Φωνήεντα ονομάζονται οι φθόγγοι (και τα γράμματα που τους παριστάνουν), που προφέρουμε με δυνατή φωνή και μπορούν να σχηματίσουν μόνοι τους συλλαβή, π.χ. α-ε-ρό-στα-το.
Σύμφωνα ονομάζονται οι φθόγγοι (και τα γράμματα που τους παριστάνουν), που προφέρονται με σιγανή φωνή και δεν μπορούν να σχηματίσουν μόνοι τους συλλαβή, για αυτό πηγαίνουν πάντα μαζί με φωνήεντα, π.χ. α-ε-ρο-στα-το.
Όπως μάθαμε, το ελληνικό αλφάβητο αποτελείται από 24 γράμματα. Με βάση τα παραπάνω, τα χωρίζουμε σε 7 Φωνήεντα: α, ε, η, ι, ο, υ, ω και 17 Σύμφωνα: β, γ, δ, ζ, θ, κ, λ, μ, ν, ξ, π, ρ, σ (ς), τ, φ, χ, ψ.
Π.χ. α ν ε μ ο λ ό γ ι ο , β ι ο μ η χ α ν ί α.
Αρχικά και τελικά γράμματα
Το πρώτο γράμμα που έχει κάθε λέξη, το λέμε αρχικό, ενώ το τελευταίο, το λέμε τελικό.
Π.χ. Παπούτσια, Χαρτοφύλακας.
Τελικά Σύμφωνα
Τελικά σύμφωνα, στην ελληνική γλώσσα, είναι το: "ς" και το "ν".Κάποια επιφωνήματα, όπως "ουφ", "ωχ", "αχ" και πολλές ξένες λέξεις, τελειώνουν σε άλλα σύμφωνα, όπως: Δανιήλ, χερουβείμ, Ισαάκ, απεριτίφ, μίξερ, ασανσέρ, πορτατίφ, μπάσκετ.
Διπλά γράμματα
Τα γράμματα "ξ" και "ψ" ονομάζονται διπλά, γιατί το καθένα παριστάνει δύο φθόγγους, δηλαδή ξ=κ+σ και ψ=π+σ.
Δίψηφα φωνήεντα και σύμφωνα
Δίψηφα ονομάζονται δύο γράμματα μαζί, που παριστάνουν έναν φθόγγο.
Δίψηφα φωνήεντα
αι (=ε) - αίσθηση, πηγαίνω
ει (=ι) - ειλικρίνεια, βοήθεια
ου (=ου) - μπουζούκι, ουρανός
οι (=ι) - ποίηση, άνθρωποι
υι (=ι) - υιοθετώ, υιός
Δίψηφα σύμφωνα
μπ - μπαούλο, αμπάρι
ντ - ντύσιμο, ανταλλακτικά
γκ - κάγκελα, γκρεμός
τσ- τσουρέκι, ατσάλι
τζ- τζιτζίκι, μουτζούρα
• Τα δίψηφα σύμφωνα μπ, ντ, γκ, σε άλλες περιπτώσεις έχουν έρρινη και σε άλλες άρρινη προφορά.
Συνήθως έχουν έρρινη προφορά, πράγμα που σημαίνει πως το πρώτο γράμμα (το μ ή το ν) προφέρεται χωριστά από το δεύτερο (το π ή το τ) που προφέρεται σαν το αντίστοιχο κάθε φορά δίψηφο. Δηλαδή, η λέξη αμπέλι, προφέρεται αμ-μπέλι, η λέξη Λαμπρή προφέρεται Λαμ-μπρή, η λέξη πέντε προφέρεται πεν-ντε κ.ο.κ.
Παρόμοια, στις λέξεις που έχουν γκ ή γγ, το πρώτο γράμμα προφέρεται συχνά ως "ν" και το δεύτερο σαν το δίψηφο γκ. Π.χ. η λέξη Αγγλία προφέρεται Αν-γκλία, η λέξη αγκάθι προφέρεται αν-γκάθι.
