κορύφωση της πολιορκίας και όλα τα γεγονότα που οδήγησαν τελικά στην πτώση της βασιλεύουσσας. Αναλυτικότερα, θα μάθουμε για το τολμηρό σχέδιο του Μωάμεθ, να μεταφέρει τα καράβια του από την στεριά και τον ολοκληρωτικό αποκλεισμό της πόλης. Για την δεύτερη πρόταση συνθηκολόγησης, που έκανε στον Κωνσταντίνο και τέλος για τη μεγάλη επίθεση των Τούρκων, τα ξημερώματα της 29ης μαΐου, ημέρα Τρίτη. Για τον τραυματισμό του Ιουστινιάνη, για την είσοδο των Τούρκων από την Κερκόπορτα και τον θάνατο του Κωνσταντίνου Παλαιολόγου, που οδήγησε στην πτώση της Κωνσταντινούπολης στις 29 Μαΐου του 1453, ημέρα τρίτη.
Στο μάθημα αυτό υπάρχουν δύο ερωτήσεις που πρέπει να απαντήσουμε.
1. Τι σήμαινε για τους Βυζαντινούς και τι για τους Τούρκους το πέρασμα των καραβιών στον Κεράτιο από το δρόμο της στεριάς;
Ο Μωάμεθ πέρασε 70 καράβια από τον Βόσπορο στον κεράτιο, μέσα σε μία νύχτα, σέρνοντάς τα πάνω σε κορμούς δέντρων, για εννιά χιλιόμετρα στη στεριά. Σίγουρα, αυτή η τολμηρή πράξη ανησύχησε πολύ τους βυζαντινούς, καθώς χάνοντας τον Κεράτιο κόλπο θα έπρεπε να ενισχύσουν με στρατιώτες τα τείχη σε εκείνο το σημείο αλλά και στην κυρία αμυντική πλευρά της πόλης. Έτσι η ζυγαριά έγερνε περισσότερο προς τους Τούρκους οι οποίοι κατάφεραν να εκδικηθούν για τον πλοίαρχο Φλαντανελά, ενώ οι βυζαντινοί, οι οποίοι θα έπρεπε να μοιράσουν το στράτευμα τους κατά μήκος του τείχους, ήταν σίγουρα τρομαγμένοι και γνώριζαν πως η άλωση της Πόλης ήταν πλέον αρκετά πιθανή.
2. Τι μπορεί να συνέβη και να έμεινε ανοιχτή η Κερκόπορτα;
Αν και στα γραπτά δεν υπάρχει καμία μαρτυρία που να επιβεβαιώνει το γεγονός, ο μύθος λέει πως οι γενίτσαροι κατάφεραν να μπουν μέσα στην πόλη από μία Κερκόπορτα, η οποία είχε μείνει ανοιχτή. Δεν μπορούμε να είμαστε σίγουροι για το τι ακριβώς έγινε. Ίσως να ήταν κάποιο ατύχημα και να είχε ξεχαστεί ανοιχτή από κάποιον στρατιώτη, ο οποίος πάνω στον πανικό του, έφυγε βιαστικά χωρίς να ελέγξει. Ίσως όμως από την άλλη μεριά να ήταν έργο κάποιου προδότη, ο οποίος ήθελε να βοηθήσει τους Τούρκους να μπουν μέσα στην πόλη.
Η Άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους Τούρκους - Τετράδιο Εργασιών (Βιβλίο)
Στο Τετράδιο Εργασιών υπάρχουν πέντε ερωτήσεις σχετικές με το μάθημά μας:
1. Συμπληρώστε την ακροστιχίδα της «Άλωσης». Σχολιάστε καθεμιά από τις λέξεις, μετά την ολοκλήρωση της συμπλήρωσης.
Ανεμόσκαλες - και με αυτές σκαρφάλωναν στα τείχη οι επιτιθέμενοι
Λαγούμια - τα άνοιγαν οι Πολιορκητές κάτω από τα τείχη
Ωχ - επιφώνημα-κραυγή πόνου των πληγωμένων
Στεριά - πάνω σε αυτή έφερε τα καράβια του ο Μωάμεθ
Ήλιος - Αυτός είχε βασιλέψει την ώρα της Άλωσης
2.α. Ποια νομίζετε ότι ήταν η σημασία της Άλωσης της Πόλης για τους Τούρκους, για τους Βυζαντινούς, για το ελληνικό έθνος και για την ανθρωπότητα;
Η άλωση της Κωνσταντινούπολης είναι ένα από τα πιο τρομερά γεγονότα της ιστορίας μας και η σημασία της είναι τεράστια για όλους.
