Γραπτά μνημεία: ονομάζεται κάθε επιστημονικό και λογοτεχνικό κείμενο, θρησκευτικοί ύμνοι, βιβλία, καθώς επίσης και κείμενα της παράδοσής μας.
Υλικά μνημεία: ονομάζεται κάθε υλικό κατασκεύασμα του ανθρώπου, όπως είναι οι ναοί, τα αγάλματα, τα παλάτια, τα ψηφιδωτά κ.α.
Οι παραπάνω στίχοι των δύο μεγάλων Ελλήνων ποιητών, Σολωμού και Ρίτσου, μιλάνε για την αθάνατη ελληνική φυλή. Ας συζητήσουμε μαζί για την πορεία του Ελληνισμού μέσα στην ανθρώπινη ιστορία. Ας βρούμε το αισιόδοξο μήνυμα, το οποίο και οι δύο ποιητές μας αναφέρουν ως ελπίδα σε κάθε δύσκολη στιγμή της φυλής μας.
Στους παραπάνω στίχους, οι δύο μεγάλοι ποιητές μας, έχουν περιγράψει με λίγα λόγια, το αθάνατο Ελληνικό πνεύμα. Πράγματι, η ιστορία του έθνους μας είναι γεμάτη δυσκολίες, ταλαιπωρίες και συγκρούσεις, όμως ποτέ δεν έσβησε η φλόγα της ελευθερίας από την καρδιά των Ελλήνων. Σχεδόν όλοι οι γειτονικοί μας λαοί, όπως οι Πέρσες, οι Ρωμαίοι, οι Τούρκοι, οι Γερμανοί και οι Ιταλοί, προσπάθησαν ή κατάφεραν να μας κατακτήσουν, για λιγότερο ή περισσότερο καιρό, σκορπίζοντας στο πέρασμά τους τον θάνατο. Βέβαια, δεν μπορούμε να παραλείψουμε το γεγονός ότι οι Έλληνες, πολλές φορές, έχουν στραφεί ο ένας εναντίον του άλλου, αδελφός εναντίον αδελφού. Οι εμφύλιοι πόλεμοι αποτελούν ένα μελανό κεφάλαιο στην ιστορία αυτού του τόπου, το οποίο όμως δεν πρέπει να ξεχάσουμε ποτέ, ώστε να μην ξαναζήσουμε τις ίδιες τραγικές συνέπειες.
Ευτυχώς όμως, οι Έλληνες, στο τέλος, μπροστά στις δυσκολίες και τις εξωτερικές απειλές, ξεχνούν τις διαφορές και τις διχόνοιες και ενωμένοι αντιμετωπίζουν τα προβλήματά τους.
Συζητήστε και βρείτε στοιχεία του ελληνικού πολιτισμού τα οποία η σημερινή κοινωνία χρησιμοποιεί για να αναδεικνύει τις ανθρώπινες αξίες. Οι Ολυμπιακοί Αγώνες είναι ένα από αυτά;
Ο ελληνικός πολιτισμός έδωσε το φως του σε ολόκληρο τον κόσμο. Στην χώρα μας γεννήθηκε η δημοκρατία και η φιλοσοφία, άνθισαν τα γράμματα και οι τέχνες, τα αθλήματα και οι Ολυμπιακοί αγώνες. Οι Ολυμπιακοί αγώνες είναι ένας αρχαιοελληνικός θεσμός, που έχει ως σκοπό σκοπός την ένωση ανθρώπων, από κάθε γωνιά της γης και την ειρήνη. Αυτό φαίνεται και από το γεγονός ότι κατά την διάρκεια των αγώνων, οι εχθροπραξίες μεταξύ των λαών σταματούσαν.
Ας βρούμε τα στοιχεία που επέδρασαν και υπάρχουν σήμερα στις παραδόσεις και στη γλώσσα μας και τα οποία απορροφήθηκαν από τη δύναμη του ελληνικού πολιτισμού χωρίς ο ίδιος να χάσει τον χαρακτήρα του.
Η Ελλάδα, σε βάθος χρόνου και λόγο της γεωγραφικής της θέσης (αποτελεί σταυροδρόμι τριών ηπείρων), δέχτηκε επιρροές από τους γειτονικούς λαούς και πολιτισμούς. Μέσα από τις εμπορικές σχέσεις και τους κατακτητές που είχε κατά καιρούς, η χώρα μας ενσωμάτωσε αρκετά ξένα στοιχεία όπως για παράδειγμα στην μαγειρική (χαλβάς, μπακλαβάς, γιούλμπασι), στα έθιμα, στις τέχνες κ.α. Δεν είναι λίγα βέβαια και τα δάνεια που δέχτηκε η γλώσσα μας, καθώς ενσωματώσαμε αρκετές λέξεις στην καθημερινή μας ομιλία όπως: σάντουιτς, ασανσέρ, κραγιόν, ρεσεψιόν, παράδεισος (έχει περσική ρίζα, αλλά την χρησιμοποιούσαν και στην αρχαία Ελλάδα), ντιβάνι, μπαούλο, τσιφλίκι κ.α.
