Ενδημικά φυτά: ονομάζονται τα φυτά που φυτρώνουν σε μια περιοχή λόγω του κλίματος και έχουν δημιουργηθεί και εξελιχθεί μόνο στην περιοχή αυτή.
Πανίδα: ονομάζεται το σύνολο των διαφόρων ζωικών οργανισμών που ζουν στην γη ή σε μια συγκεκριμένη περιοχή.
Χλωρίδα: ονομάζεται το σύνολο των φυτικών οργανισμών που ζουν στην γη ή σε μια συγκεκριμένη περιοχή.
Εντοπίστε στις παραπάνω φωτογραφίες φυτά και ζώα της πατρίδας μας. Ονομάστε όσα γνωρίζετε. Ορισμένα από αυτά δε ζουν στον τόπο σας. Γιατί άραγε;
Στην αριστερή φωτογραφία βλέπουμε έναν λύκο, ενώ στην δεξιά παρατηρούμε αρκετά είδη φυτών (πλατάνια, οξιές, πουρνάρια, φρύγανα). Όπως είναι φυσικό, δεν συναντάμε τα ίδια είδη χλωρίδας και πανίδας σε κάθε περιοχή της Ελλάδας, λόγο του διαφορετικού κλίματος και των γεωμορφολογικών συνθηκών. Έτσι σε κάθε περιοχή ζουν διαφορετικά ζώα και αναπτύσσονται διαφορετικά φυτά.
Ας συζητήσουμε μαζί ποιοι μπορεί να είναι οι ειδικοί τοπικοί παράγοντες που διαμορφώνουν σε μια περιοχή κατάλληλες συνθήκες, για να μπορούν να ζουν μόνο εκεί σπάνια είδη φυτών.
Κάθε περιοχή διαφέρει γεωμορφολογικά από την άλλη, επιτρέποντας έτσι σε διαφορετικά είδη ζώων και φυτών να αναπτυχθούν εκεί. Τοπικές συνθήκες όπως: η θερμοκρασία, η υγρασία, η απόσταση της περιοχής από τη θάλασσα, το υψόμετρο, οι βροχές, οι άνεμοι, η πανίδα και η χλωρίδα, είναι συνθήκες που επηρεάζουν τα είδη των φυτών που μπορούν να αναπτυχθούν στην κάθε περιοχή.
Συζητήστε μεταξύ σας τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά που θα πρέπει να έχει η χλωρίδα ενός ελληνικού νησιού (όπως η Σαντορίνη) και η χλωρίδα μιας ορεινής περιοχής (όπως το Καρπενήσι).
Τα νησιά του Αιγαίου και στην συγκεκριμένη περίπτωση η Σαντορίνη, έχουν κλίμα με μέτριες βροχές, ήπιους χειμώνες και ξηρά καλοκαίρια, με ισχυρούς ανέμους σε μερικά από αυτά. Όπως έχουμε αναφέρει, το κλίμα παίζει μεγάλο ρόλο στην διαμόρφωση της χλωρίδας και της πανίδας, έτσι η χλωρίδα ενός τέτοιου νησιού αποτελείται από κοντά φυτά, όπως οι θάμνοι (πουρνάρια, φρύγανα), τα οποία δεν χρειάζονται πολύ νερό για να επιβιώσουν, είναι ανθεκτικά στους ισχυρούς ανέμους λόγο του ύψους τους και αντέχουν στις υψηλές θερμοκρασίες και στο αλμυρό νερό (ρείκια).
Από την άλλη μεριά, μια ορεινή περιοχή, όπως το Καρπενήσι, έχει ψυχρούς χειμώνες, δροσερά καλοκαίρια και βροχές καθ' όλη την διάρκεια του χρόνου. Σε αντίθεση με τα νησιά, η χλωρίδα των περιοχών αυτών αποτελείται από φυτά και δέντρα που απαιτούν πολύ νερό, είναι ανθεκτικά στις χαμηλές θερμοκρασίες και ευδοκιμούν στις πλαγιές βουνών (πλατάνια, έλατα, πεύκα, κυπαρίσσια, καστανιές, πετούνιες κ.α.).
Ας συζητήσουμε γιατί η γεωγραφική θέση της χώρας μας συμβάλλει στην αύξηση της πανίδας.
