Οι Βυζαντινοί και οι Άραβες - Το Βυζαντινό κράτος και οι γειτονικοί λαοί - από το «https://idaskalos.blogspot.gr»
Στο 19ο (δέκατο ένατο) κεφάλαιο, στην Δ ενότητα του βιβλίου της ιστορίας της Ε' Δημοτικού, με τίτλο "Οι Βυζαντινοί και οι Άραβες", θα μάθουμε για την προσπάθεια τον Αράβων να καταλάβουν τα εδάφη της Μικράς Ασίας και να εγκατασταθούν στην Ευρώπη. Τέλος για την αντίσταση που πρόβαλαν οι Βυζαντινοί και έκανε τους Άραβες να αλλάξουν πορεία και να περάσουν από τη βόρεια Αφρική στην Ισπανία.

Πάμε να δούμε τις λύσεις και τις απαντήσεις, στις εργασίες και στα ερωτήματα του βιβλίου και του τετραδίου εργασιών.

1. Με ποιες μάχες τα ευρωπαϊκά κράτη αντιμετώπισαν τις επιθέσεις των Αράβων;
Οι Άραβες στην προσπάθειά τους να εγκατασταθούν στην Ευρώπη ήρθαν αντιμέτωποι με διάφορους λαούς. Κατατροπώθηκαν όμως από δύο. Τους Βυζαντινούς και τους Φράγκους. Συγκεκριμένα οι Άραβες προσπάθησαν, με πολύ στρατό και στόλο, να καταλάβουν τη βασιλεύουσα. Ο αυτοκράτορας Λέων Γ´ ο Ίσαυρος και οι Βυζαντινοί πέρασαν δύσκολες ώρες, αντιστάθηκαν όμως γενναία. Έτσι ανάγκασαν τους πολιορκητές να επιστρέψουν νικημένοι στα εδάφη τους.
Η δεύτερη ήττα των Αράβων ήταν όταν διάβηκαν τα Πυρηναία και προσπάθησαν να περάσουν στην Ευρώπη από τον δρόμο της Δύσης. Τότε, οι συνασπισμένοι Φράγκοι με αρχηγό τον Κάρολο Μαρτέλο, νίκησαν τους Άραβες στο Πουατιέ της Γαλλίας, αναγκάζοντάς τους να επιστρέψουν στην Ισπανία (732 μ.Χ).


2. Με ποιο όπλο οι Βυζαντινοί αντιμετώπισαν τους Άραβες; Ήταν σημαντικός ο ρόλος του στην έκβαση των πολέμων;

Στην μάχη με τους Άραβες, τη νίκη έδωσε στους Βυζαντινούς το «υγρό πυρ». Ένα όπλο το οποίο αποδείχθηκε ανίκητο στα χέρια τους. Ήταν εφεύρεση του Σύρου μηχανικού Καλλίνικου, της οποίας η παρασκευή, ήταν κρατικό μυστικό κι ακόμη δεν ξέρουμε από τι και πώς ακριβώς φτιαχνόταν. Πιστεύουμε πως ήταν ένα εύφλεκτο μείγμα από πίσσα, θειάφι, νίτρο,
φώσφορο κ.ά., το οποίο δεν έσβηνε ούτε στο νερό. Μ’ αυτό έκαψαν μεγάλο μέρος από τον στόλο των Αράβων, αναγκάζοντας τους να λύσουν την πολιορκία και να επιστρέψουν ηττημένοι στα εδάφη τους.

 

Πέρσες και Άβαροι συμμαχούν εναντίον του Βυζαντίου - Τετράδιο Εργασιών (Βιβλίο) - Λύσεις ασκήσεων


Στο Τετράδιο Εργασιών υπάρχουν έξι ερωτήσεις σχετικές με το μάθημά μας.

1. Παρατηρήστε στον χάρτη 1 του βιβλίου σας τα βέλη που δείχνουν τις κινήσεις επέκτασης των Αράβων και τις περιοχές που, τελικά, αυτοί κατέκτησαν. Εντοπίστε στον χάρτη της τάξης τα σημερινά κράτη στα οποία ανήκουν οι περιοχές αυτές.
Οι Άραβες όταν ξεκίνησαν από την Αραβία, κατέλαβαν πρώτα ένα κομμάτι της Ασίας. Έπειτα κατευθύνθηκαν προς τη βόρεια Αφρική και τέλος κατέλαβαν ένα τμήμα της δυτικής Ευρώπης.
Τα σημερινά κράτη στα οποία ανήκουν αυτές οι περιοχές είναι:
Ιορδανία, Ισραήλ, Συρία, Λίβανος, Ιράκ, Αίγυπτος, Λιβύη, Αλγερία, Τυνησία, Μαρόκο, Ισπανία, Πορτογαλία.


2. Διαβάστε το κείμενο-πηγή 4 και παρατηρήστε τις εικόνες 2, 3, και 4α, που είναι σχετικές με το «υγρό πυρ» και τη χρήση του. Συζητήστε στην τάξη τη σημασία του για την άμυνα του Βυζαντίου. Διατηρούν μυστικά όπλα κάποιες χώρες και σήμερα;

Το υγρό πυρ ήταν εφεύρεση του Σύρου μηχανικού Καλλίνικου, της οποίας η παρασκευή, ήταν κρατικό μυστικό κι ακόμη δεν ξέρουμε από τι και πώς ακριβώς φτιαχνόταν. Φαίνεται πως ήταν ένα εύφλεκτο μείγμα από πίσσα, θειάφι, νίτρο, φώσφορο κ.ά. Όταν αναφλεγόταν δεν έσβηνε ούτε στο νερό. Ήταν ένα ακαταμάχητο όπλο στα χέρια των Βυζαντινών, το οποίο συνέβαλε καθοριστικά στην άμυνά τους, καθώς χωρίς αυτό μπορεί οι Άραβες να είχαν κερδίσει την πολιορκία.
Σήμερα, με την τεράστια άνθιση της τεχνολογίας είναι κοινό μυστικό πως όλες (σχεδόν) οι χώρες έχουν μυστικά όπλα, κυρίως χημικά, βιολογικά και πυρηνικά, ώστε σε περίπτωση πολέμου να είναι ισχυρότερες από τις υπόλοιπες.