Οι συνδυασμοί μπ, ντ, γκ όταν το πρώτο τους γράμμα προφέρεται σαν ρινικό σύμφωνο, τότε τα ονομάζουμε ρινικά συμπλέγματα.
Σε πολλές περιπτώσεις, πριν από τα δίψηφα τσ και τζ, υπάρχει ένα "ν", π.χ. βιολοντσέλο, σκαντζόχοιρος, καλικάντζαρος, γάντζος κ.α. Σε αυτές τις περιπτώσεις, πρέπει να τα ξεχωρίζουμε στην προφορά, από τα απλά τσ και τζ, προφέροντας το "ν".
Άρρινη προφορά έχουν το μπ, ντ και γκ, όταν βρίσκονται:
α) στην αρχή των λέξεων, π.χ. μπαούλο, ντύνομαι, μπαίνω, γκρεμός κ.α.
β) στην μέση της λέξης, ύστερα από σύμφωνα και σπανιότερα από φωνήεν, π.χ. αργκό, μαντέμι, φιλντισένιος, τουρμπίνα κ.α.
• Τα δίψηφα σύμφωνα μπ, ντ, γκ, σε άλλες περιπτώσεις έχουν έρρινη και σε άλλες άρρινη προφορά.
Συνήθως έχουν έρρινη προφορά, πράγμα που σημαίνει πως το πρώτο γράμμα (το μ ή το ν) προφέρεται χωριστά από το δεύτερο (το π ή το τ) που προφέρεται σαν το αντίστοιχο κάθε φορά δίψηφο. Δηλαδή, η λέξη αμπέλι, προφέρεται αμ-μπέλι, η λέξη Λαμπρή προφέρεται Λαμ-μπρή, η λέξη πέντε προφέρεται πεν-ντε κ.ο.κ.
Παρόμοια, στις λέξεις που έχουν γκ ή γγ, το πρώτο γράμμα προφέρεται συχνά ως "ν" και το δεύτερο σαν το δίψηφο γκ. Π.χ. η λέξη Αγγλία προφέρεται Αν-γκλία, η λέξη αγκάθι προφέρεται αν-γκάθι.
Οι συνδυασμοί μπ, ντ, γκ όταν το πρώτο τους γράμμα προφέρεται σαν ρινικό σύμφωνο, τότε τα ονομάζουμε ρινικά συμπλέγματα.
Σε πολλές περιπτώσεις, πριν από τα δίψηφα τσ και τζ, υπάρχει ένα "ν", π.χ. βιολοντσέλο, σκαντζόχοιρος, καλικάντζαρος, γάντζος κ.α. Σε αυτές τις περιπτώσεις, πρέπει να τα ξεχωρίζουμε στην προφορά, από τα απλά τσ και τζ, προφέροντας το "ν".
Άρρινη προφορά έχουν το μπ, ντ και γκ, όταν βρίσκονται:
α) στην αρχή των λέξεων, π.χ. μπαούλο, ντύνομαι, μπαίνω, γκρεμός κ.α.
β) στην μέση της λέξης, ύστερα από σύμφωνα και σπανιότερα από φωνήεν, π.χ. αργκό, μαντέμι, φιλντισένιος, τουρμπίνα κ.α.
Διαίρεση και ονομασία των συμφώνων
Τα σύμφωνα διαιρούνται σε τρεις κατηγορίες, με βάση τη φωνή, τη διάρκεια και το μέρος του στόματος, που σχηματίζονται. Συγκεκριμένα:1) Με βάση την φωνή που έχουν, χωρίζονται σε άηχα (κ, π, τ, χ, φ, θ, σ, τσ) και ηχηρά (γ, β, δ, ζ, τζ, μπ, ντ, γκ, λ, μ, ν, ρ).
2) Με βάση την διάρκεια που έχουν τα σύμφωνα, χωρίζονται σε στιγμιαία (κ, π, τ, γκ, μπ, ντ, τσ, τζ), που προφέρονται μόνο μία στιγμή, την ώρα που ανοίγουμε το στόμα μας και σε εξακολουθητικά (γ, β, δ, χ, φ, θ, σ, ζ, λ, μ, ν, ρ), που σε αυτά κρατάμε την φωνή όσο θέλουμε.
