Η καθημερινή ζωή στην ύπαιθρο στα χρόνια των Ισαύρων και των Μακεδόνων - Η μεγάλη ακμή του Βυζαντινού κράτους - από το «https://idaskalos.blogspot.gr»
Στο 27ο (εικοστό έβδομο) κεφάλαιο, στην Ε' ενότητα του βιβλίου της ιστορίας της Ε' Δημοτικού, με τίτλο "Η καθημερινή ζωή στην ύπαιθρο στα χρόνια των Ισαύρων και των Μακεδόνων", θα μάθουμε για τον τρόπο ζωής των βυζαντινών, που ζούσαν στην ύπαιθρο σε χωριά και κωμοπόλεις.

Πάμε να δούμε τις λύσεις και τις απαντήσεις, στις εργασίες και στα ερωτήματα του βιβλίου και του τετραδίου εργασιών.

1. Γιατί οι Βυζαντινοί προτιμούσαν να κτίζουν τα χωριά τους σε πλαγιές λόφων και πλάι σε πηγές; Έχετε χωριά με αυτά τα χαρίσματα στην περιοχή σας;
Από τα παλιά χρόνια οι άνθρωποι προτιμούσαν να χτίζουν τα χωριά τους, σε περιοχές με ευνοϊκές συνθήκες. Αυτό που έψαχναν στις περιοχές που κοιτούσαν ήταν εάν υπάρχει κοντά νερό και εάν το έδαφος ευνοούσε για καλλιέργειες. Έτσι λοιπόν συνήθιζαν να φτιάχνουν τους οικισμούς τους σε πλαγιές λόφων, κοντά σε πηγές ώστε να εξασφαλίσουν τα απαραίτητα για την ζωή τους και να εκμεταλλευτούν την φυσική οχύρωση που τους παρείχε η πλαγιά.
Στην Πελοπόννησο υπάρχουν πολλά παραδείγματα χωριών που είναι χτισμένα σε πλαγιές και κοντά σε πηγές. Μια από τις πιο γνωστές και τουριστικές κωμοπόλεις είναι τα Καλάβρυτα, που είναι χτισμένα στα Αροάνια Όρη, στην πλαγιά του Χελμού.


2. Τι καλλιεργούσαν οι Βυζαντινοί; Ποιες απ’ αυτές τις καλλιέργειες εξακολουθούν να υπάρχουν και σήμερα;

Οι Βυζαντινοί είχαν κήπους στους οποίους καλλιεργούσαν λαχανικά. Επιπλέον καλλιεργούσαν καρποφόρα δέντρα, ελιές, αμπέλια και δημητριακά. Τέλος είχαν μουριές, από τις οποίες έπαιρναν τα φύλλα και έτρεφαν μεταξοσκώληκες.
Στις μέρες μας, οι αγρότες εξακολουθούν να καλλιεργούν τα προϊόντα που αναφέραμε, εκτός από τις μουριές και τους μεταξοσκώληκες.

Η καθημερινή ζωή στην ύπαιθρο στα χρόνια των Ισαύρων και των Μακεδόνων - Τετράδιο Εργασιών (Βιβλίο) - Λύσεις ασκήσεων


1. Μοιάζει η καθημερινή ζωή στη βυζαντινή ύπαιθρο με τη σημερινή; Επισημάνετε τις ομοιότητες και τις διαφορές που υπάρχουν στους τόπους διαμονής, στις ασχολίες των κατοίκων, στους τρόπους και στα μέσα εργασίας και σε άλλα θέματα που αναφέρονται στο μάθημα (τότε και τώρα).
Η καθημερινή ζωή στη βυζαντινή ύπαιθρο, παρουσιάζει αρκετά κοινά, αλλά και διαφορές, με την ζωή των αγροτών σήμερα. Συγκεκριμένα:
Κοινά:
• Τα σπίτια ήταν και είναι χτισμένα ανάλογα με την οικονομική δυνατότητα των κατοίκων.
• Οι κύριες ασχολίες των κατοίκων είναι η κτηνοτροφία, η γεωργία, το κυνήγι, το εμπόριο, η αλιεία και η ναυτιλία.
Διαφορές:
• Οι γυναίκες ήταν υπεύθυνες μόνο για την ανατροφή των παιδιών και τις δουλειές του σπιτιού. Στις μέρες μας έχουν επωμιστεί με πολύ περισσότερες ασχολίες, ενώ δεν είναι σπάνιο φαινόμενο να δουλεύουν και αυτές στα χωράφια.
• Η ανάπτυξη της τεχνολογίας και οι αύξηση των απαιτήσεων που έχει επιφέρει, έχει αλλάξει τον παραδοσιακό τρόπο καλλιέργειας και έχει δημιουργήσει νέα επαγγέλματα και ειδικότητες.


