Όγκος - Υλικά Σώματα - Φυσική Ε' Δημοτικού

Στο 1ο κεφάλαιο της ενότητας υλικά σώματα, της φυσικής ε' δημοτικού, θα μάθουμε για τον όγκο.

👉 Όγκος ενός σώματος, ονομάζεται ο χώρος που αυτό καταλαμβάνει.
Μονάδα μέτρησης του όγκου είναι το κυβικό μέτρο (1m3), δηλαδή ο όγκος ενός κύβου με ακμή 1m.
Υποδιαίρεση του κυβικού μέτρου είναι το κυβικό εκατοστό (1cm3 ή 1ml).
Μία ακόμη συνηθισμένη μονάδα μέτρησης είναι το λίτρο (1l). (Ένα λίτρο αντιστοιχεί σε 1000 cm3).
Για να υπολογίσουμε τον όγκο ενός σώματος, πρέπει να μετρήσουμε τις διαστάσεις του ή να το βυθίσουμε σε έναν ογκομετρικό σωλήνα και να μετρήσουμε τον όγκο του νερού που εκτοπίζεται.
Ο όγκος των στερεών και των υγρών είναι σταθερός, ενώ ο όγκος των αερίων μεταβάλλεται ανάλογα με το χώρο στον οποίο αυτά βρίσκονται.
Το σχήμα των στερεών είναι επίσης σταθερό, ενώ το σχήμα των υγρών και των αερίων μεταβάλλεται ανάλογα με το σχήμα του δοχείου που τα περιέχει.

Πάμε να δούμε ποιες εργασίες και ασκήσεις έχει το τετράδιο εργασιών, και πώς θα τις λύσουμε.

Φύλλο Εργασιών 1: ΟΓΚΟΣ


● Ποιο από τα δύο αυτοκίνητα χωρά περισσότερες αποσκευές;
☛ Περισσότερες αποσκευές χωράει το δεύτερο (κάτω) αυτοκίνητο, γιατί έχει μεγαλύτερο όγκο.

● Μια χαρακτηριστική ιδιότητα των σωμάτων είναι ο όγκος τους. Η δασκάλα ή ο δάσκαλός σου έχει συγκεντρώσει διάφορα υλικά. Πώς μπορούμε να μετρήσουμε τον όγκο τους;
☛ Για να μετρήσουμε το όγκο ενός στερεού αντικειμένου, υγρού ή αερίου, χρησιμοποιούμε ογκομετρικό δοχείο που, για τα στερεά και τα αέρια, περιέχει νερό ή κάποιο άλλο υγρό.
– Για να μετρήσουμε ένα στερεό σώμα, το βυθίζουμε μέσα σε ένα ογκομετρικό δοχείο, στο οποίο έχουμε τοποθετήσει νερό. Ο όγκος του σώματος, ισούται με τη διαφορά της στάθμης του νερού στο δοχείο πριν και μετά τη βύθιση του σώματος.
– Για να μετρήσουμε ένα υγρό, ακολουθούμε την ίδια διαδικασία με τα στερεά ή το βάζουμε σε ένα άδειο δοσομετρικό δοχείο και βλέπουμε κατευθείαν τον όγκο του.
– Για να μετρήσουμε ένα αέριο, το διοχετεύουμε μέσα σε ένα ογκομετρικό δοχείο, το οποίο είναι γεμάτο νερό. Ο όγκος του αερίου, ισούται με τον όγκο του νερού που εκτοπίστηκε από το αέριο.

● Πείραμα: Γέμισε ως τη μέση με νερό το ογκομετρικό δοχείο. Σημείωσε στον πίνακα της επόμενης σελίδας τον όγκο του νερού. Τοποθέτησε μέσα στο δοχείο την πέτρα. Ποιος είναι ο όγκος του νερού; Υπολόγισε τον όγκο του βυθισμένου σώματος και σημείωσέ τον στον πίνακα. Μην ξεχάσεις να σημειώσεις και τη μονάδα μέτρησης. Επανάλαβε το πείραμα για όλα τα σώματα.

