστο. Έτσι, και επειδή δεν έχουμε άλλες πηγές, δεν μπορούμε να βγάλουμε ασφαλές συμπέρασμα. Μπορεί οι μαρτυρίες να μην είναι απολύτως αντικειμενικές (ούτως ή άλλως, όλοι οι ιστορικοί "βλέπουν" τα γεγονότα μέσα από το δικό τους οπτικό πεδίο), δεν παύουν όμως να αναφέρουν τα γεγονότα που έγιναν.
0 Σχόλια