Έτσι, για να επικοινωνήσουμε στους άλλους αυτό που θέλουμε και να μπορούν να το καταλάβουν, τοποθετούμε τις λέξεις με συγκεκριμένη σειρά και τρόπο (ακολουθώντας κανόνες γραμματικής και σύνταξης).
Όπως και στον προφορικό λόγο, έτσι και στο γραπτό, όταν δηλαδή θέλουμε να γράψουμε τις λέξεις στο χαρτί (ή στον υπολογιστή), ακολουθούμε τους ίδιους κανόνες. Πριν δούμε όμως πως γράφουμε προτάσεις, δηλαδή πολλές λέξεις στην σειρά, πρέπει να δούμε από τι αποτελείται η κάθε λέξη.
Οι λέξεις, αποτελούνται από μικρά τμήματα, που ονομάζονται συλλαβές και η κάθε συλλαβή, μπορεί να αποτελείται από ένα έως τέσσερα γράμματα (στις ελληνικές λέξεις).
Πάμε τώρα να δούμε πως είναι φτιαγμένη μια συλλαβή και πως ονομάζονται οι λέξεις, ανάλογα με τον αριθμό των συλλαβών που έχουν.
Μια συλλαβή μπορεί να έχει:
• ένα φωνήεν, π.χ. έ-λα, ε-δώ
• ένα δίψηφο φωνήεν, π.χ. ει-κό-να, αί-μα
• ένα δίφθογγο, π.χ. αη-δό-νι
• ένα συνδυασμό "αυ" και "ευ", π.χ. αυ-λή, ευ-τυ-χώς
ή μπορεί να έχει ένα ή περισσότερα σύμφωνα με:
• ένα φωνήεν, π.χ.μα-κρύ
• ένα δίψηφο φωνήεν, π.χ. στεί-λω
• ένα δίφθογγο, π.χ. γάι-δα-ρος
• ένα συνδυασμό "αυ" και "ευ", π.χ. ε-λευ-θε-ρί-α
Ανάλογα με τον αριθμό των συλλαβών μιας λέξης, την ονομάζουμε:
• μονοσύλλαβη, αν έχει μόνο μία συλλαβή: το, τα, φως, πως κ.α.
• δισύλλαβη, αν έχει δύο συλλαβές: γά-λα, τυ-ρί
• τρισύλλαβη, αν έχει τρεις συλλαβές: α-φή-νω, πη-γαί-νω
• πολυσύλλαβη, αν έχει περισσότερες από τρεις συλλαβές: τε-λευ-ταί-α, αυ-το-κί-νη-το
Πώς ονομάζονται οι συλλαβές κάθε λέξης;
• Η τελευταία συλλαβή της λέξης, λέγεται λήγουσα, π.χ. τρα-πέ-ζι• Η δεύτερη συλλαβή από το τέλος (προτελευταία), λέγεται παραλήγουσα, π.χ. τρα-πέ-ζι
• Η τρίτη συλλαβή από το τέλος (πριν την παραλήγουσα), λέγεται προπαραλήγουσα, π.χ. τρα-πέ-ζι
• Η πρώτη συλλαβή, αυτή με την οποία αρχίζει η λέξη, λέγεται αρχική.
Συλλαβισμός λέξεων
Συλλαβισμός ονομάζεται το χώρισμα μιας λέξης στις συλλαβές της, π.χ. κοιτάζω => κοι-τά-ζω. Χρησιμοποιούμε τους κανόνες του συλλαβισμού, όταν στον γραπτό λόγο χρειάζεται να χωρίσουμε μια λέξη.Κανόνες συλλαβισμού:
• Τα φωνήεντα μπορούν να αποτελέσουν μόνα τους συλλαβές, ενώ κάθε σύμφωνο συλλαβίζεται με το ακόλουθο φωνήεν. Π.χ. έ-να, έ-χω, ξέ-ρω.