☛ Οι τιμές του πίνακα είναι ενδεικτικές και ανάλογες με τους όγκους των αντικειμένων που θα βυθίσει κάθε μαθητής, στο ογκομετρικό δοχείο.
• ΣΩΜΑ    | ΟΓΚΟΣ ΝΕΡΟΥ ΠΡΙΝ | ΟΓΚΟΣ ΝΕΡΟΥ ΜΕΤΑ | ΔΙΑΦΟΡΑ
• πέτρα     |       400 ml     |       450 ml     |  50 ml
• μπαταρία|       400 ml     |       440 ml     |  40 ml
• πατάτα   |       400 ml     |       500 ml     | 100 ml
• κόλλα     |       400 ml     |       420 ml     |  20 ml
• πλαστελίνη|     400 ml     |       430 ml     |  30 ml
• σαπούνι  |       400 ml     |       460 ml     |  60 ml

● Η δασκάλα ή ο δάσκαλός σου έχει φέρει στην τάξη διάφορα δοχεία. Στην ετικέτα κάθε δοχείου αναγράφεται ο όγκος του. Σημείωσε τον όγκο κάθε δοχείου στον πίνακα που ακολουθεί. Μην αμελήσεις να σημειώσεις και τη μονάδα μέτρησης.

•       ΔΟΧΕΙΟ               |     ΟΓΚΟΣ
• κουτάκι αναψυκτικού        |  330 ml
• μικρό χάρτινο δοχείο γάλα  |  500 ml
• μεγάλο χάρτινο δοχείο γάλα |    1 L (1.000 ml)
• μικρό μπουκάλι νερού       |    0,5 L (500 ml)
• μεγάλο μπουκάλι νερού      |    1,5 L (1.500 ml)

● Σύγκρινε τον όγκο των δοχείων. Μπορείς να τα ταξινομήσεις αρχίζοντας με αυτό που έχει τον μεγαλύτερο όγκο;
• Μεγάλο μπουκάλι νερού, μεγάλο χάρτινο δοχείο γάλα, μικρό μπουκάλι νερού  & μικρό χάρτινο δοχείο γάλα, κουτάκι αναψυκτικού.

● Συμπέρασμα: Ο όγκος είναι μια χαρακτηριστική ιδιότητα των σωμάτων και εκφράζει τον χώρο που αυτά καταλαμβάνουν.Για να μετρήσουμε τον όγκο, χρησιμοποιούμε ογκομετρικό δοχείο.

ΕΡΓΑΣΙΕΣ ΓΙΑ ΤΟ ΣΠΙΤΙ
1. Παρατήρησε τις εικόνες. Μπορείς να υπολογίσεις τον όγκο του βυθισμένου σώματος;
☛ Για να υπολογίσουμε τον όγκο του βυθισμένου σώματος, πρέπει να βρούμε τη διαφορά στη στάθμη του νερού πριν και μετά την βύθιση του σώματος. Δηλαδή: (στάθμη με βυθισμένο το σώμα) - (αρχική στάθμη) ⇒ 450 ml - 250 ml = 200 ml

2. Τι μετρά η αντλία της βενζίνης;
☛ Η αντλία βενζίνης μετρά σε λίτρα, τον όγκο της βενζίνης που βγαίνει από την μάνικα και ταυτόχρονα υπολογίζει την αξία της.

3. Ταξινόμησε τα δοχεία σύμφωνα με τον όγκο τους.
☛ Το αναψυκτικό έχει όγκο 1,5 L, το νερό 1 L και το γάλα 2 L, άρα η σειρά  ταξινόμησης, από το μεγαλύτερο προς το μικρότερο όγκο είναι:
Δοχείο με γάλα, δοχείο με αναψυκτικό, δοχείο με νερό.