Στο μάθημα αυτό υπάρχουν δύο ερωτήσεις που πρέπει να απαντήσουμε.
1. Ποια πλεονεκτήματα έκαναν τη Θεσσαλονίκη δεύτερη πόλη της αυτοκρατορίας στο εμπόριο και τον πλούτο, μετά την Κωνσταντινούπολη;
Ο αυτοκράτορας Κωνσταντίνος είχε σκεφτεί να κάνει τη Θεσσαλονίκη πρωτεύουσα της αυτοκρατορίας του. Η θέση της στον κόλπο του Θερμαϊκού και στην εύφορη κοιλάδα του Αξιού ποταμού, την έκανε σταυροδρόμι των στεριανών και των θαλάσσιων εμπορικών δρόμων και της έδωσε φήμη και πλούτη. Επιπλέον, η παρά τις δυσκολίες διατήρηση πλούτου και εμπορικής κίνησης σε συνδυασμό με την αξιόλογη πνευματική ανάπτυξη και δραστηριότητα, έκαναν τη Θεσσαλονίκη δικαιολογημένα την δεύτερη σημαντικότερη πόλη της αυτοκρατορίας. Έτσι η σκέψη του Κωνσταντίνου δεν ήταν καθόλου τυχαία και ήταν απόλυτα δικαιολογημένη.
2. Σήμερα αποκαλούμε τη Θεσσαλονίκη «συμπρωτεύουσα», «νύμφη του Θερμαϊκού» και «πόλη του Άη-Δημήτρη». Σχολιάστε αυτά τα προσωνύμια.
Η Θεσσαλονίκη είναι μία από τις ομορφότερες πόλεις της χώρας μας. Εκτός από το όνομά της, την αποκαλούμε και με διάφορα προσωνύμια. Η ερμηνεία αυτών των προσωνυμίων είναι η:
Συμπρωτεύουσα: Η Θεσσαλονίκη είναι η δεύτερη μεγαλύτερη σε μέγεθος και πληθυσμό πόλη μετά την Αθήνα.
Νύμφη του Θερμαϊκού: Ονομάζεται έτσι, γιατί είναι μια πολύ όμορφη πόλη, βρίσκεται στο Θερμαϊκό κόλπο και εξαιτίας της θέσης της έχει υπέροχη θέα.
Πόλη του Άη-Δημήτρη: Ο Άγιος Δημήτριος έζησε και μαρτύρησε την περίοδο των Χριστιανικών διωγμών στην Θεσσαλονίκη και είναι ο πολιούχος και άγιος της πόλης.
Η Θεσσαλονίκη γνωρίζει μεγάλη ακμή - Τετράδιο Εργασιών (Βιβλίο)
Στο Τετράδιο Εργασιών υπάρχουν τέσσερις ερωτήσεις σχετικές με το μάθημά μας.
1. Διαβάστε την πηγή 3 και εντοπίστε στον χάρτη 1 τις πόλεις που αναφέρονται σ’ αυτόν (Νίσσα της Σερβίας, Σόφια (Σαρδική) της Βουλγαρίας, Τροία της Μ. Ασίας και Θεσσαλονίκη).
Μεταφερθείτε στη θέση του Κωνσταντίνου, συγκρίνετε τις τέσσερις πόλεις με την Κωνσταντινούπολη και σχολιάστε την τελική απόφασή του.
Ο Κωνσταντίνος στην προσπάθειά του να βρει την κατάλληλη περιοχή για να την κάνει πρωτεύουσα του Βυζαντίου κατέληξε σε πέντε πόλεις. Εξετάζοντας τις επιλογές του, σύντομα κατέληξε στην Κωνσταντινούπολη. Η Σαρδική και η Νίσσα βρίσκονταν στο κέντρο των Βαλκανίων, μακριά από τις ακτές και έτσι δεν θα μπορούσαν να εξυπηρετήσουν εμπορικές συναλλαγές μέσω της θάλασσας, έτσι τις απέκλεισε σύντομα από τις επιλογές του. Έπειτα η Θεσσαλονίκη αποτελούσε πνευματικό και εμπορικό κέντρο, ενώ η γη της ήταν εξαιρετικά εύφορη, χαρίζοντάς της τρομερό πλούτο. Από την άλλη μεριά η Τροία ήταν κοντά στη θάλασσα και ήταν γνωστή από τον Τρωικό Πόλεμο και τους μυθικούς ήρωες που πολέμησαν εκεί. Καμία όμως από αυτές, δεν παρείχε τα πλεονεκτήματα της Κωνσταντινούπολης, η οποία ήταν σταυροδρόμι τριών ηπείρων (Ευρώπης, Αφρικής και Ασίας), ενώνοντας έτσι τους σημαντικότερους εμπορικούς δρόμους και είχε φυσική οχύρωση από επτά λόφους, που την περιέβαλαν. Έτσι αποτελούσε την ιδανικότερη θέση για τη νέα πρωτεύουσα.
