Το βυζαντινό κράτος μεγαλώνει και φτάνει στα παλιά σύνορα της αυτοκρατορίας - Το βυζαντινό κράτος, μια δύναμη που μεγαλώνει

Στο 16ο (δέκατο έκτο) κεφάλαιο, στην Γ ενότητα του βιβλίου της ιστορίας της Ε' Δημοτικού, με τίτλο "Το βυζαντινό κράτος μεγαλώνει και φτάνει στα παλιά σύνορα της αυτοκρατορίας", θα μάθουμε για τα μέτρα που έλαβε ο Ιουστινιανός, για την αντιμετώπιση των εξωτερικών κινδύνων. Συγκεκριμένα θα δούμε για τις συνθήκες ειρήνης υπέγραψε με τους Ανατολικούς λαούς και για τους πολέμους που έκανε με τους Γότθους και τους Βανδάλους. Τέλος θα μάθουμε για τους νέους κινδύνους που απείλησαν το εξαντλημένο από τους πολέμους κράτος.


Για να δείτε το βίντεο με την αφήγηση του μαθήματος, πατήστε ΕΔΩ

Πάμε να δούμε τις λύσεις και τις απαντήσεις, στις εργασίες και στα ερωτήματα του βιβλίου και του τετραδίου εργασιών.

1. Πώς αντιμετώπισε τους εξωτερικούς εχθρούς ο Ιουστινιανός;
Ο Ιουστινιανός, μετά την τακτοποίηση των εσωτερικών προβλημάτων του κράτους, στράφηκε προς την αντιμετώπιση των εξωτερικών κινδύνων:
• Υπέγραψε συνθήκες ειρήνης με τους γείτονες λαούς στον Δούναβη και με τους Πέρσες στην Ανατολή, δίνοντάς τους πολλά χρήματα, ώστε να εξασφαλίσει ειρήνη μαζί τους.
• Έκανε σκληρούς πολέμους με τους Γότθους και τους Βανδάλους, που είχαν κατακτήσει τις δυτικές επαρχίες, διέλυσε τα κράτη τους και έτσι, ανέκτησε τα χαμένα εδάφη της Δύσης και της Αφρικής.

2. Ποια ήταν τα θετικά και ποια τα αρνητικά αποτελέσματα των πολέμων;
Ο Ιουστινιανός έκανε μακροχρόνιους πολέμους, για την επανακατάληψη των χαμένων εδαφών. Οι πόλεμοι αυτοί κράτησαν για περίπου είκοσι χρόνια. Όπως είναι λογικό, οι πόλεμοι αυτοί δεν είχαν μόνο θετικά αλλά, και αρνητικά αποτελέσματα. Συγκεκριμένα:
Θετικά:
• Ο αυτοκράτορας δοξάστηκε και το γόητρο του βυζαντινού κράτους αυξήθηκε.
• Η αυτοκρατορία έφτασε στα παλαιά της σύνορα και η Μεσόγειος έγινε «βυζαντινή λίμνη».
• Οι δρόμοι του εμπορίου και η ναυτική επικοινωνία με την Δύση, άνοιξαν.
• Στις δυτικές επαρχίες, βοήθησαν να γίνουν έργα ισάξια με εκείνα της Πόλης και της Ανατολής.
Αρνητικά:
• Οι στρατιωτικές δυνάμεις κουράστηκαν και οι φρουρές των συνόρων στον Δούναβη και την Ανατολή αποδυναμώθηκαν.
• Η αυτοκρατορία εξαντλήθηκε οικονομικά και οι πολίτες δυσαρεστήθηκαν που πλήρωναν το κόστος τους.
• Οι Πέρσες, μπορούσαν να παραβαίνουν ευκολότερα τις συνθήκες ειρήνης, ζητώντας κάθε φορά περισσότερα χρήματα, και οι βόρειοι γείτονες μπορούσαν να παραβιάζουν τα σύνορα και να λεηλατούν τα βυζαντινά εδάφη.
 

Το βυζαντινό κράτος μεγαλώνει και φτάνει στα παλιά σύνορα της αυτοκρατορίας - Τετράδιο Εργασιών (Βιβλίο) - Λύσεις ασκήσεων

Στο Τετράδιο Εργασιών υπάρχουν πέντε ερωτήσεις σχετικές με το μάθημά μας.

1. Διαβάστε τις τέσσερις παραγράφους του μαθήματος και βάλτε πλαγιότιτλους:
1η: Η αντιμετώπισης των εξωτερικών κινδύνων της αυτοκρατορίας
2η: Τα θετικά που επέφεραν οι πόλεμοι
3η: Τα αρνητικά που επέφεραν οι πόλεμοι
4η: Οι νέοι κίνδυνοι που ανάγκασαν τον αυτοκράτορα να στραφεί ξανά στην Ανατολή.