Η χώρα μας έχει το πλεονέκτημα να βρίσκεται στην μεσόγειο και να διαθέτει πολύ πλούσιο κάθετο διαμελισμό, πράγμα που δημιουργεί τις κατάλληλες συνθήκες, ώστε να αναπτυχθούν διάφορες μορφές χλωρίδας και πανίδας. Το κλίμα της είναι εύκρατο μεσογειακό, διαθέτει όμως και μεγάλη ποικιλία κλιματικών περιοχών, τα οποία συμβάλουν στην ποικιλομορφία των ειδών που αναπτύσσονται στην χώρα μας. Αποτελεί ακόμη το «σταυροδρόμι τριών ηπείρων» καθώς ενώνει την Ευρώπη με την Ασία και την Αφρική, ενώ μάλιστα, περνάνε ή ακόμα και εγκαθίσταται αποδημητικά πουλιά που φεύγουν από τις ψυχρές περιοχές και κατεβαίνουν νοτιότερα όπου ο χειμώνας είναι ηπιότερος όπως επίσης και αυτά που έρχονται κάθε άνοιξη (σχεδόν αποκλειστικά από την Αφρική) και αφού φωλιάσουν εδώ επιστρέφουν το φθινόπωρο πίσω.
Οι εικόνες 22.2α, 22.2β, 22.2γ και 22.3 παρουσιάζουν ορισμένα απειλούμενα είδη της χώρας μας. Ας συζητήσουμε ποια μέτρα πρέπει να λάβουμε, για να προστατεύσουμε την πανίδα μας.
Στις εικόνες βλέπουμε κάποια πανέμορφα είδη, τα οποία απειλούνται με εξαφάνιση, εάν δεν αλλάξουμε νοοτροπία. Ευτυχώς υπάρχουν κάποιες εθελοντικές οργανώσεις οι οποίες παρέχουν τις υπηρεσίες τους σε αυτά τα ζώα, παλεύοντας για την σωτηρία τους, ενώ εμείς αδιαφορούμε. Πρέπει να δώσουμε ιδιαίτερη σημασία στο «σπίτι» μας και να αρχίσουμε να νοιαζόμαστε για αυτό. Υπάρχουν κάποια μέτρα που μπορούμε να λάβουμε για να προστατεύσουμε την πανίδα της χώρας μας:
• Να σταματήσουμε να μολύνουμε το περιβάλλον, με πάσης φύσεως απόβλητα.
• Να σταματήσει η αλόγιστη χρήση φυτοφαρμάκων στις καλλιέργειες.
• Να μην μολύνουμε τα νερά με βιομηχανικά και αστικά λύματα.
• Να ανακυκλώνουμε.
• Εάν αν ασχολούμαστε με το κυνήγι ή με την αλιεία, να τηρούμε τους νόμους και να μην σκοτώνουμε ζώα που δεν επιτρέπεται.
• Να δημιουργήσουμε θαλάσσια πάρκα και εθνικούς δρυμούς, ώστε να προστατεύονται με νόμους τα απειλούμενα είδη.
Παρακάτω παρατίθενται κάποιοι οργανισμοί οι οποίοι ασχολούνται με την προστασία των απειλούμενων ειδών και της φύσης. Κάντε κλικ πάνω στα ονόματα, ώστε να μεταφερθείτε στον ιστότοπο των οργανισμών και να ενημερωθείτε για τις δράσεις τους.
Αρκτούρος, ΑΡΧΕΛΩΝ, Καλλιστώ, Medasset, ΑΝΙΜΑ, Μεσόγειος S.O.S, WWF.
Χωρισμένοι σε δύο ομάδες βρίσκουμε τα φυτά που καλλιεργούν οι άνθρωποι και τα κατοικίδια ζώα που υπάρχουν στην περιοχή μας. Επίσης καταγράφουμε τα προϊόντα που παράγονται από αυτά.
Για να λύσουμε αυτήν την άσκηση πρέπει κάθε ομάδα να ψάξει για τα ιδιαίτερα γεωμορφολογικά στοιχεία που επηρεάζουν το κλίμα της περιοχής και κατ' επέκταση την χλωρίδα και την πανίδα. Έπειτα καταγράφει αυτά που βρήκε. Για παράδειγμα, στην Αχαΐα:
Καλλιεργήσιμα φυτά: ελιές, αμπέλια, πατάτες, ντομάτες, αγγούρια, αγκινάρες, τριφύλλι, αχλάδια, βαλσαμόχορτο, βρώμη, δενδρολίβανο, καρπούζια, πεπόνια, κουκιά κ.α.
Κατοικίδια ζώα: Σκύλοι, γάτες, πρόβατα, γίδες, αγελάδες, γουρούνια, κότες, γαλοπούλες, πάπιες, χήνες, κουνέλια, άλογα, γαϊδούρια.
Παραγόμενα προϊόντα: Λάδι, κρασί, σταφύλια, λαχανικά, φρούτα, γάλα, βούτυρο, τυρί, κρέας κ.α.
