1. Αντιστοιχίστε τους όρους της στήλης Α' με τους ορισμούς της στήλης Β'.
1-γ, 2-α, 3-δ, 4-β
2. Τοποθετήστε τους όρους στη στήλη που ταιριάζουν: Πατριάρχης, καθολικοί, μουσουλμάνοι, Σουλτάνος, ορθόδοξοι, τουρκικά, ιταλικά, ελληνικά, λιοντάρι Αγίου Μάρκου, Αγία Σοφία, Μέκκα.
Οθωμανοί: Μουσουλμάνοι, Σουλτάνος, τούρκικα, Μέκκα.
Έλληνες: Πατριάρχης, Ορθόδοξοι, ελληνικά, Αγία Σοφία.
Βενετοί: Καθολικοί, ιταλικά, λιοντάρι Αγίου Μάρκου.
3. Συμπληρώστε τα κενά που υπάρχουν στο παρακάτω κείμενο:
Μέσα σε δύο αιώνες (15ος-17ος αιώνας) οι Οθωμανοί Τούρκοι κατέκτησαν ολόκληρη σχεδόν την ελληνική Χερσόνησο. Οι δύο πρώτοι αιώνες της Τουρκοκρατίας ήταν οι δυσκολότεροι για τους Χριστιανούς. Αρκετοί κάτοικοι μετακινήθηκαν σε ορεινούς τόπους της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, ενώ αρκετοί λόγιοι έφυγαν στη Δυτική Ευρώπη. Τελικά όμως οι υπόδουλοι Έλληνες κατάφεραν να διαφυλάξουν, με τη βοήθεια και της Εκκλησίας, τρία βασικά στοιχεία της εθνικής τους ταυτότητας: τη γλώσσα, τη θρησκεία και την παράδοση.
4. Αντιστοιχίστε τους όρους της στήλης Α' με τους ορισμούς της στήλης Β'.
1-δ, 2-γ, 3-ε, 4-α, 5-β
5. Παρατηρήστε την ενδυμασία του κλέφτη από τη σχετική εικόνα του βιβλίου σας και προσπαθήστε να την περιγράψετε.
6. Συζητήστε στην τάξη για τους τρόπους καλλιέργειας και τη χρησιμότητα των βασικών αγροτικών καλλιεργειών επί Τουρκοκρατίας (σιτάρι, βαμβάκι, λάδι, κρασί). Αφού συγκεντρώσετε πληροφορίες από εγκυκλοπαίδειες και το διαδίκτυο (ιστοσελίδα http://www.fhw.gr), εντοπίστε τους λόγους για τους οποίους καθεμία ήταν -και εξακολουθεί μέχρι και σήμερα να είναι- απαραίτητη.
Επί τουρκοκρατίας, υπήρχαν μεγάλα κτήματα, τα γνωστά τσιφλίκια, στα οποία δούλευαν οι υπόδουλοι Έλληνες. Στα τσιφλίκια, παράγονταν πολλά προϊόντα, όπως: λάδι, σιτάρι, βαμβάκι και κρασί, με τρόπους που σε μεγάλο βαθμό εξακολουθούν να ισχύουν. Η καλλιέργεια τους, όπως και σήμερα έτσι και τότε ήταν απαραίτητη για κάποιους λόγους. Πάμε να τους δούμε:
Λάδι: Η Θεά Αθηνά, όταν συναγωνιζόταν τον Ποσειδώνα για την ονομασία της Αθήνας, πρόσφερε στους Αθηναίους την Ελιά ως δώρο. Το λάδι που παράγεται από τις ελιές, όχι μόνο αποτελεί βάση της μεσογειακής διατροφής, αλλά αποτελεί εξαιρετική πηγή εσόδων για την χώρα μας, εάν εκμεταλλευτούμε την παραγωγή σωστά. Το λάδι δεν είναι μόνο πλούσιο σε θρεπτικά συστατικά, αλλά έχει και πολλές θεραπευτικές ιδιότητες.
