Στο 35ο κεφάλαιο, της Γ' ενότητας του βιβλίου της Γεωγραφίας της Ε' Δημοτικού, με τίτλο "Οι νομοί της Ελλάδας", θα μάθουμε για τους νομούς της χώρας μας, τις πρωτεύουσές τους και τις γνωστότερες πόλεις τους.
Ο παραπάνω χάρτης παρουσιάζει τους νομούς της χώρας μας. Χρησιμοποιήστε τους χάρτες της εικόνας 34.1 του προηγούμενου μαθήματος, για να βρείτε τους νομούς κάθε γεωγραφικού διαμερίσματος και κάθε περιφέρειας. Ποιοι νομοί ανήκουν σε περιφέρεια διαφορετική από το γεωγραφικό διαμέρισμά τους;
Οι νομοί που ανήκουν σε περιφέρεια διαφορετική από το γεωγραφικό τους διαμέρισμα είναι οι:
Αχαΐας - Δυτικής Ελλάδας - Πελοποννήσου
Ηλείας - Δυτικής Ελλάδας - Πελοποννήσου
Αιτωλοακαρνανίας - Δυτικής Ελλάδας - Στερεάς Ελλάδας
Αττικής - Αττικής - Στερεάς Ελλάδας
Ας συζητήσουμε μαζί με ποιους τρόπους η διοίκηση του νομού θα πρέπει να συντονίζει τις υπηρεσίες, ώστε όλοι οι κάτοικοι του νομού (ακόμη και όσοι δεν μπορούν να επισκέπτονται την πρωτεύουσα) να εξυπηρετούνται.
Ο περιφερειάρχης, για να αντιμετωπίσει με επιτυχία τα τοπικά προβλήματα, πρέπει να μοιράσει αρμοδιότητες στον κάθε δήμο ή κοινότητα, καθώς αυτοί γνωρίζουν τα προβλήματα του τόπου τους. Έτσι, θα προτείνουν και θα εφαρμόσουν μέτρα κατάλληλα για την κάθε περιοχή. Το πρόβλημα που δημιουργείται όμως, είναι το ότι η περιφέρεια βρίσκεται συνήθως στην πρωτεύουσα του νομού, με αποτέλεσμα να μην μπορούν να την επισκεφτούν οι κάτοικοι των χωριών. Για να αντιμετωπιστεί αυτό το πρόβλημα, χρειάζεται να δημιουργηθούν Κέντρα Εξυπηρέτησης Πολιτών (ΚΕΠ), ώστε να μπορούν οι άνθρωποι να εξυπηρετούνται και να εκδίδουν όσα δημόσια έγγραφα χρειάζονται.
Στον χάρτη της τάξης σας σημειώνονται οι πρωτεύουσες των νομών. Βρείτε ποιες από αυτές έχετε συναντήσει στην ελληνική ιστορία.
Στην Ελληνική Αρχαία αλλά και σύγχρονη ιστορία, έχουμε συναντήσει τις εξής πρωτεύουσες:
Αθήνα, Σπάρτη, Θεσσαλονίκη, Ναύπλιο, Βόλος, Μεσολόγγι, Άμφισσα, Χαλκίδα και Θήβα.
Ας βρούμε σε ποιον νομό βρίσκονται οι πόλεις που προαναφέραμε. Ποιο σπουδαίο στοιχείο (ιστορικό, τουριστικό ή εμπορικό) έχει να παρουσιάσει καθεμία από αυτές;
Γύθειο: Είναι μία κωμόπολη αμφιθεατρικά χτισμένη, που βρίσκεται στο νομό Λακωνίας και αποτελεί το επίνειο της Σπάρτης.
Αγρίνιο: Είναι η μεγαλύτερη πληθυσμιακά πόλη του Νομού Αιτωλοακαρνανίας, με μεγάλη οικονομική ανάπτυξη και πήρε το όνομά της από τον μυθικό βασιλιά Άγριο.
Άργος: Το Άργος, υπήρξε κάποτε πρωτεύουσα του νομού Αργολίδας. Είναι η μεγαλύτερη πληθυσμιακά πόλη του νομού και θεωρείται η αρχαιότερη πόλη της Ευρώπης, καθώς βρέθηκαν πολλά αρχαιολογικά μνημεία, που χρονολογούνται κατά την χρονολογική και Ύστερη Εποχή του Χαλκού. Επίσης υπήρξε ένα από τα σημαντικότερα και σπουδαιότερα κέντρα του Μυκηναϊκού πολιτισμού.
