Ο Κωνσταντίνος Παλαιολόγος προσπαθεί να σώσει την πρωτεύουσα - από το «https://idaskalos.blogspot.gr»
Στο 34ο (τριακοστό τέταρτο) κεφάλαιο, στην ΣΤ ενότητα του βιβλίου της ιστορίας της Ε' Δημοτικού, με τίτλο "Ο Κωνσταντίνος Παλαιολόγος προσπαθεί να σώσει την πρωτεύουσα", θα μάθουμε πως μετά τον θάνατο του Ιωάννη Η’ Παλαιολόγου, έγινε αυτοκράτορας στην Κωνσταντινούπολη ο αδερφός του, ο Κωνσταντίνος. Στη συνέχεια, θα δούμε ποια ήταν τα μέτρα που έλαβε ο Κωνσταντίνος για την ασφάλεια της Πόλης και τις προσπάθειές του να ενώσει τις δύο αντιμαχόμενες παρατάξεις, τους ενωτικούς και τους ανθενωτικούς. Έπειτα, θα μάθουμε ποια ήταν η ανταπόκριση στα αιτήματα του αυτοκράτορα και τέλος θα δούμε την Ανάληψη εξουσίας από τον Μωάμεθ Β'.

Στο μάθημα αυτό υπάρχουν τρεις ερωτήσεις που πρέπει να απαντήσουμε.

1. Γιατί άραγε οι Βυζαντινοί διάλεξαν τον Κωνσταντίνο για αυτοκράτορα;
Οι άρχοντες και ο λαός της Κωνσταντινούπολης διάλεξαν για νέο αυτοκράτορα τον αδερφό του Ιωάννη Η’ Παλαιολόγου, τον Κωνσταντίνο. Ο Κωνσταντίνος ήταν ως τότε Δεσπότης του Μιστρά. Οι βυζαντινοί τον επέλεξαν γιατί τα χρόνια που κυβέρνησε εκεί διακρινόταν ως καλός στρατιωτικός, δίκαιος κυβερνήτης, σεβαστός και αγαπητός άρχοντας. Έτσι, όταν έφτασε στην Κωνσταντινούπολη έγινε Δεκτός από τον λαό με αγάπη και πολλές προσδοκίες, καθώς όλοι πίστευαν ότι μόνο αυτός θα μπορούσε να ενώσει τους διχασμένους βυζαντινούς και να σώσει την Πόλη από τους κινδύνους που την απειλούσαν. 

2. Τι έκανε τους Βυζαντινούς διστακτικούς απέναντι στους Λατίνους;
Μετά την κατάληψη της Πόλης από τους σταυροφόρους το 1204, την καταστροφή και τη λεηλασία από τους δυτικούς και τα 60 χρόνια κατοχής του Βυζαντίου από τους Λατίνους και την εκμετάλλευση του πλούτου και της θέσης τους, η παρουσία των λατίνων ήταν δικαιολογημένα ανεπιθύμητη. Επιπλέον πρόβλημα υπήρχε και ανάμεσα στην Ορθόδοξη και την Καθολική Εκκλησία. Όλα αυτά οδήγησαν στην αναζωπύρωση των διαμαχών ανάμεσα στους ενωτικούς και τους ανθενωτικούς.

3. Ήταν αυτές οι ώρες κατάλληλες για διχασμούς και διαμάχες ανάμεσα στους Βυζαντινούς;
Η Βυζαντινή Αυτοκρατορία βρισκόταν σε μία πολύ κρίσιμη στιγμή και όπως έχει αποδείξει ιστορία, ο μόνος τρόπος για να αντιμετωπίσει μια αυτοκρατορία τέτοιου είδους δυσκολίες είναι να διατηρεί τους κατοίκους ενωμένους απέναντι στον εχθρό. Δεν υπάρχει ποτέ κατάλληλη ώρα για διχασμό και διαμάχη ανάμεσα στον λαό, καθώς αυτά οδηγούν μόνο σε καταστροφές. Επιπλέον, η διαμάχη ανάμεσα στους ενωτικούς και τους ανθενωτικούς διευκόλυνε τα σχέδια των Τούρκων για την άλωση της Πόλης.


Ο Κωνσταντίνος Παλαιολόγος προσπαθεί να σώσει την πρωτεύουσα- Τετράδιο Εργασιών (Βιβλίο)


Στο Τετράδιο Εργασιών υπάρχουν πέντε ερωτήσεις σχετικές με το μάθημά μας.

