Η ανάπτυξη των γραμμάτων και η μελέτη των αρχαίων Ελλήνων κλασσικών - Η μεγάλη ακμή του Βυζαντινού κράτους

Στο 26ο (εικοστό έκτο) κεφάλαιο, στην Ε' ενότητα του βιβλίου της ιστορίας της Ε' Δημοτικού, με τίτλο "Η ανάπτυξη των γραμμάτων και η μελέτη των αρχαίων Ελλήνων κλασσικών", θα μάθουμε για την άνθιση των γραμμάτων και των τεχνών, την μελέτη αρχαίων Ελλήνων συγγραφέων και την εξάπλωση του Βυζαντινού πολιτισμού, στα χρόνια των Μακεδόνων αυτοκρατόρων.

Πάμε να δούμε τις λύσεις και τις απαντήσεις, στις εργασίες και στα ερωτήματα του βιβλίου και του τετραδίου εργασιών.

1. Είναι δικαιολογημένοι οι τίτλοι «χρυσή εποχή» και «μακεδονική αναγέννηση», που δίνουν στην περίοδο αυτή; Με ποιες παλαιότερες καλές εποχές μοιάζει;
Την περίοδο της Μακεδονικής δυναστείας κοσμούν τίτλοι όπως «χρυσή εποχή» ή «μακεδονική αναγέννηση» δικαιολογημένα, καθώς τα γράμματα, η τέχνη και ο Βυζαντινός πολιτισμός γνώρισαν τεράστια άνθιση. Συγκεκριμένα, εκείνη την περίοδο ιδρύθηκε το πανεπιστήμιο της Μαγναύρας, οι Βυζαντινοί μελετούσαν αρχαίους Έλληνες συγγραφείς στην έδρα της Φιλοσοφίας και παράλληλα λειτουργούσε η Πατριαρχική Σχολή στην Κωνσταντινούπολη, στην οποία δίδαξαν μορφωμένοι λαϊκοί και κληρικοί. Η μελέτη των αρχαίων κειμένων, βοήθησε στην διάσωσή τους, καθώς οι μελετητές κατέγραφαν τα έργα σε χειρόγραφα βιβλία και περγαμηνές. Όπως αναφέρεται «το παλάτι έμοιαζε με ακαδημία, όπου όλοι μελετούσαν». Παράλληλα, στον τομέα της τέχνης, αναπτύχθηκε η μικρογραφία, η διακοσμητική και η αγιογραφία.
Συνεπώς, είναι δικαιολογημένα τα επίθετα που δίνουν οι ιστορικοί στην περίοδο εκείνη, καθώς η πολιτιστική ανάπτυξη ήταν μεγάλη. Θα μπορούσαμε να παραλληλίσουμε την «μακεδονική αναγέννηση», με τον «Χρυσό αιώνα του Περικλή»

2. Πώς κρίνετε την απόφαση του πανεπιστημίου να φοιτούν δωρεάν σ’ αυτό όσοι φοιτητές διακρίνονταν για την επιμέλειά τους; Συμβαίνει κάτι ανάλογο σήμερα;
Η απόφαση του πανεπιστημίου ήταν εξαιρετική και απαραίτητη. Οι μαθητές είχαν με αυτόν τον τρόπο ένα επιπλέον κίνητρο για να διαβάσουν και να μελετήσουν. Επίσης, χάρη σε αυτό το μέτρο επικράτησε δικαιοσύνη, καθώς φτωχά αλλά ικανά παιδιά μπορούσαν να σπουδάσουν και η μόρφωση δεν ήταν πλέον αποκλειστικό προνόμιο των πλουσίων.
Κάτι ανάλογο συμβαίνει και σήμερα με τις υποτροφίες. Αριστούχοι μαθητές κερδίζουν υποτροφία για φοίτηση σε πανεπιστήμια του εξωτερικού ή δωρεάν διαμονή και σίτιση. Η παιδεία πρέπει να είναι ελεύθερη και δωρεάν σε όλους τους ανθρώπους.

