Στο 37ο κεφάλαιο, της Γ' ενότητας του βιβλίου της Γεωγραφίας της Ε' Δημοτικού, με τίτλο "Η κτηνοτροφική παραγωγή και η αλιεία στην Ελλάδα", θα μάθουμε για τα κτηνοτροφικά προϊόντα και τα αλιεύματα που παράγονται στη χώρα μας.
Οι παραπάνω εικόνες παρουσιάζουν την παραγωγή των γαλακτοκομικών προϊόντων. Ας συζητήσουμε μαζί την πορεία παραγωγής αυτών των προϊόντων και τις δυνατότητες που έχει η χώρα μας να εξάγει κτηνοτροφικά προϊόντα ανταγωνιστικά στη διεθνή αγορά.
Τα παλιά χρόνια, όταν οι παππούδες και οι γιαγιάδες μας ήταν ακόμη παιδιά, έτρεφαν κυρίως πρόβατα και κατσίκια, ενώ σε κάποιες περιοχές είχαν και αγελάδες. Από αυτά έπαιρναν το γάλα και ή το έπιναν ή το έκαναν γιαούρτι και τυρί. Πλέον πολλοί κτηνοτρόφοι, έχουν συγκροτήσει μεγάλες κτηνοτροφικές μονάδες που εκτρέφουν μεγάλο αριθμό ζώων. Το γάλα που συλλέγεται από τις μονάδες, μεταφέρεται με ειδικά φορτηγά σε εργοστάσια. Εκεί, γίνεται η επεξεργασία του γάλακτος, η γνωστή παστερίωση και έπειτα είτε το συσκευάζουν όπως είναι, είτε το κάνουν γιαούρτι ή τυρί. Μετά την συσκευασία των προϊόντων, τα στέλνουν στην αγορά, από όπου τα προμηθεύονται οι καταναλωτές.
Για να εξάγει η χώρα μας κτηνοτροφικά προϊόντα στη διεθνή αγορά, θα πρέπει οι κτηνοτροφικές μονάδες που προαναφέραμε, να πληρούν τις ευρωπαϊκές προδιαγραφές, ώστε τα προϊόντα που θα παράγονται να είναι ποιοτικά και ασφαλή προς κατανάλωση.
Ας συζητήσουμε μαζί τον ρόλο των ορμονών και των φαρμάκων στην ανάπτυξη των ζώων και κατόπιν στη δική μας διατροφή.
Πολλοί κτηνοτρόφοι δίνουν στα ζώα τους βιταμίνες, φάρμακα και ορμόνες, ώστε να επιταχύνουν την ανάπτυξη τους και να βγάλουν υψηλότερο κέρδος από αυτά. Τα ζώα όμως, δεν αναπτύσσονται σωστά, καθώς αυτό που κάνουν οι παραγωγοί είναι παρέμβαση στην φύση, με αποτέλεσμα το κρέας και τα προϊόντα τους να είναι γεμάτα ορμόνες και αντιβιοτικά. Έτσι, η κατανάλωσή τους γίνεται επικίνδυνη για τον άνθρωπο, καθώς όλα αυτά είναι καρκινογόνα και περνάνε στον οργανισμό μας με την κατανάλωσή τους.
Οι παρακάτω φωτογραφίες δείχνουν μια άλλη ενδιαφέρουσα αγροτική ασχολία των Ελλήνων. Συζητήστε μεταξύ σας τη διαδικασία παραγωγής του μελιού και τη χρήση του στην καθημερινή μας ζωή.
Το μέλι έχει τρομερά οφέλη για τον οργανισμό μας. Δεν είναι τυχαίο, που οι αρχαίοι Έλληνες θεωρούσαν πως το μέλι ήταν η τροφή των θεών. Για να παραχθεί το μέλι, οι μέλισσες συλλέγουν γύρη και νέκταρ από τα λουλούδια. Έπειτα, επιστρέφουν στην κυψέλη και με τα φτερά τους δημιουργούν ρεύμα, ώστε να εξατμιστεί το μεγαλύτερο μέρος του νερού, από το νέκταρ. Όταν το μέλι αρχίσει να γίνεται συμπυκνωμένο, οι μέλισσες σφραγίζουν τις κυψέλες με ένα λεπτό στρώμα κεριού. Αφού το μέλι έχει δημιουργηθεί στις κυψέλες, ο μελισσοκόμος με ένα ειδικό εργαλείο, που μοιάζει με σπάτουλα, σπάει το βουλοκέρι για να αφαιρέσει το μέλι. Έπειτα, βάζει τις κυψέλες σε ένα μηχάνημα που στροβιλίζεται και έτσι το μέλι γλιστράει από τις κυψέλες και αποθηκεύεται σε ένα δοχείο. Μετά, στραγγίζει το μέλι με ένα μαντίλι, ώστε να βγει το καθαρό μέλι, χωρίς τα λουλουδάκια που έχει μέσα.
