Το Βυζάντιο φτάνει στο απόγειο της ακμής του - Η μεγάλη ακμή του Βυζαντινού κράτους

Στο 25ο (εικοστό πέμπτο) κεφάλαιο, στην Ε ενότητα του βιβλίου της ιστορίας της Ε' Δημοτικού, με τίτλο "Το Βυζάντιο φτάνει στο απόγειο της ακμής του", θα μάθουμε για τους αυτοκράτορες της μακεδονικής δυναστείας, που κυβέρνησαν επί δύο αιώνες την αυτοκρατορία και για τις αλλαγές που έκαναν, οδηγώντας το Βυζάντιο στο απόγειο της ακμής και του μεγαλείου.
 
Πάμε να δούμε τις λύσεις και τις απαντήσεις, στις εργασίες και στα ερωτήματα του βιβλίου και του τετραδίου εργασιών.

1. Τι πέτυχαν οι Μακεδόνες στα ζητήματα της εκκλησίας;
Μετά την εικονομαχία, οι Μακεδόνες προσπάθησαν να βελτιώσουν τις σχέσεις κράτους και εκκλησίας, ώστε να επαναφέρουν την ηρεμία. Έστρεψαν λοιπόν την εκκλησία σε έργα ειρηνικά και φιλανθρωπικά. Ρύθμισαν τα καθήκοντα των αρχόντων και καθόρισαν τις σχέσεις Κράτους και Εκκλησίας, με νέους νόμους (Επαναγωγή και Πρόχειρο Νόμο), προσαρμόζοντας έτσι το δίκαιο στις συνθήκες της εποχής.

2. Ποιο από τα παραπάνω μέτρα βοήθησε τη γεωργία, το εμπόριο, τη βιοτεχνία, τη ναυτιλία;

Οι Μακεδόνες έλαβαν κάποια μέτρα για την εσωτερική οργάνωση και την καλή λειτουργία του κράτους. Συγκεκριμένα:
• Γεωργία: Επέβαλαν τον νόμο του «Αλληλέγγυου», ο οποίος όριζε ότι οι πλούσιοι γαιοκτήμονες, θα πληρώνουν στο κράτος μαζί με τους δικούς τους φόρους και τους φόρους των φτωχών γειτόνων τους, όταν εκείνοι αδυνατούν.
• Εμπόριο - Βιοτεχνία: Με το «Επαρχιακό βιβλίο» ρύθμισαν τα θέματα των εμπορικών συναλλαγών και έβαλαν τάξη στη λειτουργία των βιοτεχνιών και των επαγγελματιών, καθώς και στα όρια κέρδους καθενός.
• Ναυτιλία: Πήραν ξανά από τους Σαρακηνούς τον έλεγχο των θαλάσσιων δρόμων. Έτσι τα βυζαντινά εμπορικά καράβια μπορούσαν να ανοιχτούν ξανά στο Αιγαίο, τη Μεσόγειο, την Αδριατική και τη νότια Ιταλία.
 

Το Βυζάντιο φτάνει στο απόγειο της ακμής του - Τετράδιο Εργασιών (Βιβλίο) - Λύσεις ασκήσεων

Στο Τετράδιο Εργασιών υπάρχουν πέντε ερωτήσεις σχετικές με το  μάθημά μας.

1. Ποιοι εμπόδιζαν τα βυζαντινά εμπορικά καράβια να ταξιδεύουν στο Αιγαίο και τη δυτική Μεσόγειο; Τι σήμαινε για το Βυζάντιο και την οικονομία του η επανάκτηση αυτής της ευκαιρίας;
Οι Σαρακηνοί, ήταν Άραβες πειρατές που είχαν υπό τον έλεγχό τους τη θαλάσσια περιοχή του Αιγαίου και της δυτικής Μεσογείου. Οι αυτοκράτορες της Μακεδονικής δυναστείας, πήραν πίσω των έλεγχο των θαλάσσιων δρόμων το 961 και έτσι ο Βυζαντινός στόλος κυριάρχησε σταδιακά στο Αιγαίο και τη Δυτική μεσόγειο. Η σημασία αυτής της κατάκτησης ήταν μεγάλη καθώς το εμπόριο είναι από τις σπουδαιότερες πηγές πλούτου για την αυτοκρατορία, καθώς την εφοδιάζει με χρήματα, τρόφιμα και απαραίτητα προϊόντα για την ζωή των ανθρώπων. Έτσι όταν οι εμπορικοί δρόμοι άνοιξαν ξανά, ένα συναίσθημα ασφάλειας και σιγουριάς κατέκλυσε τους Βυζαντινούς.