2. Βάλτε στα κενά ορθογώνια πλαίσια Θ για τα θετικά και Α για τα αρνητικά αποτελέσματα των πολέμων του Ιουστινιανού στη Δύση:
Θ - Επανακτήθηκαν τα χαμένα εδάφη της αυτοκρατορίας.
Θ - Διαλύθηκαν τα κράτη των Γότθων και των Βανδάλων.
Α - Κουράστηκε και αποδυναμώθηκε ο στρατός.
Θ - Αυξήθηκε το γόητρο του Βυζαντίου.
Α - Οι Πέρσες έγιναν απειλητικοί στην Ανατολή.
Α - Εξαντλήθηκαν τα οικονομικά του κράτους.
Θ - Κέρδισε δόξα ο αυτοκράτορας.
Α - Αποδυναμώθηκαν οι φρουρές των συνόρων.
Θ - Έγιναν έργα στις δυτικές επαρχίες.
Θ - Έφτασε η αυτοκρατορία στα παλιά της σύνορα.
Α - Δυσαρεστήθηκαν οι πολίτες από τους συνεχείς πολέμους.
Θ - Άνοιξαν οι δρόμοι του εμπορίου και της ναυτιλίας.

3. Ο Θεοδόσιος Α´ χώρισε, το 395 μ.Χ., την αυτοκρατορία σε Ανατολική και Δυτική. Ο Ιουστινιανός, εκατόν πενήντα χρόνια αργότερα, την επανένωσε. Συγκρίνετε τις αποφάσεις
των δύο αυτοκρατόρων και σχολιάστε τα αποτελέσματα που είχε καθεμιά.
Ο Θεοδόσιος ο πρώτος, το 395 μ.Χ. χώρισε την αυτοκρατορία σε ανατολική και δυτική, πιστεύοντας πως θα μπορούσε να διοικηθεί καλύτερα και πως θα αντιμετώπιζε τα προβλήματά της αποτελεσματικότερα. Η απόφασή του, αν και είχε λογική βάση, δεν έφερε τα αποτελέσματα που ήλπιζε ο τότε αυτοκράτορας. Η αυτοκρατορία χωρισμένη ήταν ανίσχυρη, έτσι έχασε το δυτικό της τμήμα μαζί με τον έλεγχο της δυτικής Μεσογείου. 
Ο Ιουστινιανός, με τους πολέμους του κατάφερε να φτάσει την αυτοκρατορία στα παλιά της σύνορα και έτσι απέκτησε τον έλεγχο όλης της Μεσογείου (Βυζαντινή λίμνη). Δυστυχώς όμως όλοι αυτοί οι πόλεμοι ταλαιπώρησαν πολύ το κράτος, ο στρατός αποδυναμώθηκε και έγινε ευάλωτος απέναντι σε νέους κινδύνους.

4. Διαβάστε το κείμενο-πηγή 4 και υπογραμμίστε τις φράσεις που μιλούν για τις οικονομικές επιπτώσεις των πολέμων. Συζητήστε τους λόγους που (πιθανόν) ανάγκασαν τον Ιουστινιανό να βάλει αυτό το κείμενο σε νόμο (Νεαρά) του κράτους. Σχολιάστε ιδιαίτερα τις υπογραμμισμένες λέξεις του κειμένου.

Ο Ιουστινιανός επιβάρυνε οικονομικά τον λαό για να μπορέσει να χρηματοδοτήσει της στρατιωτικές του επιχειρήσεις. Ο λαός προφανώς δεν χάρηκε με την φορολογία, οπότε ο αυτοκράτορας αναγκάστηκε να θεσπίσει νόμο ώστε να λαμβάνει τους φόρους «τακτικά και πρόθυμα», καθώς χωρίς αυτά τα χρήματα, δεν θα μπορούσε να πραγματοποιήσει τους πολέμους. 

5. Στις παρακάτω ερωτήσεις για τον Ιουστινιανό διαγράψτε ό,τι είναι λανθασμένο σε κάθε πρόταση, για ν’ αποδίδεται σωστά η ενέργειά του. Δικαιολογήστε και σχολιάστε την επιλογή σας.

• Ο Ιουστινιανός κωδικοποίησε τους παλιούς ρωμαϊκούς νόμους και τους συμπλήρωσε με νέους πιο δίκαιους, γραμμένους στα ελληνικά.
• Υπέγραψε συνθήκες ειρήνης με τους γείτονες λαούς στον Δούναβη και με τους Πέρσες στην Ανατολή και έκανε σκληρούς πολέμους με τους Γότθους και τους Βανδάλους.
• Έκοψε χρυσά «βυζαντινά» νομίσματα, τα οποία κυκλοφορούσαν σε όλο τον κόσμο και μ’ αυτά μόνο γίνονταν οι συναλλαγές.
• Η αυτοκράτειρα Θεοδώρα, έπεισε τον Ιουστινιανό ότι αυτό θα ήταν το πιο μεγάλο κακό για την Πόλη και την αυτοκρατορία.
• Έκλεισε τη φιλοσοφική σχολή της Αθήνας το 529 μ.Χ.
•  Έφερε από την Κίνα το μυστικό εκτροφής του μεταξοσκώληκα.
•  Ο Ιουστινιανός ξανάχτισε την Αγία Σοφία και την εγκαινίασε το 537 μ.Χ.