Σιτάρι: Το σιτάρι είναι αναπόσπαστο κομμάτι της διατροφής μας, καθώς αποτελεί βάση για πολλά τρόφιμα (όπως το ψωμί, τα ζυμαρικά και τα δημητριακά) και είναι πλούσια πηγή υδατανθράκων. Δικαιολογημένα λοιπόν αποτελεί την βάση της διατροφικής πυραμίδας.
Βαμβάκι: Το βαμβάκι με την κατάλληλη επεξεργασία μας δίνει το νήμα, από το οποίο φτιάχνουμε τα βαμβακερά υφάσματα, τα οποία είναι πολύ καλύτερα και ποιοτικότερα από τα συνθετικά και πλαστικά υφάσματα.
Κρασί: «Οἶνος εὐφραίνει καρδίαν ἀνθρώπου» έλεγαν οι αρχαίοι Έλληνες. Ο τόπος μας έχει αμέτρητους αμπελώνες, από τους οποίους παράγετε εξαιρετικό κρασί, ικανό να προσφέρει, πέρα από την απόλαυση στον καταναλωτή, πολλά έσοδα εάν εκμεταλλευτούμε την παραγωγή και κάνουμε πολλές εξαγωγές.
7. Τοποθετήστε τις πόλεις στη στήλη που ταιριάζουν: Θεσσαλονίκη, Ύδρα, Μοσχόπολη, Ιωάννινα, Χίος, Κοζάνη.
Πόλεις-Λιμάνια: Θεσσαλονίκη, Ύδρα, Χίος.
Πόλεις χωρίς λιμάνι: Μοσχόπολη, Ιωάννινα, Κοζάνη.
8. Συμπληρώστε στο χάρτη τα εξής τοπωνύμια: Κοζάνη, Μοσχόπολη, Ιωάννινα, Βόλος, Κεφαλληνία, Μάνη, Σμύρνη.
9. Υπογραμμίστε με κόκκινο χρώμα τις παροικίες, όπου κατά την προεπαναστατική περίοδο εγκαταστάθηκαν κυρίως Μακεδόνες πρόσφυγες και με πράσινο εκείνες, όπου εγκαταστάθηκαν Πόντιοι. Κατόπιν μπορείτε να ανατρέξετε στο χάρτη του βιβλίου της Γεωγραφίας (σ. 99) και να εντοπίσετε με τη βοήθεια του δασκάλου και των συμμαθητών σας σε ποιες χώρες βρίσκονται αυτές οι περιοχές σήμερα.
10. Αφού χωριστείτε σε ομάδες, διαβάστε τους παρακάτω στίχους από τον Ερωτόκριτο και αναζητήστε πληροφορίες για το έργο και τον δημιουργό του σε εγκυκλοπαίδειες και στο διαδίκτυο, στις ιστοσελίδες http://www.greek_language.gr και http://anemi.lib.uoc.gr.
Ο Ερωτόκριτος είναι ένα έμμετρο μυθιστόρημα, που αποτελείται από 10.012 ιαμβικούς δεκαπεντασύλλαβους στίχους με ομοιοκαταληξία. Η σύνθεση του πιθανολογείται πως έγινε κατά την πρώτη δεκαετία του 17ου αιώνα, από τον κρητικό Βιτσέντζο Κορνάρο. Μέσα του αποτυπώνεται ο έρωτας δύο νέων, του Ερωτόκριτου και της Αρετούσας. Το εξαιρετικό αυτό έργο, έχει μελοποιηθεί από τον Χριστόδουλο Χάλαρη και έχει τραγουδηθεί από τον Νίκο Ξυλούρη (το 1976).
11. Αντιστοιχίστε τους όρους της στήλης Α' με τους ορισμούς της στήλης Β'.
1-δ, 2-γ, 3-α, 4-β
12. Αναζητήστε σε εγκυκλοπαίδειες και στο διαδίκτυο, στις ιστοσελίδες http://vod.sch.gr και http://pi_schools.gr, πληροφορίες για τον άγιο Κοσμά τον Αιτωλό.