1. Διαβάστε το «μικρό βιογραφικό» του Κωνσταντίνου Παλαιολόγου (κείμενο 6 Τ/Ε) και το ποίημα της πηγής 1. Ποιες μεγάλες προσδοκίες εναπόθεσαν οι Βυζαντινοί στο πρόσωπο του; Ήταν δικαιολογημένες; Πώς διατυπώνονται αυτές στο ποίημα; 
Οι βυζαντινοί διάλεξαν για αυτοκράτορα τον Κωνσταντίνο Παλαιολόγο, αδερφό του προηγούμενου αυτοκράτορα του Ιωάννη Η’ Παλαιολόγου. Ο Κωνσταντίνος ήταν ένας ικανός στρατιωτικός και δίκαιος κυβερνήτης, ο οποίος είχε αναλάβει, νεαρός ακόμα, διοικητής των βυζαντινών επαρχιών του Ευξείνου Πόντου. Ύστερα έγινε Δεσπότης του Μιστρά, όπου διακρίθηκε για τις διοικητικές και στρατιωτικές του ικανότητες. Έτσι η απόφαση των βυζαντινών ήταν πολύ εύκολη και ο Κωνσταντίνος έγινε δεκτός από τον λαό με αγάπη και με πάρα πολλές προσδοκίες.
Διαβάζοντας το ποίημα βλέπουμε πως οι βυζαντινοί είχαν μεγάλη εμπιστοσύνη στον Κωνσταντίνο και τους χάριζε χαρά και ελπίδα. Αυτό το καταλαβαίνουμε από διάφορες φράσεις όπως: «Να πας στον άξιο Βασιλιά», «χαρά και ελπίδα μας κρυφή» και «να φτερουγίσει χρυσαϊτός τους ίσκιους να τους σκορπίσει».

2. Διαβάστε τις ενέργειες του αυτοκράτορα, μόλις ανέλαβε τα καθήκοντά του. Ποιο πρόβλημα προσπάθησε να αντιμετωπίσει καθεμιά από αυτές; Ανταποκρίνονταν στις προσδοκίες των κατοίκων της Πόλης; Πώς τις αξιολογείτε στο σύνολό τους; 
Ο Κωνσταντίνος γνώριζε καλά τις δυσκολίες που τον περίμεναν και αποφάσισε να τις αντιμετωπίσει άμεσα. Για αυτό μόλις ανέλαβε τα καθήκοντά του:
• Έστειλε πρεσβευτές στον σουλτάνο Μουράτ Β´ και πρότεινε συνθήκη ειρήνης ανάμεσά τους. Ο Μουράτ αναγνώρισε τον νέο αυτοκράτορα και συμφώνησε για την ειρήνη που του ζήτησε. (Έλυσε το πρόβλημα με τους Οθωμανούς)
• Πήρε για συνεργάτες του ανθρώπους ενωτικούς και ανθενωτικούς, για να συμφιλιώσει τις δυο αντιμαχόμενες παρατάξεις. Προσπάθησε να τους πείσει να μονοιάσουν και να συνεργαστούν για την ενότητα της χριστιανοσύνης, αλλά και για τη σωτηρία της Κωνσταντινούπολης και της αυτοκρατορίας. (Έλυσε τις εσωτερικές διαμάχες)
• Οργάνωσε και εξόπλισε τη μικρή φρουρά της Πόλης, συντήρησε τα καράβια του στόλου κι ασφάλισε την είσοδο του Κεράτιου κόλπου με διπλή χοντρή αλυσίδα, εμποδίζοντας την είσοδο εχθρικών πλοίων σ’ αυτόν. (Οργάνωσε το στρατό του)
• Επικοινώνησε με τον Πάπα και ζήτησε τη βοήθεια που αυτός είχε υποσχεθεί στον αδελφό του. Του πρότεινε ακόμη να στείλει καθολικούς ιερωμένους του στην Πόλη, για να συλλειτουργήσουν στην Αγία Σοφία με κληρικούς της ορθόδοξης εκκλησίας. (Προσπάθησε να ενώσει ανατολή και δύση)
• Κάλεσε, τέλος, τις παροικίες των ξένων, που ζούσαν στην Κωνσταντινούπολη, να βοηθήσουν με χρήματα και μάχιμους άνδρες την επισκευή των τειχών και την οργάνωση της άμυνας της Πόλης, φροντίζοντας έτσι και για τη δική τους ασφάλεια. (Ενίσχυσε την άμυνα της πόλης)

Όλες αυτές οι ενέργειες του Κωνσταντίνου είναι πολύ σωστές και μεθοδικές. Βοήθησαν στην αναδιοργάνωση και στήριξη του Κράτους. Ο λαός τις δέχτηκε και στο πρώτο διάστημα της Βασιλείας του Κωνσταντίνου οι διαμάχες σταμάτησαν. Έτσι ο Κωνσταντίνος κατάφερε να ανταποκριθεί στις ελπίδες και τις προσδοκίες του βυζαντινού λαού.