Η ανάπτυξη των γραμμάτων και η μελέτη των αρχαίων Ελλήνων κλασσικών - Τετράδιο Εργασιών (Βιβλίο) - Λύσεις ασκήσεων

1. Διαβάστε το κείμενο-πηγή 3 για τον Λέοντα τον μαθηματικό και παρατηρήστε την εικόνα 3.α. Συζητήστε στην τάξη και σχολιάστε την αξία του επιστήμονα, την πρόταση του χαλίφη και την απάντηση του Θεόφιλου. Υπάρχουν σήμερα Έλληνες επιστήμονες που διακρίνονται στο εξωτερικό;
Ο Λέων ο μαθηματικός, ήταν ένας επιστήμονας με πολύ μεγάλη αξία για το βυζαντινό κράτος. Την αξία του επιβεβαιώνει το γεγονός ότι ο Άραβας χαλίφης της Βαγδάτης, προσέφερε τρομερά ανταλλάγματα στο Βυζάντιο, όπως χρυσό και συνθήκη ειρήνης, για να το πάρει στην αυλή του. Ο Θεόφιλος όμως, αρνήθηκε να τον δώσει, καθώς πίστευε πως το μυαλό και το έργο του Λέοντος αλλά και κάθε επιστήμονα, είναι πολύ πιο σημαντικά από τα υλικά αγαθά.
Στις μέρες μας, έχουμε πολλά λαμπρά μυαλά που διαπρέπουν στο εξωτερικό, σε πανεπιστήμια ή σε εταιρίες. Αυτό οφείλεται σε μεγάλο βαθμό και στην οικονομική κρίση, η οποία αναγκάζει τους νέους να στραφούν προς το εξωτερικό για αναζήτηση καλύτερης τύχης. Το φαινόμενο αυτό ονομάζεται Brain Drain, που σημαίνει διαρροή μυαλών, καθώς οι καλύτεροι επιστήμονές μας φεύγουν στο εξωτερικό, πράγμα που δημιουργεί μεγάλο πρόβλημα στην χώρα. Πέρα από το γεγονός πως νέοι άνθρωποι αναγκάζονται να εγκαταλείψουν την πατρίδα τους, το επιστημονικό επίπεδο της χώρας μας πέφτει, με αποτέλεσμα να είναι χαμηλότερο από των υπόλοιπων χωρών.

2. Συμπληρώστε τα κενά:
Στα χρόνια των Μακεδόνων αυτοκρατόρων αναπτύχθηκαν πολύ τα γράμματα και οι τέχνες. Μελετήθηκαν οι αρχαίοι Έλληνες συγγραφείς. Ασκημένοι γραφείς αντέγραψαν τα βιβλία τους και τα διακόσμησαν με ωραίες μικρογραφίες. Η περίοδος αυτή ονομάστηκε- «χρυσή εποχή» για το Βυζάντιο.

3. Διαβάστε το παρακάτω κείμενο για τον βυζαντινό ρυθμό και παρατηρήστε τις εικόνες. Συζητήστε στην τάξη για τις εκκλησίες της περιοχής σας και οργανώστε κάποιες επισκέψεις σ’ αυτές, προσέχοντας και τον ρυθμό που καθεμιά είναι χτισμένη.
Για αυτήν την άσκηση θα πρέπει να επισκεφτούμε την ενορία της γειτονιάς μας. Καλό θα ήταν να έχουμε ήδη σκεφτεί τι ερωτήσεις θα κάνουμε στον ιερέα και να καταγράψουμε τις απαντήσεις. Έπειτα μπορούμε να δημιουργήσουμε ένα λεύκωμα με αυτές. Μερικές ερωτήσεις που μπορούμε να κάνουμε είναι οι εξής:
• Πότε χτίστηκε ο ναός;
• Πώς ονομαζόταν ο πρώτος ιερέας που λειτούργησε στον ναό;
• Με ποιον τρόπο έγινε η αγιογράφηση του ναού;
• Σε τι ρυθμό είναι χτισμένος;
• Τι πληροφορίες μπορείτε να μας δώσετε για τον ρυθμό του ναού;
• Τι συμβολίζει ο ρυθμός του ναού;
• Τι συμβολίζει το κάθε σημείο του ναού;