Το μέλι, έχει εξαιρετικές θρεπτικές και θεραπευτικές ιδιότητες και από την αρχαιότητα θεωρείται ως μία μακροβιοτική τροφή. Συγκεκριμένα, το μέλι:
• Αποτελεί πηγή απλών και σύνθετων υδατανθράκων.
• Είναι αντιοξειδωτικό.
• Έχει αντικαρκινική δράση.
• Με την μορφή αλοιφής, έχει θετική επίδραση σε χρόνιες πληγές και έλκη.
• Βοηθά στην καλή λειτουργία του εντέρου.
• Έχει καταπραϋντική δράση.
• Περιέχει υψηλό ποσοστό φρουκτόζης, η οποία σε συνδυασμό με τα ένζυμά του, βοηθά όσους βρίσκονται σε κατάσταση μέθης, να συνέλθουν.
• Έχει ενυδατική δράση, καθώς περιέχει 17% νερό.
Πολλές φορές οι ψαράδες, για να αυξήσουν τα αλιεύματά τους, χρησιμοποιούν μεθόδους καταστρεπτικές για τα ψάρια και το θαλάσσιο περιβάλλον. Συζητήστε μεταξύ σας το γεγονός της παράνομης αλιείας και εκφράστε την άποψή σας.
Παράνομη ονομάζεται η λαθραία και άναρχη αλιεία, η οποία εξαντλεί τα ιχθυαποθέματα, καταστρέφει τη θαλάσσια βιοκοινότητα, δημιουργεί συνθήκες αθέμιτου ανταγωνισμού σε βάρος των νόμιμων ψαράδων και ζημιώνει την οικονομία των παράκτιων κοινοτήτων, κυρίως στις αναπτυσσόμενες χώρες. Πολλοί ψαράδες παραβιάζουν τους περιορισμούς ποσότητας αλιεύματος (υπεραλίευση), χρησιμοποιούν εκρηκτικά και χημικά κ.α. Οι μέθοδοι αυτοί, προσφέρουν μεν κέρδη, αλλά προκαλούν τα προβλήματα που αναφέραμε στην αρχή. Για αυτό πρέπει να τηρούμε την νομοθεσία και να σεβόμαστε το περιβάλλον.
Ας συζητήσουμε μαζί για τους σφουγγαράδες της Δωδεκανήσου. Ένα επάγγελμα επικίνδυνο, το οποίο σιγά σιγά εξαφανίζεται…
Οι πρώτες αναφορές σε αυτό το επάγγελμα, γίνονται ήδη από τον Όμηρο και από μεταγενέστερους Έλληνες και Λατίνους συγγραφείς. Οι σφουγγαράδες ασχολούνται με την αλιεία, έπειτα με την επεξεργασία και τέλος με το εμπόριο των σφουγγαριών. Σφουγγαράδες θεωρούνται και όσοι βρίσκονται στο σκάφος και χειρίζονται τον μηχανικό εξοπλισμό, προς βοήθεια των σφουγγαράδων-δυτών.
Οι πρώτοι σφουγγαράδες εμφανίστηκαν γύρω στο 19ο αιώνα. Οι πρώτοι δύτες (βουτηχτάδες), έκαναν γυμνή κατάδυση και έφταναν σε βάθος 30 μέτρων. Χρησιμοποιούσαν τη σκανδαλόπετρα (ένα κομμάτι μάρμαρο), που τους βοηθούσε στην γρήγορη κατάδυση. Τη δεκαετία του 1860, κάνει την εμφάνιση του το σκάφανδρο (η πρώτη στολή κατάδυσης), η οποία ωστόσο ευθυνόταν σε μεγάλο ποσοστό για την Νόσο των δυτών, λόγω της γρήγορης ανάδυσης.
