Ανάγλυφο της Γης: ονομάζεται η μορφή της Γης με τις οροσειρές, τις πεδιάδες, τους ποταμούς, τις ακτές, τα νησιά κ.λπ.
Γεωμορφολογικά στοιχεία: ονομάζονται τα στοιχεία εκείνα που χαρακτηρίζουν τις μορφές του ανάγλυφου της Γης
Ενδογενείς δυνάμεις: ονομάζονται οι δυνάμεις που δρουν στο εσωτερικό της Γης
Εξωγενείς δυνάμεις: ονομάζονται οι δυνάμεις που δρουν στην επιφάνεια της Γης
Κατακόρυφος διαμελισμός: ονομάζεται η μορφολογία μιας περιοχής, και συγκεκριμένα οι διαφορές που παρατηρούνται ως προς το υψόμετρο (οροσειρές, οροπέδια, πεδιάδες, κοιλάδες, λίμνες κ.λπ.)
Οριζόντιος διαμελισμός: ονομάζεται η μορφολογία των ακτών, και συγκεκριμένα οι διαφορές τους ως προς το μήκος και το σχήμα (κόλποι, ακρωτήρια, χερσόνησοι, νησιά κ.λπ.)
Συζητήστε και καταγράψτε ανθρώπινες δραστηριότητες οι οποίες κατά τη γνώμη σας αλλοιώνουν το ανάγλυφο της Γης.
Ο άνθρωπος αλλάζει το ανάγλυφο μιας περιοχής, ώστε να τον εξυπηρετεί. Αποξηραίνει λίμνες και δημιουργεί φράγματα, διανοίγει σήραγγες σε βουνά για να φτιάξει οδικό δίκτυο, διανοίγει διώρυγες για να διευκολύνει τις θαλάσσιες μεταφορές, υλοτομεί τα δέντρα σε διάφορες δασικές περιοχές, οικοδομεί κτίρια εντός και εκτός πόλεων.
Βρες το βαθύτερο και το υψηλότερο σημείο του πλανήτη μας. Σε ποιο ανάγλυφο βρίσκεται το καθένα; Eντόπισέ τα στον γεωμορφολογικό χάρτη της τάξης σου.
Το βαθύτερο σημείο του πλανήτη μας ανήκει στο υποθαλάσσιο ανάγλυφο της γης και βρίσκεται στον δυτικό Ειρηνικό Ωκεανό, στα ανατολικά των Μαριάνων νήσων. Ονομάζεται Τάφρος των Μαριανών και φτάνει στα 10.971 μέτρα κάτω από την επιφάνεια της θάλασσας.
Το ψηλότερο σημείο είναι το όρος Έβερεστ. Είναι το ψηλότερο βουνό της οροσειράς των Ιμαλαΐων, με την κορυφή του να αγγίζει τα 8.848 μέτρα. Ανήκει στο ηπειρωτικό ανάγλυφο της Γης και βρίσκεται στην Ασία, μεταξύ Νεπάλ και Θιβέτ.
Με τη χρήση του γεωμορφολογικού χάρτη βρείτε τα κύρια στοιχεία του κατακόρυφου και του οριζόντιου διαμελισμού της Πελοποννήσου.
Κοιτάζοντας τον γεωμορφολογικό χάρτη της Πελοποννήσου παρατηρούμε πως το ανάγλυφό της είναι κυρίως ορεινό και απότομο. Ας το δούμε λοιπόν αναλυτικά:
Κατακόρυφος διαμελισμός
Βουνά
Στα βόρεια της Πελοποννήσου υπάρχουν τρεις ορεινοί όγκοι, ο Ερύμανθος, ο Χελμός και η Ζήρεια, που ξεπερνούν τα 2.000 μέτρα. Κατεβαίνοντας προς την κεντρική Πελοπόννησο συναντάμε το Μαίναλο, με υψηλότερη κορυφή στα 1.981 μέτρα, ενώ αν κοιτάξουμε νοτιότερα θα δούμε τις οροσειρές του Ταΰγετου και του Πάρνωνα. Η ψηλότερη κορυφή της Πελοποννήσου είναι ο προφήτης Ηλίας στον Ταΰγετο.
Πεδιάδες
Οι κυριότερες πεδιάδες της Πελοποννήσου είναι η πεδιάδα της Ηλείας, της Αχαΐας και της Κορινθίας, που βρίσκονται στο βόρειο τμήμα της. Στα δυτικά των βουνών της Κυπαρισσίας απλώνεται η στενή παραλιακή πεδιάδα της Κυπαρισσίας-Γαργαλιάνων, στο νοτιοδυτικό τμήμα της Πελοποννήσου εκτείνεται η πεδιάδα της Μεσσηνίας και νοτιοανατολικά η πεδιάδα της Λακωνίας.