3) Με βάση το μέρος που σχηματίζονται τα σύμφωνα στο στόμα, χωρίζονται σε χειλικά (π, β, φ, μπ), οδοντικά (τ, δ, θ, ντ), διπλοδοντικά ή συριστικά (σ, ζ, τσ, τζ), λαρυγγικά (κ, γ, χ, γκ), γλωσσικά ή υγρά σύμφωνα (λ, ρ) και ρινικά (μ, ν), όπου για να τα προφέρουμε πρέπει να βγάλουμε αέρα από τη μύτη.
Το μ ανήκει και στα χειλικά, ενώ το ν ανήκει και στα γλωσσικά σύμφωνα.
Το σ προφέρεται σαν ηχηρό ζ, όταν ακολουθεί άλλο ηχηρό σύμφωνο, π.χ. ασβέστης, καλεσμένος, διείσδυση, σγουρός, εκτός συνήθως από το λ, π.χ. προσλαμβάνω, Ισλαμισμός.
Δίφθογγοι
Δίφθογγοι ονομάζονται δύο φωνήεντα, τα οποία προφέρονται μαζί, σε μία συλλαβή, δηλαδή τα "αη", "αϊ (άι)", "οη" και "οϊ (όι)".Π.χ. αήττητος, γάιδαρος, βοήθημα και κοροϊδεύω.
Καταχρηστικός Δίφθογγος
Υπάρχουν περιπτώσεις, όπου το "ι" "υ" "ει" και "οι" από φωνήεν ή δίψηφο και προφέρονται σαν μία συλλαβή. Το συνδυασμό αυτόν τον ονομάζουμε καταχρηστικό δίφθογγο.
Π.χ. πιάνο, γυαλί, άδειος, θειάφι, ποιες, ποιοι, ποιους.
Όμοια σύμφωνα
Όμοια σύμφωνα ονομάζονται δύο ίδια σύμφωνα σε μία λέξη, που τα διαβάζουμε σαν ένα φθόγγο. Αυτά είναι: ββ, κκ, λλ, μμ, νν, ππ, ρρ, σσ, ττ.Π.χ. Σάββατο, εκκλησία, ανταλλακτικό, γράμματα, σύννεφα, παππούς, αρρώστια, περισσότερο, πράττω.
Οι συνδυασμοί "αυ", "ευ".
Οι συνδυασμοί των φωνηέντων "αυ" και "ευ" έχουν διπλή προφορά, δηλαδή σε κάποιες λέξεις προφέρονται ως "αβ" και "εβ" όταν ακολουθεί φωνήεν ή ηχηρό σύμφωνο, ενώ "αφ" και "εφ" όταν ακολουθεί άηχο σύμφωνο. Για παράδειγμα:
Στις λέξεις Αύγουστος, Εύα, αύριο, εφεύρεση, ευλογώ, προφέρονται "αβ" και "εβ" .
Στις λέξεις ευχαριστώ, ναύτης, ευτυχία, Ναυσικά, ευφορία, προφέρονται "αφ" και "εφ".
Σε όλες τις περιπτώσεις, όταν το αυ και το ευ τονίζονται, ο τόνος πηγαίνει πάντα στο υ, π.χ. ρεύμα, πνεύμα, ταύτιση κ.α.
Άφωνα γράμματα
Άφωνα ονομάζονται τα γράμματα, που σε ορισμένες λέξεις, δεν προφέρονται.Άφωνα είναι τα:
• Το "υ" στο "ευ" όταν ακολουθεί "β" ή "φ", π.χ. Εύβοια, εύφορος (προφέρεται έφορος), ευφορία (προφέρεται εφορεία).
• Το ένα από τα δύο όμοια σύμφωνα, που προαναφέραμε, π,χ Σάββατο (προφέρεται Σάβατο).
• Το γράμμα "π" στο σύμπλεγμα "μπτ", π.χ. Πέμπτη (προφέρετε Πέμτη), σύμπτωμα (σύμτωμα).
0 Σχόλια