βιβλίου της Ιστορίας μας, θα μάθουμε για την γλώσσα που μιλούσαν στο βυζάντιο και για τα διάφορα στάδια εξέλιξης της, από την αρχική της μορφή, έως αυτήν που μιλάμε σήμερα. Θα δούμε ποιες ήταν οι γνωστότερες γλώσσες του Βυζαντίου, ποιες ήταν οι διαφορές στην χρήση της ελληνικής γλώσσας κατά μήκος της αυτοκρατορίας, για τις αλλαγές που επέφερε η αναγέννηση των γραμμάτων στα χρόνια των μακεδόνων αυτοκρατόρων και για την εφαρμογή της μικρογράμματης γραφής. Τέλος, για την απλοποίηση της γλώσσας, την περίοδο της άλωσης της Πόλης από τους Φράγκους και την τελική μορφή που πήρε από την ανάκτηση της πόλης έως τα χρόνια των Παλαιολόγων.
Στο μάθημα αυτό δεν υπάρχουν ερωτήσεις που πρέπει να απαντήσουμε.
Η γλώσσα των Βυζαντινών - Τετράδιο Εργασιών (Βιβλίο)
Στο Τετράδιο Εργασιών υπάρχουν τέσσερις ερωτήσεις σχετικές με το μάθημά μας:
1. Υπάρχει σήμερα διαφορά ανάμεσα στην ομιλούμενη ελληνική γλώσσα και στη γραπτή των υπηρεσιών του κράτους; Διαβάστε στην τάξη κάποιο οδηγητικό κείμενο του ΥΠΕΠΘ ή άλλης υπηρεσίας και συζητήστε το θέμα.
Σήμερα, δεν υπάρχει κάποια ουσιαστική διαφορά στην ομιλούμενη Ελληνική γλώσσα και στη γραπτή που χρησιμοποιούν οι κρατικές υπηρεσίες. Η μόνη διαφορά που έχουν, είναι ότι στις κρατικές υπηρεσίες, κάποιες φορές, χρησιμοποιούν ειδικές λέξεις και όρους, που απευθύνονται σε κάποια συγκεκριμένα επαγγέλματα.
2. Διαβάστε στο παρακάτω βυζαντινό κείμενο τις συμβουλές προς τους αμπελουργούς και προσπαθήστε να καταλάβετε το νόημά τους. Επισημάνετε τις λέξεις που υπάρχουν στο κείμενο και είναι ίδιες με τις σημερινές και υπογραμμίστε όσες δεν έχετε ξανακούσει ή συναντήσει.
Διαβάζοντας το κείμενο βλέπουμε πως περιέχει συμβουλές προς τους αμπελουργούς, σχετικά με το πότε και πώς να φυτεύουν τα αμπέλια.
Υπάρχουν λέξεις μέσα στο κείμενο που είναι ίδιες με αυτές που χρησιμοποιούμε και εμείς σήμερα: Διάφοροι, καιροί, αμπέλων, μετά, φύλλα, φθινοπώρω, φύτευε, φυτεία, μάλιστα, κλήματα, αλλά και ακμαιοτάτων.
Υπάρχουν ωστόσο και λέξεις, τις οποίες δεν γνωρίζουμε και χρησιμοποιούσαν κυρίως στην αρχαία ελληνική γλώσσα: Εισίν, τινές, τρυγητόν, φυτεύουσιν, απορρύη, έαρος, αρχομένου, πάσαν, αρδευομένοις, τόποις, νεοφύτων, γεγηρακυιών και πολυοφθάλμων.
3. Παρατηρήστε την εικόνα 1 και διαβάστε τον ψαλμό-πηγή 1.α (6ος αιώνας). Διαβάστε ακόμη το βιογραφικό κείμενο-πηγή 3 του Πτωχοπρόδρομου για την εκπαίδευσή του (12ος αιώνας) και απαντήστε:
Ποιο από τα δύο κείμενα σας είναι περισσότερο κατανοητό;
Είναι φανερή στη γλώσσα τους η διαφορά των έξι αιώνων, που υπάρχει ανάμεσα στον χρόνο γραφής τους;
Υπάρχουν σ’ αυτά λέξεις ή φράσεις που χρησιμοποιούμε και σήμερα;
Διαβάζοντας τα δύο κείμενα, περισσότερο κατανοητό μας φαίνεται το βιογραφικό κείμενο-πηγή 3. Ο Πτωχόδρομος, είναι φανερά επηρεασμένος από την λαϊκή καθομιλουμένη γλώσσα και είναι γραμμένος απλά ώστε να διαβάζεται εύκολα από τον βυζαντινό λαό, αλλά και από εμάς.
Η διαφορά ανάμεσα στα δύο κείμενα, σχετικά με τη γλώσσα, είναι φανερή. Οι έξι αιώνες είναι ένα αρκετά μεγάλο διάστημα, εξακόσια χρόνια, κατά το οποίο η γλώσσα δεν μένει στάσιμη, αλλά εξελίσσεται ανάλογα με τις ανάγκες και το επίπεδο μόρφωσης κάθε λαού. Έτσι στο δεύτερο κείμενο, η γλώσσα είναι απλή και κατανοητή, θα μπορούσαμε να πούμε καθημερινή. Και στο ένα και στο άλλο κείμενο υπάρχουν λέξεις και φράσεις τις οποίες χρησιμοποιούμε ακόμα και σήμερα.
Στο πρώτο κείμενο βλέπουμε λέξεις όπως: Παρθένος, σήμερον, γη, σπήλαιων, άγγελοι, μετά, ποιμένων, μάγοι, νέον, αιώνων και Θεός.
Στην βιογραφική πηγή έχουμε πολλές λέξεις όπως: από, έλεγε, πατήρ, παιδί, μάθε, γράμματα, εσένα, έχει, βλέπεις, τέκνο, πεζός, τώρα, αυτός, όταν, είχε, φορεί, κόπου, αφού, τάχα, γραμματικός, τεχνίτης, επιθυμώ, ψωμιού, μάνα, δακρύων, ανάθεμα, Χριστέ, όπου, και θέλει.
4. Το παρακάτω κείμενο-πηγή είναι γραμμένο σε ΜΕΓΑΛΟΓΡΆΜΜΑΤΗ και μικρογράμματη γραφή. Εκτιμήστε τις δυσκολίες καθενός είδους γραφής και διατυπώστε τη δική σας προτίμηση γι’ αυτά.
Στην άσκηση μας βλέπουμε δύο κείμενα, τα οποία είναι γραμμένα με δύο διαφορετικούς τρόπους. Το πρώτο κείμενο είναι γραμμένο με μεγάλα και κεφαλαία γράμματα, ενώ το δεύτερο είναι γραμμένο με όμορφα και μικρά. Σίγουρα το να γράφεις με κεφαλαία γράμματα είναι πιο δύσκολο, καθώς απαιτεί περισσότερο χρόνο και χώρο, ενώ τα γράμματα μας δίνουν την εντύπωση ότι αυτός που έγραψε το κείμενο μας φωνάζει (αυτή την έννοια έχουν τα κεφαλαία γράμματα στην ιντερνετική γραφή). Από την άλλη μεριά τα μικρά γράμματα είναι πολύ πιο όμορφα και απαιτούν λιγότερο χώρο και χρόνο για να τα γράψεις. Βέβαια, και αυτά έχουν μία δυσκολία, το πολυτονικό σύστημα, το οποίο πρέπει να μάθεις να χρησιμοποιείς.
0 Σχόλια