Το 1920 άρχισε να χρησιμοποιείται η μέθοδος Φερνέζ, ένας αναπνευστικός μηχανισμός που μείωσε τα ατυχήματα, ενώ τη δεκαετία του 1970, καταργήθηκαν οι προηγούμενες μέθοδοι κατάδυσης και υιοθετήθηκε το "σύστημα του ναργιλέ". Ήταν μία στολή βατραχανθρώπου, με την προσθήκη ενός αεροσυμπιεστής, που παρέχει αέρα από το σκάφος. Την ίδια εποχή, ιδρύθηκε στην Κάλυμνο η Κρατική Σχολή δυτών, η μοναδική που υπήρχε στην Ελλάδα και που παρείχε σε νέους δύτες κρατικό επαγγελματικό δίπλωμα.
Λόγω των επικίνδυνων συνθηκών, το επάγγελμα πλέον έχει εκλείψει.
Χωριζόμαστε σε δύο ομάδες και καταγράφουμε τα επαγγέλματα που σχετίζονται με την κτηνοτροφία και τα επαγγέλματα που έχουν σχέση με την αλιεία.
Πρώτη ομάδα
Επαγγέλματα σχετικά με την κτηνοτροφία: Βοσκός, πτηνοτρόφος, χοιροτρόφος, αγελαδοτρόφος, σφαγέας, κρεοπώλης, κτηνίατρος, βυρσοδέψης, τυροκόμος, εκτροφέας αγριόχοιρων κ.α.
Δεύτερη ομάδα
Επαγγέλματα σχετικά με την αλιεία: Ψαράς, ιχθυολόγος, έμπορος ειδών αλιείας, κατασκευαστής καϊκιών, ιχθυοκαλλιεργητής κλπ.
1. Μελέτησε την παρακάτω παράγραφο και γράψε ποια θετικά και αρνητικά στοιχεία παρουσιάζει η σταβλισμένη κτηνοτροφία.
«Στη σταβλισμένη κτηνοτροφία οι παραγωγοί πολλές φορές δίνουν στα ζώα ορμόνες, βιταμίνες και φάρμακα με σκοπό την επιτάχυνση της ανάπτυξής τους».
Θετικά στοιχεία:
• Χρήση σύγχρονων μηχανημάτων αρμέγματος, σφαγής, ταΐσματος και ποτίσματος.
• Ευρωπαϊκών προδιαγραφών συνθήκες διαβίωσης και υγιεινής των ζώων, υπό την επίβλεψη κτηνιάτρου.
• Γρήγορη ανάπτυξη των ζώων, για τη κάλυψη των συνεχώς αυξανόμενων καταναλωτικών αναγκών μας.
Αρνητικά στοιχεία:
• Χρήση καρκινογόνων ουσιών (ορμόνες, φάρμακα και βιταμίνες), για την γρήγορη ανάπτυξη των ζώων, που καθιστούν επικίνδυνη την κατανάλωση.
2. Διάβασε το παρακάτω ποίημα και προσπάθησε να εξηγήσεις τις επιθυμίες του παιδιού και την απάντηση που δίνει η μέλισσα:
Στο ποίημα βλέπουμε ένα παιδί να ρωτάει μία μέλισσα, τι άλλο διαθέτει και μπορεί να χαρίσει στην ανθρωπότητα, εκτός από τα προϊόντα που παράγει, δηλαδή το μέλι, τον βασιλικό πολτό, την κηρήθρα, την πρόπολη κτλ. Η μέλισσα του εξηγεί πως έχει ένα φαρμακερό κεντρί, το οποίο μπορεί να το χρησιμοποιήσει στους ανθρώπους, για να τους δώσει ένα καλό μάθημα, για τα προβλήματα που δημιουργούν στο περιβάλλον. Όπως λέει και η ίδια «να μη θαρρεί και όλα πως είναι μέλι γάλα».