2. Διαβάστε τα κείμενα-πηγές 2 και 4. Συζητήστε μεταξύ σας και αναζητήστε τους λόγους για τους οποίους νομίζετε ότι η βυζαντινή πολιτεία αντέδρασε με τόση αυστηρότητα στην παράνομη συμπεριφορά των δυνατών.
Οι δυνατοί συνέχεια εκμεταλλεύονταν και κέρδιζαν εις βάρος των αδυνάτων και φτωχών. Αγόραζαν γη από τους μικροϊδιοκτήτες, που βρίσκονταν σε ανάγκη, σε εξευτελιστικές τιμές. Για αυτόν τον λόγο, η αυτοκρατορία θέσπισε το νόμο του «Αλληλέγγυου» και ακύρωσε όλες τις αγοραπωλησίες που έκαναν οι πλούσιοι με τους φτωχούς. Αποφάσισαν πως η γη θα επιστραφεί πίσω στους φτωχούς, χωρίς να πάρουν χρηματική αποζημίωση οι πλούσιοι και επιπλέον απαγόρευσε να γίνονται αγοραπωλησίες μεταξύ διαφορετικών τάξεων. Οι πλούσιοι με τους πλούσιους και οι φτωχοί με τους φτωχούς.

3. Παρόμοια με τους Μακεδόνες αυτοκράτορες μέτρα, για την προστασία των πενήτων γεωργών από τους δυνατούς, είχαν πάρει και οι Ίσαυροι. Πώς εξηγείτε το γεγονός ότι αυτό επαναλαμβάνεται μετά από κάποιες δεκαετίες;
Η τακτική προστασίας των φτωχών γεωργών βλέπουμε πως επαναλαμβάνεται μετά από μερικές δεκαετίες. Αυτό πιστεύουμε πως έγινε για διάφορους λόγους. Συγκεκριμένα:
• Η εικονομαχία είχε προκαλέσει τεράστια πολιτική αναστάτωση, με αποτέλεσμα να μην εφαρμόζονται σωστά αρκετοί νόμοι, έτσι οι πλούσιοι κατάφεραν να βρουν «παραθυράκια» ώστε να επιστρέψουν στις παλιές τους συνήθειες.
• Με το πέρασμα του χρόνου μερικοί νόμοι είχαν "χαλαρώσει", με αποτέλεσμα να μην εφαρμόζονται σωστά.

4. Το «Επαρχιακό Βιβλίο» και οι «Νεαρές» διατάξεις ρύθμιζαν τις συναλλαγές και το επιτρεπόμενο κέρδος των βυζαντινών εμπόρων. Γίνεται κάτι ανάλογο σήμερα από την πολιτεία; Ποιοι έχουν αυτή την ευθύνη;
Με το Επαρχιακό βιβλίο και τις Νεαρές, οι Βυζαντινοί ρύθμιζαν τις εμπορικές συναλλαγές και έβαζαν όρια κέρδους στους εμπόρους, ώστε να μην πλουτίζουν παράνομα, εις βάρος των πολιτών. Ακόμα και σήμερα, το κράτος παρακολουθεί και επεμβαίνει σε περιπτώσεις όπου ο πωλητής έχει αυξήσει υπερβολικά και αδικαιολόγητα τις τιμές στα προϊόντα του, ώστε να είναι δίκαιο το εμπόριο και να μην υπάρχει αισχροκέρδεια. Τα όργανα που έχουν αναλάβει αυτό το έργο είναι το Υπουργείο Εμπορίου, η Αγορανομία, ο Συνήγορος του καταναλωτή και το Υπουργείο Ανάπτυξης.

5. Διαβάστε το κείμενο για τις βυζαντινές συντεχνίες και σχολιάστε όσα αναφέρονται σ’ αυτό. Παραλληλίστε τες με τα σημερινά επαγγελματικά σωματεία και εκτιμήστε τον κοινωνικό τους ρόλο.
Οι επαγγελματίες στο Βυζάντιο, ήταν οργανωμένοι σε σωματεία, τις συντεχνίες. Υπήρχαν συντεχνίες για κάθε επάγγελμα όπως κρεοπωλών, αρτοποιών, βιοτεχνιών, οικοδόμων, κτλ. Η κάθε συντεχνία αγόραζε συλλογικά τις πρώτες ύλες και τις έδινε στα μέλη της και παράλληλα προστάτευαν τους επαγγελματίες. Οι συντεχνίες του Βυζαντίου αντιστοιχούν στα επαγγελματικά σωματεία και στους συνεταιρισμούς που έχουμε σήμερα. Όπως και τότε, τα επαγγελματικά σωματεία (π.χ των δικηγόρων, των γιατρών) έχουν στόχο να προστατεύσουν τα συμφέροντα και τα δικαιώματα των μελών τους. Οι συνεταιρισμοί (π.χ. των κτηνοτρόφων, των γεωργών) συλλέγουν και διακινούν τα προϊόντα των μελών τους στην αγορά.