3. Οι νίκες του Λέοντα του Γ´ στην Κωνσταντινούπολη και του Κάρολου Μαρτέλου, στο Πουατιέ, θεωρήθηκαν σωτήριες για την Ευρώπη. Παρατηρήστε πάλι τον χάρτη 1 και συζητήστε αυτόν τον χαρακτηρισμό στην τάξη.

Ο Λέων Γ' και ο Κάρολος Μαρτέλος έσωσαν την Ευρώπη από την Αραβική απειλή. Ο Λέων και οι Βυζαντινοί έκοψαν τον δρόμο των Αράβων από την ανατολή, ενώ ο Μαρτέλος από την Δύση. Έτσι οι Άραβες δεν μπόρεσαν να περάσουν στην Ευρώπη και να την κατακτήσουν. Για αυτό δικαιολογημένα θεωρούμε τις νίκες αυτές σωτήριες.

4. Η θριαμβευτική υποδοχή των νικητών στρατηγών στην πρωτεύουσα, ήταν μια συνήθεια που ήρθε στο Βυζάντιο από τη Ρώμη. Παρατηρήστε τις εικόνες 4 του 1ου κεφαλαίου και 5.α του σημερινού. Διαβάστε τις λεζάντες και το κείμενο 5 και διαπιστώστε ομοιότητες και διαφορές που υπάρχουν ανάμεσά τους.

Παρατηρώντας τις εικόνες βλέπουμε πως και στις δύο περιπτώσει οι στρατηγοί κάνουν θριαμβευτική είσοδο στην πρωτεύουσα, πάνω σε άλογο ή άρμα χαιρετώντας τον λαό, ο οποίος πανηγυρίζει. Υπάρχει όμως μία μεγάλη διαφορά. Ενώ στην ρωμαϊκή υποδοχή οι νικητές μπαίνουν στην πόλη μαζί με τα λάφυρα και τους αιχμαλώτους που πήρα, πράγμα σκληρό, στην Βυζαντινή υποδοχή δεν βλέπουμε τίποτα από αυτά, καθώς οι Βυζαντινοί σέβονταν τους ηττημένους.

5. Διαβάστε το κείμενο 6 και συζητήστε στην τάξη παρόμοιες περιπτώσεις αλληλεπίδρασης και ειρηνικής συνεργασίας ανάμεσα σε λαούς, που πριν ήταν αντίπαλοι. Σχολιάστε ό,τι σας κάνει ιδιαίτερη εντύπωση.

Όπως μας πληροφορεί το κείμενο, οι Βυζαντινοί με τους Άραβες δεν ήταν σε μία διαρκή διαμάχη. Ανάμεσά τους υπήρξαν περίοδοι μακράς ειρήνης και συνεργασίας. Παράδειγμα τέτοιας ειρηνικής συνεργασίας και αλληλεπίδρασης αποτελεί η Ελληνορωμαϊκή συνύπαρξη. Μπορεί οι Ρωμαίοι να είχαν κατακτήσει τους Έλληνες, θαύμασαν και σεβάστηκαν όμως το πνεύμα και τον πολιτισμό τους, με αποτέλεσμα να πάρουν αρκετά στοιχεία από αυτόν, κάτι που οδήγησε στην δημιουργία του ελληνορωμαϊκού πολιτισμού.

6. Παρατηρήστε την παρακάτω εικόνα των άμαχων Βυζαντινών προσφύγων και σχολιάστε την ψυχική κατάσταση των προσώπων που απεικονίζονται σ’ αυτή. Συμβαίνουν παρόμοια γεγονότα σήμερα; Πού και για ποιους λόγους;

Η θλίψη, ο φόβος και η δυστυχία είναι μερικά από τα συναισθήματα που ξεχειλίζουν από την φωτογραφία. Τα πρόσωπα που απεικονίζονται εγκαταλείπουν τα σπίτια τους, τον τόπο και τους κόπους τους και αναγκάζονται να τραπούν σε φυγή. Έχουν μαζί τους όσα υπάρχοντα μπορούν να σώσουν.
Δυστυχώς αυτή η εικόνα θα μπορούσε να αφορά την κόσμο μας σήμερα. Το προσφυγικό ζήτημα ταλαιπωρεί πάρα πολλούς ανθρώπους. Όχι μόνο τους ξενιτεμένους που προσπαθούν να ορθοποδήσουν και να εξασφαλίσουν ένα καλύτερο αύριο για τα παιδιά τους, αλλά και τους ντόπιους που υποδέχονται αυτούς τους ανθρώπους, καθώς οι υποδομές είναι πολύ λίγες και δεν μπορούμε να τους παρέχουμε την φροντίδα και τα απαραίτητα για την επιβίωσή τους. Καλό είναι λοιπόν όσο μπορούμε να βοηθάμε αυτούς τους ανθρώπους, είτε με τρόφιμα είτε με ρούχα είτε με το να δεχόμαστε αυτά τα παιδάκια στην παρέα μας.