Στο μάθημα αυτό υπάρχουν δύο ερωτήσεις που πρέπει να απαντήσουμε:
1. Ποιες επιδράσεις δέχτηκε η βυζαντινή τέχνη; Με ποιες μορφές και με ποιους τρόπους εκφράστηκε;
Η Βυζαντινή αυτοκρατορία έγινε γνωστή σε όλη την οικουμένη χάρη στην τέχνη της. Με επιρροές από την αρχαία Ελλάδα, την Ρωμαϊκή αυτοκρατορία, αλλά και από την ανατολή, οι τεχνίτες δημιούργησαν υπέροχους ναούς, πίνακες ζωγραφικής, αγάλματα, εικόνες, ψηφιδωτά και μικρογραφίες. Σπουδαία επίσης, ήταν και η αρχιτεκτονική εκείνης της εποχής, κατά την οποία οικοδομήθηκαν υπέροχα κτίρια και ναοί, όπως η Αγία Σοφία, που αποτελούσαν κόσμημα για τις πόλεις. Μεγάλη ανάπτυξη γνώρισε επίσης, η λαϊκή τέχνη με την οποία ασχολούνταν χιλιάδες Βυζαντινοί στα σπίτια και στα εργαστήριά τους. Σε αυτή ξεχώρισαν οι τεχνίτες της υπαίθρου οι οποίοι με ελάχιστα υλικά κατασκεύαζαν όλα τα απαραίτητα αντικείμενα για την καθημερινή τους ζωή.
2. Σε ποιους τομείς διακρίθηκε η λαϊκή τέχνη και ποια υλικά χρησιμοποίησε;
Η λαϊκή τέχνη διακρίθηκε στην κατασκευή οικιακών σκευών από ξύλο, πηλό, χαλκό και σίδηρο, αλλά και σε κομψοτεχνήματα με υλικά όπως χρυσός, άργυρος, γυαλί, ελεφαντόδοντο, πολύτιμους λίθους και μαργαριτάρια. Ιδιαίτερο ρόλο στην ανάπτυξη της λαϊκής τέχνης, έπαιξαν οι τεχνίτες της υπαίθρου, οι οποίοι έφτιαχναν όλα τα αναγκαία για τη ζωή τους πράγματα, από τα γεωργικά τους εργαλεία και τα οικιακά τους σκεύη, έως και μουσικά όργανα.
Η βυζαντινή τέχνη - Τετράδιο Εργασιών (Βιβλίο)
Στο Τετράδιο Εργασιών υπάρχουν πέντε ερωτήσεις σχετικές με το μάθημά μας:
1. Στα φετινά σας μαθήματα συναντήσατε όλες σχεδόν τις μορφές της βυζαντινής τέχνης (αρχιτεκτονική, γλυπτική, ζωγραφική, μικρογραφία και μικροτεχνία). Ποιες από αυτές
νομίζετε ότι έχουν ρίζες και στην αρχαιότητα και ποιες αναπτύχθηκαν ιδιαίτερα στο Βυζάντιο;
Όλες οι μορφές τέχνης στο Βυζάντιο, έχουν επηρεαστεί σε πολύ μεγάλο βαθμό από την αρχαιότητα. Συγκεκριμένα, η Βυζαντινή τέχνη έχει πάρει πολλά στοιχεία από την αρχιτεκτονική των αρχαίων Ελλήνων, στην κατασκευή ναών, σπιτιών, αλλά και τειχών. Η γλυπτική, η ζωγραφική και η μικρογραφία, επηρεάστηκαν από τα αγάλματα και από τις παραστάσεις των αγγείων που είχαν οι αρχαίοι Έλληνες. Από τα κοσμήματα των αρχαίων Ελλήνων εμπνεύστηκαν τη μικροτεχνία και δημιούργησαν σπουδαία καλλιτεχνήματα
Οι βυζαντινοί μπορεί να πήραν διάφορα στοιχεία της Αρχαίας Ελληνικής τέχνης, όμως κατάφεραν να την προχωρήσουν ένα βήμα παραπέρα και να φτάσουν τα ψηφιδωτά, της αγιογραφίες, τις τοιχογραφίες, τους ναούς και τις οικίες που έχτιζαν, στο αποκορύφωμά τους. Έτσι κατάφεραν να μείνουν στην ιστορία για την σπουδαία τέχνη τους.
