Παρατηρήστε τον παγκόσμιο χάρτη, εντοπίστε και ονομάστε τις μεγαλύτερες οροσειρές και τις μεγαλύτερες πεδιάδες της Γης.
Οι μεγαλύτερες οροσειρές είναι οι:
Α. Ιμαλάια, Β. Καύκασος, Γ. Άλπεις, Δ. Κιλιμάντζαρο, Ε. Άτλαντας, Ζ. Βραχώδη Όρη, Η. Άνδεις, 8. Αυστραλιανές Άλπεις
Οι μεγαλύτερες πεδιάδες είναι οι:
3. ΝΆ Ασίας, 2. Κίνας, 1α. Σιβηρική, 1. Ρωσίας, 4. Ευρώπης, 5. Νίγηρα, 6. Β. Αμερικής, 7. Αμαζονίου, 8. Μάρεϊ & Ντάρλινγκ
Ας συζητήσουμε πώς έδρασαν οι εξωγενείς δυνάμεις, ώστε να διαμορφωθούν αυτά τα γεωμορφολογικά στοιχεία.
Οι αλλαγές που βλέπουμε στις εικόνες οφείλονται σε αυτό που ονομάζουμε εξωγενείς δυνάμεις ή παράγοντες. Το νερό σε όλες του τις μορφές (βροχή, χαλάζι, χιόνι, κύματα, ποτάμια, υγρασία κ.α.), ο άνεμος και η θερμοκρασία, ανήκουν σε αυτήν την κατηγορία. Παραδείγματος χάρη, η αποσάθρωση, δηλαδή ο θρυμματισμός πετρωμάτων, προκαλείται χάρη στον συνδυασμό νερού (βροχή, χιόνι) και αλλαγής θερμοκρασίας. Η διάβρωση του εδάφους προκαλείται από το νερό και τον άνεμο, που παρασέρνουν τα θρυμματισμένα αυτά υλικά. Τα υλικά αυτά μεταφέρονται και καταλήγουν σε διαφορετικές περιοχές, κάτι που ονομάζουμε εναπόθεση.
Χάρη σε αυτές τις διαδικασίες, σε βάθος χρόνου αλλάζει το ανάγλυφο της γης.
Παρατηρώντας τον παγκόσμιο γεωμορφολογικό χάρτη συζητήστε σε ποιες περιοχές του πλανήτη μας αναπτύχθηκαν μεγάλοι πολιτισμοί. Εξετάστε αν το ανάγλυφο ήταν ένας από τους λόγους ανάπτυξης.
Οι αρχαίοι Έλληνες είναι το πρώτο παράδειγμα που μας έρχεται στο μυαλό, με το που σκεφτόμαστε μεγάλους πολιτισμούς που αναπτύχθηκαν στην αρχαιότητα. Δεν πρέπει όμως να ξεχνάμε και τους υπόλοιπους πολιτισμούς που αναπτύχθηκαν στην Κεντρική Αμερική, την Αίγυπτο, την Μεσοποταμία, την Ινδία και την Κίνα. Όλοι όσοι αναφέραμε, επέλεξαν την περιοχή εγκατάστασής τους με βάση το ανάγλυφο. Η ύπαρξη νερού και γόνιμων πεδιάδων ήταν από τα βασικά κριτήρια για να την επιλέξουν.
Γίνε για λίγο ένας νέος Μαγγελάνος που ταξιδεύει με αεροπλάνο. Ξεκίνα από τον Πρώτο Μεσημβρινό (Γκρίνουιτς, Λονδίνο) με κατεύθυνση προς ανατολικά κατά μήκος ενός παραλλήλου του βόρειου ημισφαιρίου. Ποιες οροσειρές και ποιες μεγάλες πεδιάδες θα συναντήσεις;
Ακολουθώντας τον 40ο Βόρειο παράλληλο θα περάσουμε από: τις Άλπεις, την πεδιάδα της Ευρώπης, τον Καύκασο, τα Ιμαλάια, την πεδιάδα της Κίνας, τα Βραχώδη όρη και τέλος την πεδιάδα Β. Αμερικής.
Χωριζόμαστε σε τρεις ομάδες και βρίσκουμε στοιχεία για τους πολιτισμούς των Ίνκας, των Αιγυπτίων και των Βαβυλωνίων. Συσχετίζουμε τη γεωγραφική τους θέση με την ανάπτυξή τους.