Κεφ. 22: Η χλωρίδα και η πανίδα της Ελλάδας - Τετράδιο εργασιών - Λύσεις ασκήσεων
1. Ποιες από τις παρακάτω προτάσεις είναι σωστές και ποιες λανθασμένες;
Γράψε «Σ» για τη σωστή και «Λ» για τη λανθασμένη στο
α) Ενδημικά λέγονται τα φυτά που φύονται σε μια περιοχή λόγω του κλίματος και απαντώνται μόνο στην περιοχή αυτή Σ
β) Η μεγάλη ποικιλία της πανίδας στη χώρα μας οφείλεται στο εύκρατο κλίμα της Λ
γ) Η πανίδα μιας περιοχής εξαρτάται από τη χλωρίδα που αναπτύσσεται στην περιοχή αυτή Σ
δ) Πολλά είδη φυτών και ζώων είναι υπό εξαφάνιση, επειδή ο άνθρωπος εκμεταλλεύτηκε ασυλλόγιστα τον χώρο ανάπτυξης και ζωής τους Σ
ε) Χλωρίδα είναι το σύνολο των φυτών και των ζώων που απαντώνται σε μια περιοχή Λ
2. Ο αιγαιόγλαρος, η λαγγόνα, ο βασιλαετός, ο γυπαετός, το κιρκινέζι είναι μερικά απειλούμενα είδη πουλιών, τα οποία τέθηκαν κάτω από την προστασία της πολιτείας. Σε συνεργασία με τους συμμαθητές σου βρες φωτογραφίες των πουλιών αυτών και συγκέντρωσε πληροφορίες για τη ζωή τους.
Με μία αναζήτηση στο ίντερνετ, μπορούμε πολύ εύκολα να βρούμε και να κατεβάσουμε πολλές και όμορφες φωτογραφίες των πουλιών αυτών.
Αιγαιογλάρος
Ο Αιγαιογλάρος (Larus audouinii) είναι ένα θαλάσσιο πτηνό της οικογενείας των Λαριδών, ένα από τα είδη γλάρων που απαντούν στον ελλαδικό χώρο και είναι ο μοναδικός που απαντάται αποκλειστικά στη Μεσόγειο. Είναι ένας γλάρος μεσαίου μεγέθους που μοιάζει αρκετά με τον βορειοευρωπαϊκό (Larus argentatus) και τον μεσογειακό ασημόγλαρο (Larus michahellis), με την διαφορά ότι είναι λεπτότερος, με στενότερες πτέρυγες, με διαφορετική επικλινή διευθέτηση στο μέτωπο και -από κοντά- διαφορετικό ράμφος.
Το συγκεκριμένο είδος αποτελεί παράδειγμα επιτυχούς προσπάθειας επανάκαμψης του είδους, καθώς ενώ οι πληθυσμοί του είχαν μειωθεί την δεκαετία του '70, κάτω από τα 1000 αναπαραγωγικά ζευγάριαμ, πλέον έχουν πολλαπλασιαστεί χάρη στις επίπονες προσπάθειες επιστημόνων και όλων των εμπλεκομένων φορέων, σε ικανοποιητικό βαθμό.
Λαγγόνα:
Η Λαγγόνα (Microcarbo pygmaeus) είναι υδρόβιο πτηνό της οικογενείας των Φαλακροκορακιδών. Η Ελλάδα έχει μεγάλη ευθύνη για την προστασία της, για αυτό τα τελευταία χρόνια καταβάλλονται συστηματικές προσπάθειες για την διατήρηση του είδους, καθώς ανά τον κόσμο, η κατανομή του είναι εξαιρετικά περιορισμένη (στην Ευρωπαϊκή Ένωση υπάρχουν περίπου 400 ζευγάρια).
Η λαγγόνα είναι ο μικρότερος κορμοράνος παγκοσμίως. Κατά την αναπαραγωγική του περίοδο, το κεφάλι και ο λαιμός τους παίρνουν ένα πλούσιο ερυθροκαφετί-μαυριδερό χρώμα, ενώ το υπόλοιπο σώμα είναι μαύρο με ιριδίζουσα πρασινωπή απόχρωση, με κάποια διάσπαρτα λευκά στίγματα, που δεν υπάρχουν στις άλλες εποχές. Έχει στρογγυλεμένο, καραφλό κεφάλι, με μικρό και παχύ ράμφος. Η ουρά του είναι σχετικά μακριά, εξέχει από το σώμα του όσο περίπου και το κεφάλι και έχει το σχήμα κουπιού.
Ζει στα θερμά κλίματα, κυρίως σε πεδινές περιοχές γλυκών υδάτων και υφάλμυρων οικοτόπων. Φωλιάζει στις καλαμιές ή στα ψηλά δέντρα, σε αποικίες μαζί με άλλα πουλιά (Κορμοράνους, μικροτσικνιάδες κ.α.).