Διαβάστε το κείμενο που ακολουθεί, υπογραμμίστε λέξεις που αναγνωρίζετε και συζητήστε για το νόημά του. Βρείτε κοινά στοιχεία της αρχαίας γλώσσας με τη σημερινή. Τι συμπεραίνετε;
« Ἔστι δέ ψιλά τά ἄνω χωρία καί τεφρώδη καί χιόνος μεστά τοῦ χειμῶνος, τά κάτω δέ δρυμοῖς καί φυτείαις διείληπται παντοδαπαῖς»
Το κείμενο αυτό είναι του γεωγράφου Στράβωνα και αποτελεί την περιγραφή του ηφαιστείου της Αίτνας, στην Ιταλία. Με λίγα λόγια αναφέρει πως: «Κατά την διάρκεια του χειμώνα, τα ψηλά μέρη του βουνού είναι γεμάτα τέφρα και χιόνι, ενώ τα κάτω μέρη του είναι γεμάτα με δάση και φυτά κάθε είδους»
Αφού διαβάσουμε το κείμενο διαπιστώνουμε πως έχουμε αρκετές γνωστές λέξεις. Συγκεκριμένα, οι λέξεις: ψιλά, άνω, τεφρώδη, χιόνος, μεστά, χειμώνος, κάτω, δρυμοίς, φυτείαις. Αυτό που συμπεραίνουμε είναι πως η γλώσσα που μιλάμε τώρα, αποτελεί την εξέλιξη της Αρχαίας Ελληνικής γλώσσας.
Παρατηρήστε τους χάρτες της εικόνας 28.1 και συζητήστε γιατί η πατρίδα μας παρουσίαζε αυτές τις μεταβολές στην έκτασή της. Βρείτε τους πολιτιστικούς παράγοντες εκείνους, οι οποίοι είναι απαραίτητοι για να διατηρηθεί η πατρίδα μας και να μεγαλουργήσει και στο μέλλον.
Οι μεταβολές που παρατηρούμε στους χάρτες οφείλονται στις προσπάθειες τις χώρας μας, να πάρει πίσω τα χαμένα εδάφη της, από τους κατακτητές της, μετά την επανάσταση του 1821. Για να διατηρηθεί η πατρίδα μας απαράλλαχτη, το κυριότερο που χρειάζεται είναι να διαβάζουμε ιστορία και επαρκής γνώση της να είναι απαραίτητη προϋπόθεση, προκειμένου κάποιος να αναλάβει θέση στην δημόσια διοίκηση της χώρας. Μόνο μελετώντας την ιστορία αποκτάμε την απαραίτητη γνώση, που χρειάζεται για να διατηρηθεί η πολιτιστική ταυτότητα και κληρονομιά του τόπου μας και να έχουμε την ικανότητα να παίρνουμε τις σωστές αποφάσεις σε κρίσιμες ώρες. Επιπλέον, πρέπει και οφείλουμε να διαφυλάξουμε τα ήθη τα έθιμα και τις παραδόσεις μας, τα εκκλησιαστικά και ιστορικά μνημεία μας και τα έργα μεγάλης πνευματικής αξίας, όπως τα λογοτεχνικά, θεατρικά και μουσικά έργα του τόπου μας.
Χωρισμένοι σε τρεις ομάδες συλλέγουμε στοιχεία που χαρακτηρίζουν την ιστορία της φυλής μας. Η πρώτη ομάδα καταγράφει φράσεις χαρακτηριστικές που είπαν ξακουστοί πρόγονοί μας, όπως το «Μολών λαβέ», το «Εν τούτω νίκα» κ.λπ. Η δεύτερη ομάδα βρίσκει φωτογραφίες ιστορικών μνημείων που υπάρχουν και σήμερα και δηλώνουν το μεγαλείο του ελληνικού πολιτισμού. Η τρίτη ομάδα βρίσκει πληροφορίες για τις αποικίες που έφτιαξαν οι Έλληνες σε όλα τα μέρη του κόσμου αποδεικνύοντας το πνεύμα και τις ικανότητές τους.