Θήβα: Βρίσκεται στον νομό Βοιωτίας και είναι γνωστή από τα αρχαία κιόλας χρόνια. Αποτελούσε μία ισχυρή πόλη κράτος με πολύ σπουδαίες προσωπικότητες, όπως για παράδειγμα ο Επαμεινώνδας.
Ορεστιάδα: Είναι η δεύτερη μεγαλύτερη πόλη του νομού Έβρου. Αποτελεί την νεότερη και βορειότερη πόλη της Ελλάδας, καθώς ιδρύθηκε το 1923 από Έλληνες πρόσφυγες, που κατάγονταν από το προάστιο Καραγάτς, μετά την συνθήκη της Λωζάννης.
Σαμοθράκη: Νησί που ανήκει στο νομό Έβρου, γνωστό θρησκευτικό κέντρο από την αρχαιότητα. Εκεί βρέθηκε το άγαλμα «Νίκη της Σαμοθράκης».
Πτολεμαΐδα: Δεύτερη μεγαλύτερη πληθυσμιακά πόλη του νομού Κοζάνης και ενεργειακό κέντρο της Βορείου Ελλάδος, εξαιτίας των θερμοηλεκτρικών σταθμών που χρησιμοποιούν τον λιγνίτη της περιοχής.
Καλαμπάκα: Βρίσκεται στον νομό Τρικάλων και είναι γνωστή για τα μοναστήρια των Μετεώρων.
Δελφοί: Ανήκουν στον νομό Τρικάλων και είναι γνωστοί για το ιερό του Απόλλωνα και για το Μαντείο των Δελφών.
Ολυμπία: Βρίσκεται στο νομό Ηλείας και είναι η γενέτειρα των Ολυμπιακών Αγώνων. Στο στάδιό της μάλιστα, γίνεται η τελετή αφής (άναμμα) της ολυμπιακής φλόγας, για κάθε διοργάνωση ολυμπιακών αγώνων.
Επίδαυρος: Ανήκει στο νομό Αργολίδας και είναι γνωστή για το ομώνυμο αρχαίο θέατρο.
Η Πολιτεία σάς έχει αναθέσει να σχεδιάσετε τον εθνικό δρόμο που θα συνδέει την Αλεξανδρούπολη με το Γύθειο. Από ποιες πρωτεύουσες νομών θα περάσει ο δρόμος; Ποιους αρχαιολογικούς τόπους θα αναφέρετε με πινακίδες κατά μήκος της διαδρομής;
Για να συνδέσουμε την Αλεξανδρούπολη με το Γύθειο, θα χρειαστεί να κατασκευάσουμε έναν εθνικό δρόμο, που θα περνάει από τις εξής πρωτεύουσες:
• Κομοτηνή (Μαρώνεια)
• Ξάνθη (Άβδηρα)
• Καβάλα (Φίλιπποι, Στάγειρα)
• Θεσσαλονίκη (Αψίδα του Γαλέριου, Ροτόντα)
• Κατερίνη (Δίον)
• Λάρισα (Φρούριο)
• Λαμία (Θερμοπύλες)
• Αθήνα (Παρθενώνας)
• Κόρινθος (Ακροκόρινθος, Νεμέα)
• Τρίπολη (Μαντίνεια)
• Σπάρτη (αρχαία Σπάρτη, Μιστράς)
Ας εντοπίσουμε τώρα στον χάρτη σε ποια περιφέρεια βρίσκονται οι πόλεις της προηγούμενης παραγράφου.
Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκη: Αλεξανδρούπολη, Κομοτηνή, Ξάνθη και Καβάλα.
Κεντρικής Μακεδονίας: Θεσσαλονίκη και Κατερίνη.
Θεσσαλίας: Λάρισα
Στερεάς Ελλάδας: Λαμία
Αττικής: Αθήνα
Πελοποννήσου: Κόρινθος, Τρίπολη, Σπάρτη και Γύθειο.
Χωριζόμαστε σε εννέα ομάδες, όσα είναι και τα γεωγραφικά διαμερίσματα της χώρας μας. Με την ομάδα μας σχεδιάζουμε τους νομούς κάθε διαμερίσματος αναγράφοντας το όνομά του, την πρωτεύουσα και τις κυριότερες πόλεις. Ζωγραφίζουμε το σχέδιό μας και το κρεμάμε στους τοίχους της τάξης.