Ποτάμια
Μεγαλύτερος ποταμός της Πελοποννήσου είναι ο Αλφειός, που πηγάζει από τα οροπέδια Ασέας και Μεγαλόπολης, δέχεται νερά από τους παραποτάμους Ερύμανθο, Λάδωνα-Αροάνιο, Λούσιο κ.α. και χύνεται στον κόλπο της Κυπαρισσίας. Δεύτερος στην σειρά είναι ο Ευρώτας, που πηγάζει από το οροπέδιο της Μεγαλόπολης, στην συνέχεια δέχεται τα νερά των χειμάρρων του Ταΰγετου και του Πάρνωνα και τέλος χύνεται στο Λακωνικό κόλπο. Σημαντικά ποτάμια είναι και ο Γλαύκος, ο Πηνειός, η Νέδα, ο Λούσιος, ο Ευρώτας, ο Βουραϊκός, ο Ασωπός, ο Σελινούντας, ο Κερυνίτης, ο Κράθις κ.α.
Λίμνες
Δυστυχώς δεν υπάρχουν πολύ μεγάλες λίμνες στην Πελοπόννησο. Οι πιο γνωστές λίμνες που διαθέτει είναι η Τάκα, η Στυμφαλία, η τεχνητή του Λάδωνα (που δημιουργήθηκε με την κατασκευή των υδροηλεκτρικών έργων), η λίμνη Δόξα (επίσης τεχνητή λίμνη σε υψόμετρο 900 μέτρων), η τεχνητή λίμνη του Πηνειού και η λίμνη του Τσιβλού. Στις ακτές της Ηλείας κυρίως υπάρχουν αρκετές λιμνοθάλασσες και γενικά στην περιοχή αυτή τα νερά της θάλασσας είναι πολύ ρηχά. Οι κυριότερες λιμνοθάλασσες της Πελοποννήσου είναι του Καϊάφα, της Καλογριάς και του Κοτυχίου.
Παλιότερα επίσης, υπήρχαν οι λιμνοθάλασσες της Αγουλινίτσας και της Μουριάς οι όποιες έχουν πλέον αποξηρανθεί.
Οριζόντιος διαμελισμός
Κόλποι
Οι κόλποι που υπάρχουν στην Πελοπόννησο είναι οι: Πατραϊκός, Κορινθιακός, Αργολικός, Λακωνικός, Μεσσηνιακός, Κυπαρισσιακός.
Ακρωτήρια
Τα σημαντικότερα ακρωτήρια είναι το ακρωτήριο Μαλέας, το ακρωτήριο Ταίναρο, το Σκύλλαιο στη χερσόνησο της Αργολίδας, το Ρίο κοντά στην Πάτρα, ο Άραξος, το Δρέπανο κ.α.
Επιπλέον, στην Πελοπόννησο βρίσκεται και η διώρυγα της Κορίνθου και μερικά νησάκια, όπως η Ελαφόνησος, η Σαπιέντζα κ.α.
Χωριζόμαστε σε τέσσερις ομάδες. Κάθε ομάδα επιλέγει μία ήπειρο και κατασκευάζει τη μακέτα της με πλαστελίνη σε διαφορετικά χρώματα, για να παρουσιάσει την ποικιλομορφία του ανάγλυφου της ηπείρου (οροσειρές, βουνά, πεδιάδες, νησιά, κόλποι, ακρωτήρια κ.ά.).
Μία καλή ιδέα είναι να συμβουλευτείτε έναν παγκόσμιο γεωμορφολογικό χάρτη, ώστε να πάρετε μία ιδέα για τα χρώματα που θα χρησιμοποιήσετε.
Κεφ. 12: Το ανάγλυφο της Γης - Τετράδιο εργασιών - Λύσεις ασκήσεων
1. Ποιες από τις παρακάτω προτάσεις είναι σωστές και ποιες λανθασμένες;
Γράψε «Σ» για τη σωστή και «Λ» για τη λανθασμένη στο
α) Οι σεισμοί και τα ηφαίστεια αποτελούν τις ενδογενείς δυνάμεις που αλλάζουν το ανάγλυφο της Γης Σ
β) Στον οριζόντιο διαμελισμό περιλαμβάνονται οι λίμνες και τα ποτάμια Λ
γ) Οι πεδιάδες και οι κοιλάδες ανήκουν στον κατακόρυφο διαμελισμό Σ
δ) Ο βυθός της θάλασσας είναι επίπεδος Λ
ε) Ο κατακόρυφος και o οριζόντιος διαμελισμός αποτελούν το ηπειρωτικό ανάγλυφο της Γης Σ
στ) Το υποθαλάσσιο ανάγλυφο περιλαμβάνει οροσειρές και βαθιές τάφρους Σ
2. Γράψε ένα μικρό άρθρο για τα αποτελέσματα που γνωρίζεις ότι επιφέρει ο σεισμός ή η έκρηξη ενός ηφαιστείου.