Ο άγιος Κοσμάς ο Αιτωλός (κατά κόσμον Κώνστας), γεννήθηκε το 1714 και εκοιμήθει το 1779. Ήταν Ελληνορθόδοξος μοναχός, ο οποίος το 1961 ανακηρύχθηκε άγιος της εκκλησίας μας και εορτάζεται στις 24 Αυγούστου.
Πιστεύεται πως γεννήθηκε στο χωριό Μέγα Δένδρο Απόκουρου κοντά στο Θέρμο ή στο γειτονικό Ταξιάρχη. Μόρφωση έλαβε στα διδασκαλία της Παρνασσίδας και της Ναυπακτίας, από ονομαστούς ιεροδιδασκάλους, ενώ το 1749 μαθήτευσε στην Αθωνιάδα Σχολή του Αγίου Όρους, μελετώντας θεολογία και φιλοσοφία. Μόνασε για δύο περίπου χρόνια στη μονή Φιλοθέου του Αγίου Όρους, την οποία εγκατέλειψε το 1759 με εντολή του Πατριάρχη Σεραφείμ, ώστε να περιοδεύσει στην Δυτική και την Βόρεια Ελλάδα, για να αντιμετωπίσει τον αυξανόμενο εξισλαμισμό των Χριστιανών. Ήταν απόλυτα αφιλοχρήματος, ενώ διέθετε προφητικές και θαυματουργικές ικανότητες.
Οι Τούρκοι, θεωρώντας τον πράκτορα των Ρώσων, το συνέλαβαν και τον εκτέλεσαν στις 24 Αυγούστου του 1779, στο χωριό Κολικόντασι (στην σημερινή Αλβανία).
13. Τοποθετήστε τις ιδιότητες στη στήλη που ταιριάζουν: γεννήθηκε στη Σμύρνη, καταγόταν από το Βελεστίνο, έζησε στη Βλαχία, σπούδασε ιατρική, τύπωσε την προσωπογραφία του Μεγάλου Αλεξάνδρου, εξέδωσε έργα αρχαίων Ελλήνων συγγραφέων, φονεύθηκε από τους Τούρκους.
Ρήγας Βελεστινλής: Καταγόταν από το Βελεστίνο, έζησε στη Βλαχία, τύπωσε την προσωπογραφία του Μ. Αλεξάνδρου, Φονεύθηκε από τους Τούρκους.
Αδαμάντιος Κοραής: Γεννήθηκε στη Σμύρνη, σπούδασε ιατρική, εξέδωσε έργα αρχαίων Ελλήνων συγγραφέων.
14. Αντιστοιχίστε τους όρους της στήλης Α' με τις χρονολογίες της στήλης Β'.
1-δ, 2-β, 3-α, 4-γ
15. Αναζητήστε σε εγκυκλοπαίδειες και στο διαδίκτυο, στις ιστοσελίδες http://www.imma.edu.gr και http://www.scribd.com, πληροφορίες για τους Ρωσοτουρκικούς Πολέμους και συζητήστε στην τάξη τη σημασία τους για τους Έλληνες.
Οι Ρώσοι και οι Τούρκοι, βρίσκονταν σε σύγκρουση πολύ πριν από το 1821 (συγκεκριμένα από το 1568) έως και πολύ μετά την επανάσταση. Συνολικά έγιναν 10 πόλεμοι, με τον πέμπτο να ξεχωρίζει από τους υπόλοιπους. Έγιναν ώστε να εξυπηρετηθούν τα συμφέροντα των Ρώσων, οι οποίοι ήθελαν να κάνουν εμπορική επέκταση στο Αιγαίο και τη Μεσόγειο. Οι Έλληνες βοηθούσαν τους Ρώσους, καθώς οι Τούρκοι ήταν κοινός εχθρός και έβλεπαν στους Ρώσους την ελπίδα για απελευθέρωση.