Ίνκας
Οι Ίνκας ήταν πολιτισμός και αυτοκρατορία της Νότιας Αμερικής, που εκτεινόταν από τον Ισημερινό μέχρι τη Χιλή και την Αργεντινή, με πρωτεύουσα το Κούσκο (στο σημερινό Περού).
Ο πολιτισμός τους αναπτύχθηκε κατά την Προκολομβιανή εποχή και έπεσε με την κατάκτηση του Νέου Κόσμου από τους Ισπανούς και συγκεκριμένα τον Φρανσίσκο Πισάρρο (1438 – 1533).
Τα σημαντικότερα ευρήματα βρίσκονται στους αρχαιολογικούς τόπους Κούσκο, Μάτσου Πίτσου, καθώς και στη λίμνη Τιτικάκα.
Η ονομασία Ίνκα προέρχεται από το έθνος Ίνκα και ερμηνευόταν ότι είναι από την ονομασία του θεού Ήλιου (Ίντι). Το ίδιο όνομα έλαβαν και οι λαοί που υποτάχθηκαν στους Ίνκα.
Οι Ίνκας, χάρη στην γεωγραφική τους θέση και το ποικιλόμορφο ανάγλυφο της περιοχής, είχαν πολύ πλούσια συγκομιδή, αφού μπορούσαν να καλλιεργήσουν μεγάλη ποικιλία αγαθών. Σχεδίασαν τα αγροκτήματά στις βουνοπλαγιές και καλλιεργούσαν πατάτες, καλαμπόκι, φιστίκια και άλλα προϊόντα, ανάλογα με τις κλιματικές συνθήκες που επικρατούσαν στα διαφορετικά υψόμετρα. Καλλιεργούσαν επίσης δέντρα, για να διατηρούν και να συγκρατούν το λεπτό επιφανειακό έδαφος με τις ρίζες τους.
Αιγύπτιοι
Ο Αρχαίος Αιγυπτιακός πολιτισμός αναπτύχθηκε στη βορειοανατολική περιοχή της Αφρικής, παράκτια της νοτιοανατολικής Μεσογείου στην οποία εκβάλλει ο ποταμός Νείλος και ταυτίζεται στο σύνολο, σχεδόν, της έκτασής της με τη σημερινή Αίγυπτο.
Ο Αιγυπτιακός πολιτισμός ακολούθησε την προϊστορική Αίγυπτο και προέκυψε, ως ενότητα, περίπου το 3150 π.Χ. με τη διοικητική ένωση της Άνω και Κάτω Αιγύπτου από τον Φαραώ Ναρμέρ (κοινώς γνωστός ως Μήνης).
Το μεγαλύτερο τμήμα της αρχαίας Αιγύπτου καταλάμβανε τμήμα της βόρειας Αφρικής, που κατά την περίοδο εκείνη, διαιρείτο σε δύο βασίλεια, γνωστά ως Άνω (νότια) και Κάτω (βόρεια) Αίγυπτος.
Η επιτυχία του πολιτισμού οφείλεται στην ικανότητα των κατοίκων να προσαρμόζονται στις συνθήκες του ιδιαίτερου και αφιλόξενου, περιβάλλοντος της Κοιλάδας του Νείλου.
Τα προϊόντα στην Αίγυπτο βρίσκονταν σε αφθονία χάρη στις προβλέψιμες πλημμύρες του Νείλου και τους μουσώνες, της εκμετάλλευσης του «δέλτα» του και τέλος χάρη στις εξελιγμένες αγροτοκτηνοτροφικές μεθόδους.
Βαβυλώνιοι
Η Βαβυλωνία ήταν ένα αρχαίο κράτος και πολιτιστική περιοχή στη νοτιοκεντρική Μεσοποταμία (το σημερινό Ιράκ). Δημιουργήθηκε στα μέσα της 3ης χιλιετίας και πήρε το όνομα της από την πρωτεύουσα και μεγαλύτερή της πόλη Βαβυλώνα.
Η Βαβυλωνία ήταν το θρησκευτικό, πολιτιστικό και πνευματικό κέντρο ολόκληρης της Μεσοποταμίας για περίπου δύο αιώνες, φτάνοντας στην ύψιστη ακμή της επί βασιλείας Χαμουραμπί.