2. Κάνετε μια αναδρομή στα φετινά σας μαθήματα που αναφέρονταν στη βυζαντινή τέχνη και συζητήστε σε ομάδες για:
Τις επιδράσεις που δέχτηκε από την αρχαία ελληνική και τη ρωμαϊκή παράδοση.
Η Βυζαντινή τέχνη αποτελεί συνέχεια της αρχαίας ελληνικής και Ρωμαϊκής τέχνης, από τις οποίες δέχτηκε τη μεγαλύτερη επιρροή. Συγκεκριμένα οι ρυθμοί των ναών, οι αγιογραφίες και τα ψηφιδωτά, είναι η εξέλιξη των παραστάσεων των αγγείων και των επιδαπέδιων ψηφιδωτών της αρχαίας Ελλάδας.
Τους τεχνίτες που την υπηρέτησαν, στις διαφορές μορφές της.
Σπουδαίοι αρχιτέκτονες, τεχνίτες και ζωγράφοι της εποχής εκείνης ανέλαβαν το χτίσιμο και τη διακόσμηση των ναών της πόλης και των επαρχιών.
Ο απλός λαός ασχολήθηκε με τη λαϊκή τέχνη στην οποία διακρίθηκαν ιδιαίτερα οι τεχνίτες της υπαίθρου.
Μορφωμένοι βυζαντινοί και μοναχοί ασχολήθηκαν κυρίως με την αντιγραφή σπουδαίων έργων της αρχαιότητας.
Τα χρήματα και τα μέσα που διατέθηκαν γι’ αυτή.
Τα χρήματα που διατέθηκαν για το κτίσιμο και τη διακόσμηση των πόλεων των επαρχιών και των ναών ήταν πάρα πολλά, καθώς τα υλικά που χρησιμοποίησαν ήταν τα καλύτερα. Είναι λοιπόν λογικό, τα σπουδαιότερα έργα να έγιναν σε περιόδους Ειρήνης και ευημερίας, όπου η αυτοκρατορία δεν κινδύνευε και η οικονομία ήταν σε ανάπτυξη.
Αντίθετα, στην λαϊκή τέχνη τα υλικά που χρησιμοποιούσαν ήταν φθηνά και καθημερινά. Χρησιμοποιούσαν ότι είχαν στα σπίτια τους, όπως ξύλο και πέτρα. Μερικές φορές όμως, για την κατασκευή κοσμημάτων χρησιμοποιούσαν και ακριβά υλικά όπως είναι τα μαργαριτάρια και το μετάξι.
Τις περιόδους (Ιουστινιανού, μακεδονική, κ.ά.) που αυτή διακρίθηκε ιδιαίτερα.
Όπως αναφέραμε και προηγουμένως, η τέχνη αναπτύχθηκε σε περιόδους ειρήνης και οικονομικής ευημερίας. Χαρακτηριστικά παραδείγματα αποτελούν: η περίοδος εξουσίας του Ιουστινιανού, όπου τότε έχουμε την κατασκευή της Αγίας Σοφίας και η περίοδος της Μακεδονικής αναγέννησης, που είναι η αμέσως επόμενη μεγαλύτερη περίοδος ακμής του Βυζαντίου, μετά από την εποχή του Ιουστινιανού.
Τους χώρους που αναπτύχθηκε και διασώθηκε έως σήμερα.
Η Κωνσταντινούπολη αποτέλεσε κέντρο της βυζαντινής τέχνης. Υπέροχα κτίρια, ναοί, εκκλησίες, τοιχογραφίες και ψηφιδωτά, στολίζουν ολόκληρη την πόλη, με βασικό στολίδι την Αγία Σοφία. Εκτός από αυτή, υπήρξαν και άλλα μικρότερα κέντρα, όπως ήταν η Θεσσαλονίκη, το Άγιο Όρος, ο Μυστράς, η Τραπεζούντα, τα Μετέωρα και πολλές άλλες περιοχές του ελλαδικού χώρου.
Τη σημασία της για την Ελλάδα και την ανθρωπότητα.
Τα Βυζαντινά έργα τέχνης είναι πολύ σπουδαία και η σημασία τους για την Ελλάδα και την ανθρωπότητα είναι μεγάλη. Αποτελούν πηγή έμπνευσης, για πολλούς σύγχρονους καλλιτέχνες. Στολίζουν τις πόλεις μας και αποτελούν την πολιτισμική μας κληρονομιά. Οι ναοί, οι πίνακες, τα ψηφιδωτά και τα κτίρια, είναι τα δώρα που άφησαν οι πρόγονοί μας σε εμάς, για αυτό οφείλουμε όλοι να τα φροντίζουμε και να τα προσέχουμε, όπως θα κάναμε με κάθε δώρο.