2. Πώς κρίνετε τη φροντίδα των βυζαντινών να έχουν εξασφαλισμένα στο σπίτι «σίτον, οίνον και έλαιον», όπως έλεγαν; Συμβαίνει κάτι παρόμοιο σήμερα στα χωριά μας; Κάνετε μια μικρή έρευνα με τους παππούδες και τις γιαγιάδες σας και με γνωστούς σας χωρικούς.

Οι βυζαντινοί φρόντιζαν να έχουν εξασφαλισμένα στο σπίτι τους, είτε ήταν φτωχοί, είτε πλούσιοι, τα απαραίτητα για την ζωή τους: το σιτάρι, το κρασί και το ελαιόλαδο. Αυτό είναι πολύ σωστό, καθώς έτσι θα εξασφάλιζαν την επάρκεια του σπιτιού για όλη την χρονιά. Ακόμα και σήμερα στα χωριά, οι άνθρωποι έχουν αποθήκες στις οποίες αποθηκεύουν όχι μόνο τρόφιμα, κρασί και λάδι, αλλά και πολλά άλλα πράγματα. Συγκεκριμένα, ο παππούς μου στις αποθήκες φυλάει κρασί, λάδι, αλεύρι, σκόρδα, κρεμμύδια ξερά και ξύλα για το τζάκι.

3. Διαβάστε το κείμενο «Αυτό μοσχοβολάει» από την πηγή 3 και το παλαιό Δημοτικό μας τραγούδι που ακολουθεί και συζητήστε εάν τα άνθη και τα βότανα που αναφέρονται εκεί υπάρχουν στην εποχή μας και στον τόπο σας και εάν έχουν παρόμοια χρήση. Κάνετε μια «μικρή συλλογή» αρωματικών φυτών της πατρίδας μας για την τάξη σας.

Στην πηγή 3 αναφέρονται κάποια άνθη και βότανα, όπως ο βασιλικός, ο δυόσμος, ο μόσχος και το τριαντάφυλλο. Όλα αυτά χρησιμοποιούνται ακόμα και σήμερα στην μαγειρική, την ζαχαροπλαστική, ακόμα και στον καλλωπισμό, καθώς με αυτά παράγονται καλλυντικά, στην αρωματοποιΐα την φαρμακευτική και την ιατρική. Στην πατρίδα μας έχουμε μεγάλη ποικιλία αρωματικών φυτών με πολλές χρήσεις όπως: ρίγανη, δενδρολίβανο, θυμάρι, λεβάντα, μάραθος, δάφνη, τσάι, χαμομήλι, και πολλά άλλα.

4. Ποιος είναι ο προστάτης-πολιούχος Άγιος της πόλης ή του χωριού που κατοικείτε; Γίνεται πανηγύρι τη μέρα της γιορτής του; Αργούν τα σχολεία και οι υπηρεσίες αυτή τη μέρα; Γιατί;
Υπάρχουν ξωκλήσια στην ύπαιθρο της περιοχής σας ή του τόπου καταγωγής σας; Ποια και πότε γιορτάζουν; Συζητήστε γι’ αυτά, συλλέξτε πληροφορίες και πλουτίστε μ’ αυτές και με τις φωτογραφίες τους τη γωνιά της «τοπικής σας ιστορίας».

Όλες οι πόλεις και τα χωριά, έχουν κάποιον άγιο προστάτη που τον ονομάζουμε πολιούχο. Σε κάποιες πόλεις, ο μητροπολιτικός ναός είναι αφιερωμένος στον πολιούχο τους, ενώ σε άλλες όπως για παράδειγμα στην Πάτρα, δεν είναι. Την παραμονή και ανήμερα της εορτής του Αγιού, τελούνται εσπερινός και θεία λειτουργία αντίστοιχα, ενώ απέξω διάφοροι μικροπωλητές πουλάνε τα προϊόντα τους. Συνήθως ανήμερα της εορτής, παραμένουν κλειστές οι δημόσιες υπηρεσίες και τα καταστήματα, ενώ τα σχολεία δεν λειτουργούν και πολλές φορές πηγαίνουν τα παιδιά στην εκκλησία. Στα γύρω χωριά υπάρχουν πολλά ξωκκλήσια, τα οποία είναι αφιερωμένα σε τοπικούς και μη αγίους.
Για να λύσουμε λοιπόν αυτήν την άσκηση πρέπει να αναφέρουμε ποιος είναι ο πολιούχος της πόλης μας, πότε γιορτάζει και τι γίνεται τις μέρες αυτές. Π.χ. στην Πάτρα ο πολιούχος είναι ο Άγιος Ανδρέας ο οποίος εορτάζει στις 30 Νοεμβρίου, όπου αργούν τα σχολεία και οι δημόσιες υπηρεσίες.