Με την βοήθεια των χαρτών και του δασκάλου μας, ζωγραφίζουμε τα γεωγραφικά διαμερίσματά.
1. Πού ανήκουν γεωγραφικά και διοικητικά οι παρακάτω νομοί; Κάνε την αντιστοίχιση.
Πελοπόννησος - Αχαΐας - Δυτική Ελλάδα
Ήπειρος - Ιωαννίνων - Ήπειρος
Μακεδονία - Καβάλας - Ανατολική Μακεδονία και Θράκη
Νησιά Αιγαίου Πελάγους - Σάμου - Βόρειο Αιγαίο
Νησιά Αιγαίου Πελάγους - Δωδεκανήσου - Νότιο Αιγαίο
Νησιά Αιγαίου Πελάγους - Κυκλάδων - Νότιο Αιγαίο
Μακεδονία - Δράμας - Ανατολική Μακεδονία και Θράκη
Στερεά Ελλάδα / Εύβοια - Ευρυτανίας - Στερεά Ελλάδα
Κρήτη - Λασιθίου - Κρήτη
Πελοπόννησος - Ηλείας - Δυτική Ελλάδα
Στερεά Ελλάδα / Εύβοια - Βοιωτίας - Στερεά Ελλάδα
Μακεδονία - Καστοριάς - Δυτική Μακεδονία
Θράκη - Ροδόπης - Ανατολική Μακεδονία και Θράκη
2. Σε ποια πόλη κατοικείς; Σε ποιον νομό ανήκει η πόλη αυτή; Ζωγράφισέ τον στο πλαίσιο και γράψε μερικές πόλεις που θα ήθελες να επισκεφτείς. Γιατί διάλεξες τις πόλεις αυτές;
Το κάθε παιδί απαντάει με βάση την πόλη που μένει και τις πόλεις που θα ήθελε να επισκεφτεί.
Η πόλη μου είναι η Πάτρα και ανήκει στον νομό Αχαΐας. Θα ήθελα να επισκεφτώ την Αθήνα, ώστε να δω τον Παρθενώνα και θα ήθελα να πάω στην Θεσσαλονίκη για να δω τις κατακόμβες του Αγίου Δημητρίου.
Ο παραπάνω χάρτης παρουσιάζει τους νομούς της χώρας μας. Χρησιμοποιήστε τους χάρτες της εικόνας 34.1 του προηγούμενου μαθήματος, για να βρείτε τους νομούς κάθε γεωγραφικού διαμερίσματος και κάθε περιφέρειας. Ποιοι νομοί ανήκουν σε περιφέρεια διαφορετική από το γεωγραφικό διαμέρισμά τους;
Οι νομοί που ανήκουν σε περιφέρεια διαφορετική από το γεωγραφικό τους διαμέρισμα είναι οι:
Αχαΐας - Δυτικής Ελλάδας - Πελοποννήσου
Ηλείας - Δυτικής Ελλάδας - Πελοποννήσου
Αιτωλοακαρνανίας - Δυτικής Ελλάδας - Στερεάς Ελλάδας
Αττικής - Αττικής - Στερεάς Ελλάδας
Ας συζητήσουμε μαζί με ποιους τρόπους η διοίκηση του νομού θα πρέπει να συντονίζει τις υπηρεσίες, ώστε όλοι οι κάτοικοι του νομού (ακόμη και όσοι δεν μπορούν να επισκέπτονται την πρωτεύουσα) να εξυπηρετούνται.
Ο περιφερειάρχης, για να αντιμετωπίσει με επιτυχία τα τοπικά προβλήματα, πρέπει να μοιράσει αρμοδιότητες στον κάθε δήμο ή κοινότητα, καθώς αυτοί γνωρίζουν τα προβλήματα του τόπου τους. Έτσι, θα προτείνουν και θα εφαρμόσουν μέτρα κατάλληλα για την κάθε περιοχή. Το πρόβλημα που δημιουργείται όμως, είναι το ότι η περιφέρεια βρίσκεται συνήθως στην πρωτεύουσα του νομού, με αποτέλεσμα να μην μπορούν να την επισκεφτούν οι κάτοικοι των χωριών. Για να αντιμετωπιστεί αυτό το πρόβλημα, χρειάζεται να δημιουργηθούν Κέντρα Εξυπηρέτησης Πολιτών (ΚΕΠ), ώστε να μπορούν οι άνθρωποι να εξυπηρετούνται και να εκδίδουν όσα δημόσια έγγραφα χρειάζονται.