3. Πώς κρίνετε την πρωτοβουλία του αυτοκράτορα να πάρει κοντά του, ως συμβούλους και συνεργάτες, ενωτικούς και ανθενωτικούς; Τι μήνυμα έδινε στον λαό αυτή η ενέργειά του; Είναι αυτή μια καλή πρόταση και για σημερινούς κυβερνήτες;
Ο Κωνσταντίνος όταν ανέλαβε αυτοκράτορας του Βυζαντίου έλαβε κάποια μέτρα προκειμένου να αντιμετωπίσει τα προβλήματα της Πόλης. Ανάμεσα σε αυτά ήταν να πάρει ως συμβούλους και συνεργάτες του, ανθρώπους ενωτικούς και ανθενωτικούς. Αυτή του η απόφαση είναι πολύ σωστή και διπλωματική. Έδειξε πως δεν κάνει διακρίσεις στους ανθρώπους και πως ήταν πλέον η ώρα να συμφιλιωθούν για χάρη της χριστιανοσύνης αλλά και για τη σωτηρία της Κωνσταντινούπολης και της αυτοκρατορίας. Αυτή του η κίνηση είναι μία πολύ καλή πρόταση και για τους σημερινούς κυβερνήτες, οι οποίοι θα έπρεπε να παίρνουν για συνεργάτες ανθρώπους που είναι ικανοί στη δουλειά τους και όχι ανάλογα με την ιδεολογία τους.

4. Βάλτε Σ ή Λ στο πλαίσιο πριν από τις προτάσεις που αποδίδουν σωστά ή λάθος τις
ενέργειες του Κωνσταντίνου Παλαιολόγου. Δικαιολογήστε την επιλογή σας: 

Σ - Έστειλε πρεσβευτές με πρόταση Ειρήνης στο σουλτάνο Μουράτ Β’.
Λ - Δεν δέχτηκε να αναλάβει αυτοκράτορας σε αυτές τις δύσκολες ώρες.
Σ - Έφραξε με διπλή αλυσίδα την είσοδο του Κεράτιου κόλπου.
Λ - Ανέλαβε το θρόνο από τον πατέρα του Μανουήλ Παλαιολόγο.
Σ - Πήρε ως συνεργάτες του ενωτικού και ανθενωτικούς.
Λ - Στέφθηκε αυτοκράτορας στο Ναό της Αγίας Σοφίας στην Πόλη
Λ - Ζήτησε από τους κατοίκους των ξένων παροικιών να φύγουν από την Πόλη.
Σ - Ανέθεσε την οργάνωση της άμυνας της πόλης στον Ιουστινιάνη.
Λ - Κατάφερε να συγκεντρώσει 50.000 μάχιμους υπερασπιστές.
Σ - Ζήτησε τη βοήθεια του Πάπα για τη σωτηρία της πόλης.

5. Διαβάστε το κείμενο-πηγή 5. Συζητήστε και σχολιάσετε τις αιτίες που οδήγησαν στη στασιμότητα του βυζαντινού εμπορίου, όπως αυτές παρουσιάζονται σ’ αυτό. Το σημερινό εμπόριο και η οικονομία επηρεάζονται από παρόμοια γεγονότα; 
Διαβάζοντας την Πηγή 5 βλέπουμε πως οι αιτίες που οδήγησαν στην στασιμότητα του βυζαντινού εμπορίου είναι οι:
• Η λατινική κατάκτηση.
• Οι σταυροφορίες.
• Η συγκέντρωση της γης στα χέρια των δυνατών.
• Η εξάπλωση των Τούρκων στη Μικρά Ασία.
 
Αυτά τα γεγονότα οδήγησαν στην δύση του βυζαντινού εμπορίου και πλήγωσαν οικονομικά την αυτοκρατορία. Έτσι το Βυζάντιο, που μέχρι τότε ήταν οικονομικό κέντρο του κόσμου, μετατράπηκε σε ένα λιμάνι χωρίς καθόλου εμπορική κίνηση.
Στις μέρες μας, η ειρήνη μεταξύ των λαών είναι απαραίτητη προϋπόθεση για την ύπαρξη και την διατήρηση εμπορικής κίνησης. Οι άσχημες καιρικές συνθήκες οι καταστροφές των αγαθών από ατυχήματα και οι διαμάχες, είναι μερικές συνθήκες που επιβαρύνουν το εμπόριο και αναγκάζουν τους εμπόρους να χαμηλώσουν τις τιμές τους, πράγμα που τους ζημιώνει. Όλα αυτά επηρεάζουν και την πολιτική ζωή μιας χώρας, καθώς η οικονομία έχει πολύ μεγάλο αντίκτυπο στην ζωή των ανθρώπων.