• Τα δίψηφα φωνήεντα, οι δίφθογγοι (και οι καταχρηστικοί) και οι συνδυασμοί "αυ" και "ευ", δεν χωρίζονται, γιατί θεωρούνται ως ένα φωνήεν. Π.χ. νε-ράι-δα, αη-δό-νι, ναύ-της, του-φέ-κια.
• Τα δίψηφα σύμφωνα "μπ" "ντ" "γκ" "τσ" "τζ" δεν χωρίζονται. Π.χ. μα-ντέ-μι, α-μπέ-λι, έ-τσι
• Δύο σύμφωνα, ανάμεσα σε δύο φωνήεντα, συλλαβίζονται με το δεύτερο φωνήεν, όταν αρχίζει από αυτά τα σύμφωνα ελληνική λέξη. Π.χ. Α-πρί-λης => προίκα, έ-στε-κε => στάρι
Αν δεν αρχίζει ελληνική λέξη, τότε τα δυο σύμφωνα χωρίζονται και πάνε το πρώτο με το προηγούμενο φωνήεν και το δεύτερο με το ακόλουθο φωνήεν. Π.χ. καρδιά => καρ-διά
• Τρία ή περισσότερα σύμφωνα ανάμεσα σε δύο φωνήεντα συλλαβίζονται με το ακόλουθο, όταν αρχίζει ελληνική λέξη, τουλάχιστον από τα δύο πρώτα, από αυτά. Π.χ. κά-στρο => στροφή, ε-χθρι-κό => χθες, σφυ-ρί-χτρα => χτίζω και αι-σχρός => σχεδιάζω
Αν δεν αρχίζει ελληνική λέξη, χωρίζονται και το πρώτο σύμφωνο πάει με το προηγούμενο φωνήεν, ενώ τα υπόλοιπα πηγαίνουν με το ακόλουθο. Π.χ. άν-θρω-πος, νε-ράν-τζι, εκ-στρα-τεία.
• Τα όμοια σύμφωνα χωρίζονται και το ένα σύμφωνο συλλαβίζεται με το προηγούμενο φωνήεν και το άλλο με το ακόλουθο. Π.χ. Σάβ-βα-το, φεγ-γά-ρι.
• Οι σύνθετες λέξεις ακολουθούν κατά τον συλλαβισμό τους, τους ίδιους κανόνες με τις απλές. Π.χ. εί-σο-δος, προ-σέ-χω, πα-ρα-κούω, συ-νε-χώς.
Αφού μάθαμε να συλλαβίζουμε και ξέρουμε από τι αποτελούνται οι λέξεις, πάμε να δούμε κάποιους βασικούς κανόνες, που πρέπει να ξέρουμε, για τις λέξεις:
Ο πρώτος κανόνας είναι ότι στις λέξεις δεν αρέσει καθόλου ο συνωστισμός, γι' αυτό και γράφουμε την κάθε λέξη χωριστά.
Ο δεύτερος κανόνας είναι ότι πρέπει να προσέχουμε την ορθογραφία των λέξεων.
Ο τρίτος κανόνας είναι ότι τα αριθμητικά από το δεκατρία (13) ως το δεκαεννιά (19) γράφονται σαν μία λέξη και όχι δέκα τρία, όπως επίσης και μερικές αντωνυμίες (καθένας, καθετί, οποιοσδήποτε) και μερικά άκλητα (απαρχής, απεναντίας, απευθείας). Δείτε αναλυτικά εδώ: Λέξεις που γράφονται ενωμένες σε μία λέξη
Επίσης, η πρόθεση "σε" ή "σ'" με την γενική και την αιτιατική του άρθρου ενώνονται σχηματίζοντας μία λέξη. Π.χ. σε + του = στου, σε + της = στης, σε + το = στο.
Προσοχή όμως, στην αντωνυμία "σου", γιατί γράφεται χωριστά και με απόστροφο. Π.χ. σ' το δίνω, σ' το φέρνω.
Επίσης, με δύο λέξεις γράφονται τα: καλώς τον (την, το), καλώς όρισες, μετά χαρά και τέλος πάντων.
0 Σχόλια