Στον χάρτη της τάξης σας σημειώνονται οι πρωτεύουσες των νομών. Βρείτε ποιες από αυτές έχετε συναντήσει στην ελληνική ιστορία.
Στην Ελληνική Αρχαία αλλά και σύγχρονη ιστορία, έχουμε συναντήσει τις εξής πρωτεύουσες:
Αθήνα, Σπάρτη, Θεσσαλονίκη, Ναύπλιο, Βόλος, Μεσολόγγι, Άμφισσα, Χαλκίδα και Θήβα.
Ας βρούμε σε ποιον νομό βρίσκονται οι πόλεις που προαναφέραμε. Ποιο σπουδαίο στοιχείο (ιστορικό, τουριστικό ή εμπορικό) έχει να παρουσιάσει καθεμία από αυτές;
Γύθειο: Είναι μία κωμόπολη αμφιθεατρικά χτισμένη, που βρίσκεται στο νομό Λακωνίας και αποτελεί το επίνειο της Σπάρτης.
Αγρίνιο: Είναι η μεγαλύτερη πληθυσμιακά πόλη του Νομού Αιτωλοακαρνανίας, με μεγάλη οικονομική ανάπτυξη και πήρε το όνομά της από τον μυθικό βασιλιά Άγριο.
Άργος: Το Άργος, υπήρξε κάποτε πρωτεύουσα του νομού Αργολίδας. Είναι η μεγαλύτερη πληθυσμιακά πόλη του νομού και θεωρείται η αρχαιότερη πόλη της Ευρώπης, καθώς βρέθηκαν πολλά αρχαιολογικά μνημεία, που χρονολογούνται κατά την χρονολογική και Ύστερη Εποχή του Χαλκού. Επίσης υπήρξε ένα από τα σημαντικότερα και σπουδαιότερα κέντρα του Μυκηναϊκού πολιτισμού.
Θήβα: Βρίσκεται στον νομό Βοιωτίας και είναι γνωστή από τα αρχαία κιόλας χρόνια. Αποτελούσε μία ισχυρή πόλη κράτος με πολύ σπουδαίες προσωπικότητες, όπως για παράδειγμα ο Επαμεινώνδας.
Ορεστιάδα: Είναι η δεύτερη μεγαλύτερη πόλη του νομού Έβρου. Αποτελεί την νεότερη και βορειότερη πόλη της Ελλάδας, καθώς ιδρύθηκε το 1923 από Έλληνες πρόσφυγες, που κατάγονταν από το προάστιο Καραγάτς, μετά την συνθήκη της Λωζάννης.
Σαμοθράκη: Νησί που ανήκει στο νομό Έβρου, γνωστό θρησκευτικό κέντρο από την αρχαιότητα. Εκεί βρέθηκε το άγαλμα «Νίκη της Σαμοθράκης».
Πτολεμαΐδα: Δεύτερη μεγαλύτερη πληθυσμιακά πόλη του νομού Κοζάνης και ενεργειακό κέντρο της Βορείου Ελλάδος, εξαιτίας των θερμοηλεκτρικών σταθμών που χρησιμοποιούν τον λιγνίτη της περιοχής.
Καλαμπάκα: Βρίσκεται στον νομό Τρικάλων και είναι γνωστή για τα μοναστήρια των Μετεώρων.
Δελφοί: Ανήκουν στον νομό Τρικάλων και είναι γνωστοί για το ιερό του Απόλλωνα και για το Μαντείο των Δελφών.
Ολυμπία: Βρίσκεται στο νομό Ηλείας και είναι η γενέτειρα των Ολυμπιακών Αγώνων. Στο στάδιό της μάλιστα, γίνεται η τελετή αφής (άναμμα) της ολυμπιακής φλόγας, για κάθε διοργάνωση ολυμπιακών αγώνων.
Επίδαυρος: Ανήκει στο νομό Αργολίδας και είναι γνωστή για το ομώνυμο αρχαίο θέατρο.