Κατακτήθηκε πρώτα από τους Ασσύριους αλλά ανακτήθηκε από τον Ναβοπολάσσαρ (658 - 605 π.Χ.). Τότε, ίδρυσε νέο κράτος το οποίο εξελίχθηκε σε μια παντοδύναμη και ένδοξη αυτοκρατορία (νέο-βαβυλωνιακή περίοδος) που έφτασε στο απόγειο της δόξας της επί της βασιλείας του Ναβουχοδονόσωρ Β' (605 - 562 π.Χ.).
Στη συνέχεια καταλύθηκε οριστικώς από τον Πέρση βασιλιά Κύρο το 539 π.Χ.
Έκτοτε η Βαβυλωνία δεν αποτέλεσε ξανά ανεξάρτητο κράτος, ενώ η άλλοτε ένδοξη πρωτεύουσα της Βαβυλώνα, καταστράφηκε ολοσχερώς από τον Πέρση βασιλιά Ξέρξη τον Α', σε μια προσπάθεια αποτίναξης του Περσικού ζυγού.
Ο βασικός παράγοντας που έπαιξε ρόλο στην ανάπτυξη της περιοχής, εκτός από το υψηλό επίπεδο πολιτισμού που είχαν αναπτύξει οι κάτοικοί της, ήταν τα εύφορα εδάφη και το εύκρατο κλίμα που επικρατούσε λόγω της παρουσίας των δύο ποταμών του Τίγρη και Ευφράτη στην περιοχή. Έτσι η Βαβυλωνία εξελίχθηκε σε ένα πολύ πλούσιο και ισχυρό κράτος με κέντρο την πόλη της Βαβυλώνας.
Κεφ. 13: Οι μεγάλες οροσειρές, οι μεγάλες πεδιάδες - Τετράδιο εργασιών - Λύσεις ασκήσεων
1. Στον παρακάτω παγκόσμιο γεωμορφολογικό χάρτη εντόπισε τις μεγάλες οροσειρές και τις μεγαλύτερες πεδιάδες της Γης. Κατόπιν χρησιμοποίησε τους αριθμούς και τα γράμματα που περιλαμβάνονται στον ακόλουθο πίνακα τοποθετώντας τα στις αντίστοιχες οροσειρές και πεδιάδες.
1. Έβερεστ, 2. Κιλιμάντζαρο, 3. Άνδεις, 4. Βραχώδη Όρη, 5. Καύκασος
Α. Πεδιάδα Σιβηρίας, Β. Πεδιάδα Μάρεϊ Ντάρλινγκ, Γ. Πεδιάδα Μεσοποταμίας, Δ. Πεδιάδα Αμαζονίου
2. Παρατηρώντας τον παγκόσμιο γεωμορφολογικό χάρτη της τάξης σου εντόπισε τις οροσειρές που αποτελούν φυσικά σύνορα κρατών.
Ευρώπη
• Άλπεις: Ιταλία- Ελβετία - Αυστρία
• Πυρηναία: Ισπανία - Γαλλία
• Καρπάθια: Ρουμανία - Ουκρανία
• Καύκασος: Γεωργία - Ρωσία - Αζερμπαϊτζάν - Αρμενία
• Σκανδιναβικά Όρη: Νορβηγία - Σουηδία
• Ροδόπη: Ελλάδα - Βουλγαρία
Αμερική
• Άνδεις: Χιλή - Περού - Αργεντινή - Βολιβία
• Βραχώδη Όρη: ΗΠΑ - Καναδάς
Ασία
• Ιμαλάια: Ινδία - Νεπάλ - Κασμίρ - Κίνα - Μπουτάν
• Αλτάια: Μογγολία - Κίνα
• Καρακορούμ: Κασμίρ - Κίνα
Αφρική
• Άτλαντας: Μαρόκο - Αλγερία
• Κιλιμάντζαρο: Κένυα - Τανζανία
• Αιθιοπικά Όρη: Κένυα - Αιθιοπία
3. Ένωσε με βέλη τις οροσειρές και τις πεδιάδες με τις ηπείρους στις οποίες ανήκουν:
Οροσειρές - Ήπειροι
Άλπεις - Ευρώπη
Καύκασος - Ασία
Άτλαντας - Αφρική
Βραχώδη Όρη - Β. Αμερική
Άνδεις - Ν. Αμερική
Αυστραλιανές Άλπεις - Ωκεανία
Πεδιάδες - Ήπειροι
Κίνας - Ασία
Ρωσίας - Ευρώπη
Νίγηρα - Αφρική
Αμαζονίου - Ν. Αμερική
Μάρεϊ & Ντάρλινγκ - Ωκεανία
Σιβηρική - Ασία
0 Σχόλια