3. Ο Στήβεν Ράνσιμαν, ένας διάσημος Άγγλος ιστορικός, που αφιέρωσε τη ζωή του στην έρευνα και μελέτη του βυζαντινού πολιτισμού, γράφει:
«Το Βυζάντιο, με τα έργα της τέχνης του, άφησε στον κόσμο
τη μεγαλοπρεπέστερη και διαρκέστερη κληρονομιά του».
Παρατηρήστε τις εικόνες του μαθήματος και συζητήστε στην τάξη την επαινετική, για τα έργα της βυζαντινής τέχνης, γνώμη του.
Πώς νιώθετε εσείς όταν ξένοι επιστήμονες, πολιτικοί ή απλοί άνθρωποι εκφράζουν επαίνους για την πατρίδα μας και τον πολιτισμό της; Τι χρέος έχουμε για τη μεγάλη αυτή κληρονομιά, που άφησαν οι πρόγονοί μας σε μας και την ανθρωπότητα;
Παρατηρώντας τις εικόνες του μαθήματος μας μπορούμε εύκολα να καταλάβουμε τι ήταν αυτό που συνεπήρε τον Άγγλο ιστορικό. Όλα τα έργα τέχνης του Βυζαντίου ήταν μεγαλόπρεπα, όμορφα και καλοφτιαγμένα, με αποτέλεσμα να τα θαυμάζει ολόκληρος ο κόσμος και όχι μόνο εμείς.
Όταν ξένοι ιστορικοί, καλλιτέχνες, επιστήμονες, πολιτικοί ή ακόμα και οι απλοί άνθρωποι μιλάνε με θαυμασμό και δέος για τα έργα τέχνης, νιώθουμε σίγουρα περήφανοι και χαρούμενοι, που αναγνωρίζουν την αξία τους. Βέβαια, εκτός από περηφάνια, έχουμε και ένα χρέος απέναντι στους προγόνους. Οφείλουμε να προστατεύσουμε την μεγάλη κληρονομιά που μας άφησαν, να την σεβόμαστε, να μάθουμε την ιστορία της και να προσπαθήσουμε να συνεχίσουμε αυτή την καλή δουλειά που έκαναν εκείνοι, παράγοντας έργα τέχνης αντάξια ή αν είναι δυνατόν και καλύτερα από εκείνα.
4. Συμπληρώστε την ακροστιχίδα της βυζαντινής τέχνης.
Βασιλικής - ο παλαιότερος από τους ρυθμούς των εκκλησιών
Ύμνοι - αυτοί εκφράζουν τη Βυζαντινή μουσική τέχνη
Ζωγράφων - δικό τους έργο ήταν η διακόσμηση των εκκλησιών
Αγιογραφία - έτσι λεγόταν η απεικόνιση ιερών προσώπων
Ναούς - σε αυτούς αφιερώθηκε μεγάλο μέρος της τέχνης
Τοιχογραφίες - είναι ονομαστές οι ψηφιδωτές... της Ραβέννας
Ιερός - τέτοιος τόπος θεωρείται το Άγιο Όρος
Νήματα - με αυτά ύφαιναν έπλεκαν και κεντούσαν οι γυναίκες
Ηγουμένοι αυτοί διοικούσαν και διοικούν τα μοναστήρια
Τεχνίτες - αυτή έχτιζαν τα θαυμαστά βυζαντινά κτίσματα
Εικόνων - για τη λατρεία τους προκλήθηκε μεγάλος διχασμός
Χρώματα - τα απαραίτητα υλικά των ζωγράφων
Νησιά - σε κάποια... του Αιγαίου σώζονται βυζαντινές εικόνες
Ηθοποιοί - αυτοί υπηρετούσαν τη Θεατρική Σκηνή
5. Χωριστείτε σε μικρές ομάδες, αναζητήστε τα υλικά που θα χρειαστείτε και προσπαθήστε να φτιάξετε μια «ψηφιδωτή» εικόνα, χρησιμοποιώντας για ψηφίδες σπόρους (φακές, φασόλια, σουσάμι, σιτάρι, κ.ά.). Κάνετε πρώτα το σχέδιό της.
Επιλέγουμε τα υλικά που θα χρησιμοποιήσουμε, σχεδιάζουμε την εικόνα και τοποθετούμε τα υλικά πάνω σε αυτή.
0 Σχόλια