3. Κάνε την αντιστοίχιση:
Ορεινές περιοχές - Εκτροφή αιγοπροβάτων
Σταβλισμένη κτηνοτροφία - Τροφές με ορμόνες και φάρμακα
Μεγάλη ακτογραμμή και νησιά - Ανάπτυξη αλιείας
Ιχθυοκαλλιέργεια - Μονάδα παραγωγής ψαριών
Οι παραπάνω εικόνες παρουσιάζουν την παραγωγή των γαλακτοκομικών προϊόντων. Ας συζητήσουμε μαζί την πορεία παραγωγής αυτών των προϊόντων και τις δυνατότητες που έχει η χώρα μας να εξάγει κτηνοτροφικά προϊόντα ανταγωνιστικά στη διεθνή αγορά.
Τα παλιά χρόνια, όταν οι παππούδες και οι γιαγιάδες μας ήταν ακόμη παιδιά, έτρεφαν κυρίως πρόβατα και κατσίκια, ενώ σε κάποιες περιοχές είχαν και αγελάδες. Από αυτά έπαιρναν το γάλα και ή το έπιναν ή το έκαναν γιαούρτι και τυρί. Πλέον πολλοί κτηνοτρόφοι, έχουν συγκροτήσει μεγάλες κτηνοτροφικές μονάδες που εκτρέφουν μεγάλο αριθμό ζώων. Το γάλα που συλλέγεται από τις μονάδες, μεταφέρεται με ειδικά φορτηγά σε εργοστάσια. Εκεί, γίνεται η επεξεργασία του γάλακτος, η γνωστή παστερίωση και έπειτα είτε το συσκευάζουν όπως είναι, είτε το κάνουν γιαούρτι ή τυρί. Μετά την συσκευασία των προϊόντων, τα στέλνουν στην αγορά, από όπου τα προμηθεύονται οι καταναλωτές.
Για να εξάγει η χώρα μας κτηνοτροφικά προϊόντα στη διεθνή αγορά, θα πρέπει οι κτηνοτροφικές μονάδες που προαναφέραμε, να πληρούν τις ευρωπαϊκές προδιαγραφές, ώστε τα προϊόντα που θα παράγονται να είναι ποιοτικά και ασφαλή προς κατανάλωση.
Ας συζητήσουμε μαζί τον ρόλο των ορμονών και των φαρμάκων στην ανάπτυξη των ζώων και κατόπιν στη δική μας διατροφή.
Πολλοί κτηνοτρόφοι δίνουν στα ζώα τους βιταμίνες, φάρμακα και ορμόνες, ώστε να επιταχύνουν την ανάπτυξη τους και να βγάλουν υψηλότερο κέρδος από αυτά. Τα ζώα όμως, δεν αναπτύσσονται σωστά, καθώς αυτό που κάνουν οι παραγωγοί είναι παρέμβαση στην φύση, με αποτέλεσμα το κρέας και τα προϊόντα τους να είναι γεμάτα ορμόνες και αντιβιοτικά. Έτσι, η κατανάλωσή τους γίνεται επικίνδυνη για τον άνθρωπο, καθώς όλα αυτά είναι καρκινογόνα και περνάνε στον οργανισμό μας με την κατανάλωσή τους.
Οι παρακάτω φωτογραφίες δείχνουν μια άλλη ενδιαφέρουσα αγροτική ασχολία των Ελλήνων. Συζητήστε μεταξύ σας τη διαδικασία παραγωγής του μελιού και τη χρήση του στην καθημερινή μας ζωή.
Το μέλι έχει τρομερά οφέλη για τον οργανισμό μας. Δεν είναι τυχαίο, που οι αρχαίοι Έλληνες θεωρούσαν πως το μέλι ήταν η τροφή των θεών. Για να παραχθεί το μέλι, οι μέλισσες συλλέγουν γύρη και νέκταρ από τα λουλούδια. Έπειτα, επιστρέφουν στην κυψέλη και με τα φτερά τους δημιουργούν ρεύμα, ώστε να εξατμιστεί το μεγαλύτερο μέρος του νερού, από το νέκταρ. Όταν το μέλι αρχίσει να γίνεται συμπυκνωμένο, οι μέλισσες σφραγίζουν τις κυψέλες με ένα λεπτό στρώμα κεριού. Αφού το μέλι έχει δημιουργηθεί στις κυψέλες, ο μελισσοκόμος με ένα ειδικό εργαλείο, που μοιάζει με σπάτουλα, σπάει το βουλοκέρι για να αφαιρέσει το μέλι. Έπειτα, βάζει τις κυψέλες σε ένα μηχάνημα που στροβιλίζεται και έτσι το μέλι γλιστράει από τις κυψέλες και αποθηκεύεται σε ένα δοχείο. Μετά, στραγγίζει το μέλι με ένα μαντίλι, ώστε να βγει το καθαρό μέλι, χωρίς τα λουλουδάκια που έχει μέσα.