Ο σημαντικότερος πόλεμος για τους Έλληνες, ήταν αυτός του 1768, ο οποίος τελείωσε το 1774 με την υπογραφή της συνθήκης Κιουτσούκ-Καϊναρτζή, κάτι που εξυπηρετούσε πολύ τα ελληνικά εμπορικά συμφέροντα. Συγκεκριμένα, επέτρεπε στους Έλληνες εμπόρους και ναυτικούς να έχουν τη ρωσική σημαία στα καράβια τους και να ταξιδεύουν στα τουρκικά παράλια, ενώ παράλληλα έδινε την δυνατότητα στους Ρώσους να επεμβαίνουν στην Οθωμανική Αυτοκρατορία. Έτσι, χάρη σε αυτήν την συνθήκη, ξεκίνησε η σταδιακή παρακμή της Οθωμανική Αυτοκρατορίας και οι Έλληνες άρχισαν να έχουν πάλι ελπίδες.
16. Συμπληρώστε στο χάρτη με τη βοήθεια του δασκάλου και των συμμαθητών σας τις εξής περιοχές και τοπωνύμια: Σφακιά, Μάνη, Σούλι, Θράκη, Μακεδονία, Ήπειρος, Χαλκιδική.
17. Τοποθετήστε τα γεγονότα στη σειρά αρχίζοντας από το παλαιότερο: Συνθήκη του Κιουτσούκ Καϊναρτζή, Επανάσταση 1821, εκτέλεση Ρήγα, παραχώρηση προνομίων στο Πατριαρχείο.
1. Παραχώρηση προνομίων στο Πατριαρχείο
2. Συνθήκη του Κιουτσούκ Καϊναρτζή
3. Εκτέλεση του Ρήγα
4. Επανάσταση 1821
18. Παρατηρήστε την εικόνα 6 στη σελίδα 47 του βιβλίου σας και σημειώστε τις αγροτικές εργασίες που παρουσιάζονται. Κατόπιν συζητήστε στην τάξη ποιες από αυτές γίνονται σήμερα με τον ίδιο τρόπο και ποιες με διαφορετικό (π.χ. χρήση μηχανημάτων).
Όλες οι εργασίες που αναφέραμε, είναι απαραίτητες και συνεχίζονται ακόμα και στις μέρες μας. Βέβαια, η ανάπτυξη της τεχνολογίας και τα μηχανήματα που υπάρχουν πλέον, κάνουν την ζωή των αγροτών πολύ πιο εύκολη και ξεκούραστη. Παραδείγματος χάρη στο μάζεμα των ελιών χρησιμοποιούνται ειδικές χτένες ή ράβδοι, οι οποίες ρίχνουν τις ελιές, χωρίς να τραυματίζουν τα δέντρα. Οι μελισσοκόμοι διαθέτουν πλέον ειδικές στολές που τους προστατεύουν από τις επιθέσεις και τα τσιμπήματα και τέλος, η σφαγή των ζώων γίνεται με συγκεκριμένο τρόπο που πληρεί τους υγειονομικούς κανόνες.
19. Συμπληρώστε με τη βοήθεια του δασκάλου σας τα κενά που υπάρχουν στο παρακάτω κείμενο:
Δάσκαλοι του Γένους ονομάζονται οι μορφωμένοι Έλληνες που κατά την Τουρκοκρατία συνέβαλαν με την προφορική διδασκαλίας τους ή με τα κείμενά τους στην καλλιέργεια της ελληνικής παιδείας. Αρκετοί από τους δασκάλους του Γένους ήταν ή έγιναν αργότερα κληρικοί. Κατά τον 18ο και στις αρχές του 19ου αιώνα οι ιδέες και τα κηρύγματα του Ευρωπαϊκού Διαφωτισμού έκαναν την εμφάνισή τους στη Δυτική Ευρώπη. Οι ιδέες αυτές έφτασαν γρήγορα και στην ελληνική Χερσόνησο δυναμώνοντας την επαναστατική διάθεση των υπόδουλων Ελλήνων.
0 Σχόλια