Πρώτη ομάδα:
Μερικά γνωμικά και φράσεις που έμεινα στην ιστορία από τους προγόνους μας είναι:
«μέτρον ἄριστον» Κλεόβουλος (βασική φράση της Αριστοτελικής φιλοσοφίας)
«τα πάντα ρει» Ηράκλειτος
«έν οἶδα ὅτι οὐδὲν οἶδα» Σωκράτης
«αἰὲν ἀριστεύειν» Όμηρος
«μολών λαβέ» Λεωνίδας
«ἢ τὰν ἢ ἐπὶ τάς» Σπαρτιάτισσες
«ἐς αὔριον τά σπουδαῖα» Αρχίας ο Θηβαίος
«εὕρηκα, εὕρηκα» Αρχιμήδης
«πάταξον μέν, ἄκουσον δέ» Θεμιστοκλής
«εν τούτω νίκα» Μέγας Κωνσταντίνος
«ελευθερία ή θάνατος» Έλληνες αγωνιστές του 1821
Δεύτερη ομάδα:
Με μία απλή αναζήτηση στο διαδίκτυο μπορούμε να βρούμε υπέροχες φωτογραφίες από γνωστά μνημεία του ελληνικού πολιτισμού.
Τα μνημεία που μπορούμε να αναζητήσουμε είναι τα εξής: Ο Παρθενώνας, το Μαντείο των Δελφών, ο ναός του Ποσειδώνα στο Σούνιο, το θέατρο της Επιδαύρου, το Παναθηναϊκό στάδιο, το Ιερό του Ασκληπιού στην Επίδαυρο, ο Λευκός Πύργος, η μεσαιωνική πόλη της Ρόδου, το Άγιον Όρος, τα Μετέωρα, τα παλαιοχριστιανικά και βυζαντινά μνημεία της Θεσσαλονίκης, ο αρχαιολογικός χώρο του Μυστρά, ο αρχαιολογικός χώρος της Ολυμπίας κ.α.
Τρίτη ομάδα:
Οι αρχαίοι γεωγράφοι μέχρι το τέλος του 2ου αιώνα είχαν καταγράψει πάνω από 1.500 Ελληνικές πόλεις και αποικίες. Αυτές βρίσκονταν στις περιοχές της Μεσογείου και της Ελληνικής χερσονήσου, του Εύξεινου πόντου και της βόρειας Αφρικής. Μερικές από τις πιο γνωστές ελληνικές αποικίες ήταν:
• Συρακούσες: Οι Συρακούσες είναι μία πόλη της Ιταλίας, που βρίσκετε στη νοτιοανατολική ακτή της Σικελίας. Ο πληθυσμός της εκτιμάτε περίπου στους 125.000 κατοίκους. Ιδρύθηκε από τους αρχαίους Έλληνες και συγκεκριμένα από Κορίνθιους και Τενεάτες αποίκους, το 734 ή το 733 π.Χ.. Ήταν η σημαντικότερη πόλη της Μεγάλης Ελλάδας, αλλά και μια από τις σπουδαιότερες αρχαίες ελληνικές πόλεις. Κατά την διάρκεια του Πελοποννησιακού πολέμου (Σικελική εκστρατεία 415-413 π.Χ.) απέκρουσαν επίθεση των Αθηναίων και στη συνέχεια εξελίχθηκε σε μια από τις ακμαιότερες, πλουσιότερες και δυνατότερες ελληνικές πόλεις της Σικελίας, μέχρι το 212 π.Χ., όπου την υποδούλωσαν οι Ρωμαίοι. Ο Κικέρωνας μάλιστα, την αποκάλεσε «ωραιότατη και καταστόλιστη πόλη».
• Μασσαλία: Η Μασσαλία ιδρύθηκε από Έλληνες αποίκους προερχόμενους από την Φώκαια της Μικράς Ασίας, το 600 π.Χ., κάτι που καθιστά την Μασσαλία ως «την αρχαιότερη πόλη της Γαλλίας». Από τον 5ο αιώνα π.Χ. μάλιστα, κατέστη ως ένα από τα κυριότερα θαλάσσια λιμάνια της δυτικής Μεσογείου, μαζί με την φοινικική Καρχηδόνα. Καθ' όλη την διάρκεια της ελληνιστικής περιόδου, παρέμεινε πιστή σύμμαχος της Ρώμης και στις αρχές του 1ου αιώνα μ.Χ., έχοντας καταστεί ρωμαϊκή πόλη, πήρε την ονομασία Massilia.