Το μέλι, έχει εξαιρετικές θρεπτικές και θεραπευτικές ιδιότητες και από την αρχαιότητα θεωρείται ως μία μακροβιοτική τροφή. Συγκεκριμένα, το μέλι:
• Αποτελεί πηγή απλών και σύνθετων υδατανθράκων.
• Είναι αντιοξειδωτικό.
• Έχει αντικαρκινική δράση.
• Με την μορφή αλοιφής, έχει θετική επίδραση σε χρόνιες πληγές και έλκη.
• Βοηθά στην καλή λειτουργία του εντέρου.
• Έχει καταπραϋντική δράση.
• Περιέχει υψηλό ποσοστό φρουκτόζης, η οποία σε συνδυασμό με τα ένζυμά του, βοηθά όσους βρίσκονται σε κατάσταση μέθης, να συνέλθουν.
• Έχει ενυδατική δράση, καθώς περιέχει 17% νερό.
Πολλές φορές οι ψαράδες, για να αυξήσουν τα αλιεύματά τους, χρησιμοποιούν μεθόδους καταστρεπτικές για τα ψάρια και το θαλάσσιο περιβάλλον. Συζητήστε μεταξύ σας το γεγονός της παράνομης αλιείας και εκφράστε την άποψή σας.
Παράνομη ονομάζεται η λαθραία και άναρχη αλιεία, η οποία εξαντλεί τα ιχθυαποθέματα, καταστρέφει τη θαλάσσια βιοκοινότητα, δημιουργεί συνθήκες αθέμιτου ανταγωνισμού σε βάρος των νόμιμων ψαράδων και ζημιώνει την οικονομία των παράκτιων κοινοτήτων, κυρίως στις αναπτυσσόμενες χώρες. Πολλοί ψαράδες παραβιάζουν τους περιορισμούς ποσότητας αλιεύματος (υπεραλίευση), χρησιμοποιούν εκρηκτικά και χημικά κ.α. Οι μέθοδοι αυτοί, προσφέρουν μεν κέρδη, αλλά προκαλούν τα προβλήματα που αναφέραμε στην αρχή. Για αυτό πρέπει να τηρούμε την νομοθεσία και να σεβόμαστε το περιβάλλον.
Ας συζητήσουμε μαζί για τους σφουγγαράδες της Δωδεκανήσου. Ένα επάγγελμα επικίνδυνο, το οποίο σιγά σιγά εξαφανίζεται…
Οι πρώτες αναφορές σε αυτό το επάγγελμα, γίνονται ήδη από τον Όμηρο και από μεταγενέστερους Έλληνες και Λατίνους συγγραφείς. Οι σφουγγαράδες ασχολούνται με την αλιεία, έπειτα με την επεξεργασία και τέλος με το εμπόριο των σφουγγαριών. Σφουγγαράδες θεωρούνται και όσοι βρίσκονται στο σκάφος και χειρίζονται τον μηχανικό εξοπλισμό, προς βοήθεια των σφουγγαράδων-δυτών.
Οι πρώτοι σφουγγαράδες εμφανίστηκαν γύρω στο 19ο αιώνα. Οι πρώτοι δύτες (βουτηχτάδες), έκαναν γυμνή κατάδυση και έφταναν σε βάθος 30 μέτρων. Χρησιμοποιούσαν τη σκανδαλόπετρα (ένα κομμάτι μάρμαρο), που τους βοηθούσε στην γρήγορη κατάδυση. Τη δεκαετία του 1860, κάνει την εμφάνιση του το σκάφανδρο (η πρώτη στολή κατάδυσης), η οποία ωστόσο ευθυνόταν σε μεγάλο ποσοστό για την Νόσο των δυτών, λόγω της γρήγορης ανάδυσης.