Σεισμός
Σεισμός ονομάζεται η αισθητή ανατάραξη της επιφάνειας της γης (ή κάποιου άλλου ουράνιου σώματος), λόγω απότομων μετακινήσεων μαζών, που συνοδεύεται από σεισμικά κύματα που μεταφέρουν την ενέργεια του σεισμού. Αυτά τα σεισμικά κύματα επιφέρουν αρκετά αποτελέσματα. Συγκεκριμένα:
• Αλλαγές στο ανάγλυφο του εδάφους
• Υλικές καταστροφές (ρωγμές σε κτίρια και σε ακραίες περιπτώσεις, ολική κατεδάφιση)
• Καταστροφές στο οδόστρωμα
• Ρωγμές στο έδαφος ή ανύψωση τμημάτων του
• Εγκλωβισμοί ανθρώπων σε συντρίμμια ή αυτοκίνητα
• Τραυματισμοί ή θάνατος ανθρώπων
• Δημιουργία τεράστιων κυμάτων σε παραλιακές περιοχές
Έκρηξη ηφαιστείου
Ηφαίστειο ονομάζεται η ανοιχτή δίοδος από το εσωτερικό της Γης (ή άλλου γεωειδούς ουράνιου σώματος) που επιτρέπει την εκροή ή έκρηξη ρευστών πετρωμάτων και αερίων από το εσωτερικό του, στην επιφάνεια του στερεού φλοιού με τη μορφή λάβας. Οι ηφαιστειακές εκρήξεις αντιμετωπίζονται από τους περισσότερους ανθρώπους σαν ένα φοβερό, επικίνδυνο και βλαβερό φυσικό φαινόμενο. Πράγματι, οι ηφαιστειακές εκρήξεις προκαλούν αρκετά προβλήματα. Συγκεκριμένα:
• Καταστροφή πόλεων και οικισμών από την λάβα
• Καταστροφή καλλιεργούμενων εκτάσεων από την λάβα
• θάνατος ανθρώπων είτε από την λάβα, είτε από τις αναθυμιάσεις ή τα πετρώματα που εκτοξεύονται από τον κρατήρα.
• Δημιουργία τεράστιων κυμάτων από τις σεισμικές δονήσεις, που δημιουργούν προβλήματα σε παραθαλάσσιες περιοχές.
Από την άλλη μεριά όμως, τα ηφαίστεια αποτελούν ισχυρή πηγή πλούτου για τους ντόπιους.
• Οι γεωργικές καλλιέργειες (η γη γύρω από τα ηφαίστεια είναι ιδιαίτερα εύφορη) και η εξόρυξη ηφαιστειογενών ορυκτών και μεταλλευμάτων είναι οι κύριες οικονομικές δραστηριότητες που αναπτύσσονται γύρω από την ηφαιστειακή δραστηριότητα.
• Τα ηφαίστεια είναι δυνατή πηγή τουρισμού, όπως για παράδειγμα το ηφαίστειο της Σαντορίνης το οποίο δέχεται χιλιάδες τουρίστες κάθε χρόνο.
• Η ηφαιστειακή δραστηριότητα μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την παραγωγή γεωθερμικής ενέργειας.
3. Συμπλήρωσε το παρακάτω κείμενο με τις λέξεις που λείπουν:
«Στοιχεία του κατακόρυφου διαμελισμού είναι και οι λίμνες και τα ποτάμια. Ο οριζόντιος διαμελισμός περιλαμβάνει νησιά, κόλπους, ακρωτήρια. Ο οριζόντιος διαμελισμός και ο κατακόρυφος διαμελισμός αποτελούν το ηπειρωτικό ανάγλυφο της Γης. Στο υποθαλάσσιο ανάγλυφο ανήκουν οι υποθαλάσσιες οροσειρές, βαθιές τάφροι, τεράστιες υποθαλάσσιες λεκάνες και απότομα βυθίσματα. Ο αέρας, το νερό και οι μεταβολές της θερμοκρασίας αποτελούν εξωγενείς δυνάμεις».
0 Σχόλια