• Τραπεζούντα: Η Τραπεζούντα, είναι αρχαία ελληνική αποικία στην Μικράς Ασίας (Πόντος). Κατά την Αρχαιότητα αποτέλεσε πρωτεύουσα της αυτοκρατορίας των Μεγάλων Κομνηνών και μεγάλο αστικό και πολιτιστικό κέντρο των Ελλήνων Ποντίων μέχρι το 1922 και την Μικρασιατική Καταστροφή. Η Τραπεζούντα ιδρύθηκε το 756 π.Χ. για πρώτη φορά από Ίωνες αποίκους. Έζησε πολλές δόξες, καταστροφές, τιμές και θυσίες, αλλά έμεινε και στάθηκε Ελληνική επί 2678 χρόνια, μέχρι την γενοκτονία των Ελλήνων του Πόντου από το κίνημα των Νεότουρκων κατά την περίοδο 1914-1923.
Κεφ. 28: Οι Έλληνες: Ένας λαός με μεγάλη και συνεχή ιστορία - Τετράδιο εργασιών - Λύσεις ασκήσεων
1. Θυμηθείτε από την Ιστορία της Δ΄ τάξης τις αποικίες που ίδρυσαν οι αρχαίοι μας πρόγονοι. Ποιες ήταν αυτές και σε ποια παράλια είχαν εξαπλωθεί;
Οι αρχαίοι Έλληνες δημιούργησαν πολλές αποικίες στα παράλια του τότε γνωστού κόσμου. Κατά την διάρκεια της εκστρατείας του Μ. Αλεξάνδρου μάλιστα, έφτασαν μέχρι τις Ινδίες. Μπορούμε να κατηγοριοποιήσουμε τις αποικίες ως εξής:
Ίωνες: Χίος, Μίλητος, Έφεσος.
Αιολείς: Λέσβος, Κύμη, Σμύρνη.
Δωριείς: Αλικαρνασσός, Κνίδος, Λίνδος.
Για περισσότερες πληροφορίες, κάντε κλικ εδώ: Οι Έλληνες δημιουργούν αποικίες για να μεταβείτε στο μάθημα της Ιστορίας της Δ' τάξης.
2. Ποια ήταν η σημασία της ίδρυσης των παραπάνω ελληνικών αποικιών σε σχέση με την οικονομία και τον πολιτισμό της αρχαίας Ελλάδας;
Οι αποικίες είχαν μεγάλη πολιτισμική και οικονομική αξία για τον πολιτισμό της αρχαίας Ελλάδας. Μέσω αυτών, ο ελληνικός πολιτισμός και η γλώσσα διαδόθηκε στους υπόλοιπους λαούς, ενώ παράλληλα οι Έλληνες είχαν την ευκαιρία να γνωρίσουν και να επηρεαστούν από τον πολιτισμό των γειτονικών λαών. Στον τομέα της οικονομίας, υπήρχε σημαντική εμπορική δραστηριότητα μεταξύ των αποικιών και της μητρόπολης, ενώ παράλληλα οι νέες αποικίες βοήθησαν στην δημιουργία φιλικών σχέσεων με τους άλλους λαούς.
3. Μελετήστε το παρακάτω ποίημα και βρείτε στοιχεία που φανερώνουν την ένδοξη ιστορία της πατρίδας μας.
Στο ποίημα βλέπουμε κάποιους στίχους που φανερώνουν την ένδοξη ιστορία της χώρας μας. Αυτοί είναι:
• «που τα πόδια σου σκύβουν και τα φιλούνε άγγελοι του Παράδεισου και κόρες τ’ ουρανού»
• «την ακριβή τιμή σου»
• «περήφανη θα σε κοιτώ, να στέκεις αντρειωμένη»
• «πατρίδα τιμημένη»
4. Το Ευαγγέλιο και ολόκληρη η Καινή Διαθήκη γράφτηκαν στην ελληνική γλώσσα. Μπορείτε να εξηγήσετε γιατί;
Η επιλογή της ελληνικής γλώσσας για την γραφή του Ευαγγελίου και της Καινής Διαθήκης, δεν ήταν τυχαία. Πέραν του πλούτου της, η γλώσσας μας εκείνη την εποχή αποτελούσε ένα είδος παγκόσμιας γλώσσας επικοινωνίας μεταξύ των λαών, όπως έχουμε σήμερα τα Αγγλικά. Έτσι, τα ιερά βιβλία του χριστιανισμού, που στην αρχή ήταν γραμμένα στα Αραμαϊκά, μεταφράστηκαν στα Ελληνικά, ούτως ώστε να είναι προσιτά σε όλους τους ανθρώπους, ανεξαρτήτως καταγωγής.
0 Σχόλια