Βασιλαετός:
Ο Βασιλαετός (Aquila heliaca) είναι αρπακτικό ημερόβιο πτηνό, ένας από τους αετούς που απαντούν και στον ελλαδικό χώρο και δεν περιλαμβάνει υποείδη (μονοτυπικό).
Ο βασιλαετός είναι από τα μεγαλύτερα μέλη του γένους του και έχει το μεγαλύτερο λαιμό από τους μεγάλους αετούς. Τα ενήλικα πουλιά έχουν χρώμα πολύ σκούρο καφέ, σχεδόν μαύρο, από την κορυφή του κεφαλιού, όμως, ξεκινάει απότομα ένα χαρακτηριστικό αχνό μπεζ-χρυσαφί «κάλυμμα», το οποίο φθάνει μέχρι τον τράχηλο. Οι ώμοι και ο μανδύας του καλύπτονται, επίσης, από ανοιχτόχρωμη, υπόλευκη περιοχή σχήματος "V", πράγμα που αποτελεί χαρακτηριστικό του. Το σύνολο του σώματος του, μαζί με το μέτωπο και τα καλυπτήρια φτερά είναι και αυτά πολύ σκούρα καφέ (σχεδόν μαύρα), έρχονται όμως σε αντίθεση με πρωτεύοντα ερετικά φτερά, που είναι σκούρα γκρι-καφέ. Η ουρά του είναι ασημογκρίζα καφετιά με μικρές παράλληλες και λεπτές μαυριδερές λωρίδες. Έχει ανοιχτή γκρίζα ίριδα, γκρίζο ράμφος με μαύρο άγκιστρο, ενώ το κήρωμα έχει κίτρινη απόχρωση. Τα πόδια και οι ταρσοί είναι κίτρινα.
Γυπαετός:
Ο Γυπαετός (Gypaetus barbatus) είναι ημερόβιο αρπακτικό πτηνό, ένας από τους γύπες που απαντούν και στον ελλαδικό χώρο και περιλαμβάνει 3 υποείδη. Η Ελλάδα, παρά την εξαιρετικά κρίσιμη κατάσταση και σπανιότητά του στην χώρα, έχει την τιμή να φιλοξενεί τον μεγαλύτερο πληθυσμό γυπαετού στην Ευρώπη.
Ο γυπαετός κατέχει τον τίτλο του μεγαλύτερου σε μέγεθος γύπα, του μεγαλύτερου πτηνού της Ευρώπης και ενός από τα μεγαλύτερα αρπακτικά πτηνά στον κόσμο. Μόνο ο μαυρόγυπας είναι βαρύτερος από αυτόν, ενώ το όρνιο έχει ανάλογο άνοιγμα πτερύγων.
Τα δύο φύλα, εκτός από κάποια μικρή διαφορά μεγέθους υπέρ των θηλυκών, είναι όμοια.
Τα χρώματα που επικρατούν στα ενήλικα άτομα είναι το γκρίζο, το λευκό και το χρώμα της σκουριάς, ενώ τα νεαρά πουλιά έχουν εντελώς σκούρα «φορεσιά». Το κεφάλι τους είναι σχετικά μικρό συγκριτικά με το σώμα, αλλά ο τράχηλός τους είναι μακρύς και πολύ ίσχυρος. Το σώμα του είναι λεπτό και επίμηκες, ενώ μερικές φορές εμφανίζεται πιο «στρουμπουλό», λόγω της καμπουρωτής του στάσης. Οι πτέρυγες και η ουρά έχουν μεγάλο μήκος, οι ταρσοί είναι είτε φτερωμένοι είτε έν μέρει άπτεροι και τα πόδια ισχυρά.
Κιρκινέζι:
Το Κιρκινέζι (Falco naumanni) είναι είδος γνήσιου γερακιού (γένος Falco), που απαντάται στον ελλαδικό χώρο και δεν περιλαμβάνει υποείδη.
Το κεφάλι, ο τράχηλος και η ουρά του αρσενικού είναι γκρίζα. Η ουρά του είναι γωνιώδης, με πλατιά μαύρη οριζόντια λωρίδα στην κάτω επιφάνεια. Η ράχη του είναι καστανοκόκκινη, χωρίς κηλίδες, με μαυριδερά πρωτεύοντα ερετικά φτερά. Το κάτω μέρος του είναι ωχρόξανθο με σκούρες καφέ κηλίδες.
Το κεφάλι, η ράχη, ο τράχηλος και η ουρά του θυληκού είναι καστανοκόκκινα, με χαρακτηριστικές μαυροκαφέ ραβδώσεις. Το κάτω μέρος του είναι ωχρόξανθο με σκούρες καφέ κηλίδες.
0 Σχόλια