Η Πολιτεία σάς έχει αναθέσει να σχεδιάσετε τον εθνικό δρόμο που θα συνδέει την Αλεξανδρούπολη με το Γύθειο. Από ποιες πρωτεύουσες νομών θα περάσει ο δρόμος; Ποιους αρχαιολογικούς τόπους θα αναφέρετε με πινακίδες κατά μήκος της διαδρομής;
Για να συνδέσουμε την Αλεξανδρούπολη με το Γύθειο, θα χρειαστεί να κατασκευάσουμε έναν εθνικό δρόμο, που θα περνάει από τις εξής πρωτεύουσες:
• Κομοτηνή (Μαρώνεια)
• Ξάνθη (Άβδηρα)
• Καβάλα (Φίλιπποι, Στάγειρα)
• Θεσσαλονίκη (Αψίδα του Γαλέριου, Ροτόντα)
• Κατερίνη (Δίον)
• Λάρισα (Φρούριο)
• Λαμία (Θερμοπύλες)
• Αθήνα (Παρθενώνας)
• Κόρινθος (Ακροκόρινθος, Νεμέα)
• Τρίπολη (Μαντίνεια)
• Σπάρτη (αρχαία Σπάρτη, Μιστράς)
Ας εντοπίσουμε τώρα στον χάρτη σε ποια περιφέρεια βρίσκονται οι πόλεις της προηγούμενης παραγράφου.
Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκη: Αλεξανδρούπολη, Κομοτηνή, Ξάνθη και Καβάλα.
Κεντρικής Μακεδονίας: Θεσσαλονίκη και Κατερίνη.
Θεσσαλίας: Λάρισα
Στερεάς Ελλάδας: Λαμία
Αττικής: Αθήνα
Πελοποννήσου: Κόρινθος, Τρίπολη, Σπάρτη και Γύθειο.
Χωριζόμαστε σε εννέα ομάδες, όσα είναι και τα γεωγραφικά διαμερίσματα της χώρας μας. Με την ομάδα μας σχεδιάζουμε τους νομούς κάθε διαμερίσματος αναγράφοντας το όνομά του, την πρωτεύουσα και τις κυριότερες πόλεις. Ζωγραφίζουμε το σχέδιό μας και το κρεμάμε στους τοίχους της τάξης.
Με την βοήθεια των χαρτών και του δασκάλου μας, ζωγραφίζουμε τα γεωγραφικά διαμερίσματά.
Κεφ. 35: Οι νομοί της Ελλάδας - Τετράδιο εργασιών - Λύσεις ασκήσεων
1. Πού ανήκουν γεωγραφικά και διοικητικά οι παρακάτω νομοί; Κάνε την αντιστοίχιση.
Πελοπόννησος - Αχαΐας - Δυτική Ελλάδα
Ήπειρος - Ιωαννίνων - Ήπειρος
Μακεδονία - Καβάλας - Ανατολική Μακεδονία και Θράκη
Νησιά Αιγαίου Πελάγους - Σάμου - Βόρειο Αιγαίο
Νησιά Αιγαίου Πελάγους - Δωδεκανήσου - Νότιο Αιγαίο
Νησιά Αιγαίου Πελάγους - Κυκλάδων - Νότιο Αιγαίο
Μακεδονία - Δράμας - Ανατολική Μακεδονία και Θράκη
Στερεά Ελλάδα / Εύβοια - Ευρυτανίας - Στερεά Ελλάδα
Κρήτη - Λασιθίου - Κρήτη
Πελοπόννησος - Ηλείας - Δυτική Ελλάδα
Στερεά Ελλάδα / Εύβοια - Βοιωτίας - Στερεά Ελλάδα
Μακεδονία - Καστοριάς - Δυτική Μακεδονία
Θράκη - Ροδόπης - Ανατολική Μακεδονία και Θράκη
2. Σε ποια πόλη κατοικείς; Σε ποιον νομό ανήκει η πόλη αυτή; Ζωγράφισέ τον στο πλαίσιο και γράψε μερικές πόλεις που θα ήθελες να επισκεφτείς. Γιατί διάλεξες τις πόλεις αυτές;
Το κάθε παιδί απαντάει με βάση την πόλη που μένει και τις πόλεις που θα ήθελε να επισκεφτεί.
Η πόλη μου είναι η Πάτρα και ανήκει στον νομό Αχαΐας. Θα ήθελα να επισκεφτώ την Αθήνα, ώστε να δω τον Παρθενώνα και θα ήθελα να πάω στην Θεσσαλονίκη για να δω τις κατακόμβες του Αγίου Δημητρίου.
0 Σχόλια