2. Το Φθινόπωρο κάθε χρονιάς γίνεται στη Θεσσαλονίκη «Διεθνής Έκθεση». Σ’ αυτή μετέχουν έμποροι με προϊόντα από όλες τις περιοχές της Ελλάδας και από όλο τον κόσμο. Διαβάστε την πηγή 5, συζητήστε και σχολιάστε αν:
• Μπορεί αυτό το σημαντικό για τη χώρα μας γεγονός να έχει τις ρίζες του στα βυζαντινά «Δημήτρια»;
Είναι πολύ πιθανό η Διεθνής Έκθεση να έχει τις ρίζες της στα Βυζαντινά «Δημήτρια». Τα «Δημήτρια» ήταν το μεγαλύτερο εμπορικό γεγονός των Βαλκανίων και αποτελούσε πόλο έλξης για εμπόρους από όλες τις περιοχές Βυζαντινής αυτοκρατορίας, οι οποίοι έρχονταν με τα προϊόντα τους ελπίζοντας να πουλήσουν όσα περισσότερα μπορούσαν.
• Γίνονται παρόμοιες εκθέσεις ή εμπορικά πανηγύρια στη δική σας περιοχή;
Σε ολόκληρη την Ελλάδα, από τα πολύ παλιά χρόνια, γίνονται μικρά ή μεγάλα εμπορικά πανηγύρια, εμποροπανηγύρεις όπως λέγονται, στα οποία συγκεντρώνονται διάφοροι έμποροι και πουλάνε τα προϊόντα τους. Στην Πάτρα μία από τις γνωστότερες εμποροπανηγύρεις γίνεται παραμονές Πρωτοχρονιάς, στην Τριών Ναυάρχων και ονομάζεται Μποναμάδες.
3. Πώς κρίνετε τις ιδέες και το «κίνημα των Ζηλωτών» για την εποχή τους; Ταιριάζουν οι φιλελεύθερες αυτές ιδέες με τη συμπεριφορά προς τους αντιπάλους τους; Πού αποδίδετε τους λόγους της επικράτησης του κινήματος, αλλά και της γρήγορης αποτυχίας του;
Το κίνημα των ζηλωτών ήταν πρωτόγνωρο για την αυτοκρατορία και την εποχή. Ήταν ένα είδος πολιτικού κόμματος, που υπερασπιζόταν τα συμφέροντα των χαμηλών τάξεων απέναντι στους πλούσιους και δυνατούς. Στα μέσα του 14ου αιώνα έγιναν αιματηρές συγκρούσεις και επανάσταση, από την οποία βγήκαν νικητές οι ζηλωτές. Δυστυχώς όμως η συμπεριφορά των Ζηλωτών, δεν ταίριαζε με τις φιλελεύθερες ιδέες τους, καθώς λεηλάτησαν, έδιωξαν με τη βία τους ευγενείς από την πόλη και δήμευσαν τις περιουσίες τους. Διοίκησαν για 7 χρόνια, όμως η στάση τους δυσαρέστησε το λαό και τους έκανε, αντιπαθητικούς. Για αυτό κατάφεραν οι ευγενείς, με τη βοήθεια του αυτοκράτορα και του λαού, να πάρουν πίσω την εξουσία.
4. Διαβάστε το κείμενο 6, παρατηρήστε την εικόνα του μοναστηριού και δείξτε στον χάρτη τη χερσόνησο του Άθω της Χαλκιδικής. Κάποιοι αποκαλούν το Άγιο Όρος «κιβωτό της
ορθοδοξίας και του ελληνισμού». Βρίσκετε εύστοχη αυτή την παρομοίωση; Τι ακόμη γνωρίζετε εσείς γι’ αυτό;
Το Άγιο Όρος βρίσκεται στο τρίτο πόδι, στην Χερσόνησο του Άθω της Χαλκιδικής, στη Μακεδονία και παρομοιάζεται με την κιβωτό της Ορθοδοξίας και του Ελληνισμού. Πολύ εύστοχα κάποιοι του αποδίδουν αυτό το όνομα γιατί με την θέση που βρίσκεται και τον τρόπο που λειτουργεί, το Άγιο όρος προστατεύει την πίστη και τα ιδανικά της ορθοδοξίας, όπως ακριβώς έκανε η κιβωτός του Νώε με τους ανθρώπους και τα ζώα. Στα μοναστήρια του Αγίου Όρους μέχρι και σήμερα, από την εποχή των εικονομάχων, διασώζονται Ιερά λείψανα, εικόνες, εικονογραφημένα χειρόγραφα και πολλά σκεύη εκκλησιών. Οι μοναχοί, μέσα στους αιώνες, διατήρησαν την Ορθόδοξη πίστη και παράδοση και συνέχισαν την αγιογραφία και τη βυζαντινή μουσική.
0 Σχόλια