Το 1920 άρχισε να χρησιμοποιείται η μέθοδος Φερνέζ, ένας αναπνευστικός μηχανισμός που μείωσε τα ατυχήματα, ενώ τη δεκαετία του 1970, καταργήθηκαν οι προηγούμενες μέθοδοι κατάδυσης και υιοθετήθηκε το "σύστημα του ναργιλέ". Ήταν μία στολή βατραχανθρώπου, με την προσθήκη ενός αεροσυμπιεστής, που παρέχει αέρα από το σκάφος. Την ίδια εποχή, ιδρύθηκε στην Κάλυμνο η Κρατική Σχολή δυτών, η μοναδική που υπήρχε στην Ελλάδα και που παρείχε σε νέους δύτες κρατικό επαγγελματικό δίπλωμα.
Λόγω των επικίνδυνων συνθηκών, το επάγγελμα πλέον έχει εκλείψει.
Χωριζόμαστε σε δύο ομάδες και καταγράφουμε τα επαγγέλματα που σχετίζονται με την κτηνοτροφία και τα επαγγέλματα που έχουν σχέση με την αλιεία.
Πρώτη ομάδα
Επαγγέλματα σχετικά με την κτηνοτροφία: Βοσκός, πτηνοτρόφος, χοιροτρόφος, αγελαδοτρόφος, σφαγέας, κρεοπώλης, κτηνίατρος, βυρσοδέψης, τυροκόμος, εκτροφέας αγριόχοιρων κ.α.
Δεύτερη ομάδα
Επαγγέλματα σχετικά με την αλιεία: Ψαράς, ιχθυολόγος, έμπορος ειδών αλιείας, κατασκευαστής καϊκιών, ιχθυοκαλλιεργητής κλπ.
Κεφ. 37: Η κτηνοτροφική παραγωγή και η αλιεία στην Ελλάδα - Τετράδιο εργασιών - Λύσεις ασκήσεων
1. Μελέτησε την παρακάτω παράγραφο και γράψε ποια θετικά και αρνητικά στοιχεία παρουσιάζει η σταβλισμένη κτηνοτροφία.
«Στη σταβλισμένη κτηνοτροφία οι παραγωγοί πολλές φορές δίνουν στα ζώα ορμόνες, βιταμίνες και φάρμακα με σκοπό την επιτάχυνση της ανάπτυξής τους».
Θετικά στοιχεία:
• Χρήση σύγχρονων μηχανημάτων αρμέγματος, σφαγής, ταΐσματος και ποτίσματος.
• Ευρωπαϊκών προδιαγραφών συνθήκες διαβίωσης και υγιεινής των ζώων, υπό την επίβλεψη κτηνιάτρου.
• Γρήγορη ανάπτυξη των ζώων, για τη κάλυψη των συνεχώς αυξανόμενων καταναλωτικών αναγκών μας.
Αρνητικά στοιχεία:
• Χρήση καρκινογόνων ουσιών (ορμόνες, φάρμακα και βιταμίνες), για την γρήγορη ανάπτυξη των ζώων, που καθιστούν επικίνδυνη την κατανάλωση.
2. Διάβασε το παρακάτω ποίημα και προσπάθησε να εξηγήσεις τις επιθυμίες του παιδιού και την απάντηση που δίνει η μέλισσα:
Στο ποίημα βλέπουμε ένα παιδί να ρωτάει μία μέλισσα, τι άλλο διαθέτει και μπορεί να χαρίσει στην ανθρωπότητα, εκτός από τα προϊόντα που παράγει, δηλαδή το μέλι, τον βασιλικό πολτό, την κηρήθρα, την πρόπολη κτλ. Η μέλισσα του εξηγεί πως έχει ένα φαρμακερό κεντρί, το οποίο μπορεί να το χρησιμοποιήσει στους ανθρώπους, για να τους δώσει ένα καλό μάθημα, για τα προβλήματα που δημιουργούν στο περιβάλλον. Όπως λέει και η ίδια «να μη θαρρεί και όλα πως είναι μέλι γάλα».
3. Κάνε την αντιστοίχιση:
Ορεινές περιοχές - Εκτροφή αιγοπροβάτων
Σταβλισμένη κτηνοτροφία - Τροφές με ορμόνες και φάρμακα
Μεγάλη ακτογραμμή και νησιά - Ανάπτυξη αλιείας
Ιχθυοκαλλιέργεια - Μονάδα παραγωγής ψαριών
0 Σχόλια