Για τους Τούρκους: ήταν ίσως το μεγαλύτερο κατόρθωμα που έχουν καταφέρει καθώς πλέον τίποτα δεν στεκόταν στο δρόμο τους για να κατακτήσουν και τα υπόλοιπα Βαλκάνια, όπως ονειρευόταν όλα αυτά τα χρόνια
Για τους βυζαντινούς: ήταν κάτι το τρομακτικό. Με την καταστροφή της πόλης ερχόταν η καταστροφή των σπιτιών, των οικογενειών, των πόλεων και των έργων τους. Η ελευθερία τους θα χανόταν και οι παραδόσεις, η γλώσσα και η θρησκεία τους θα κινδύνευε.
Για την Ελλάδα: η άλωση της Πόλης σήμαινε το τέλος της κυριαρχίας και του ελληνικού πολιτισμού και της ελευθερίας, καθώς η πτώση σηματοδοτούσε πως η κατάκτηση της ήταν κοντά.
Για την ανθρωπότητα: αυτή η καταστροφή ήταν τεράστια, καθώς μαζί με το Βυζάντιο χάθηκε μία πολύ σπουδαία πολιτισμική κληρονομιά, από έργα τέχνης, βιβλία και ανθρώπους του πνεύματος, οι οποίοι θα μπορούσαν να βοηθήσουν τον κόσμο να πάει μπροστά.
2.β. Διαβάστε τα κείμενα-πηγές 5 και 6 και επισημάνετε τις διαφορές που έχουν. Συζητήστε τες στην τάξη και προσπαθήστε να εξηγήσετε γιατί συχνά για το ίδιο γεγονός υπάρχουν διαφορετικές ή και αντίθετες απόψεις;
Κάθε φορά που συμβαίνει ένα γεγονός, πάντα υπάρχουν πολλές και διαφορετικές απόψεις σχετικά με αυτό. Η συναισθηματική φόρτιση που έχει ένας άνθρωπος, η εθνικότητά του, η οπτική γωνία από την οποία βλέπει ένα γεγονός και η θρησκεία του, είναι μερικοί από τους παράγοντες που επηρεάζουν την κρίση του. Διαβάζοντας λοιπόν τα δύο μας κείμενα διαπιστώνουμε αυτό ακριβώς το γεγονός. Ο Έλληνας Φώτης Κόντογλου, είναι απόλυτα λογικό να προσπαθήσει να αναδείξει τον Κωνσταντίνο Παλαιολόγο και τους βυζαντινούς στρατιώτες σε ήρωες. Για αυτόν, η άλωση της Πόλης είναι ένα τραγικό γεγονός, καθώς ο ίδιος βιώνει τον πόνο και την θλίψη που του προκαλεί η καταστροφή αυτής της σπουδαίας πόλης. Αντίθετα, ο Εβλιγιά Τσελεμπή, Τούρκος περιηγητής, υποβαθμίζει τους βυζαντινούς και εξυψώνει τους Τούρκους κατακτητές, καθώς ο ίδιος βλέπει στα συντρίμμια της Κωνσταντινούπολης, τον θρίαμβο και την δόξα των Τούρκων Πολεμιστών, οι οποίοι κατάφεραν να υποτάξουν τους εχθρούς τους.
3. Κάνετε σύντομη περιγραφή της Άλωσης, σε ένα κείμενο 1-2 παραγράφων, χρησιμοποιώντας τους ιστορικούς όρους: πολιορκητές, τείχη, πολιορκημένοι, Ιουστινιάνης, Κερκόπορτα, Άλωση, Πύλη του Ρωμανού, Κωνσταντίνος Παλαιολόγος. Μπορείτε να χρησιμοποιήσετε χρονολογίες και δικούς σας όρους.
Οι Τούρκοι, αφού πέρασαν εβδομήντα καράβια από τον Βόσπορο στον Κεράτιο, περικυκλώνοντας την Κωνσταντινούπολη, έφεραν τους βυζαντινούς σε πολύ δύσκολη θέση. Οι πολιορκητές ξεκίνησαν να χτυπούν τα τείχη με τα κανόνια τους, ενώ οι πολιορκημένοι έκαναν ότι καλύτερο μπορούσαν για να αποκρούσουν τις επιθέσεις. Η μάχη κράτησε μέχρι τη δύση του ηλίου, όπου ο στρατηγός Ιουστινιάνης τραυματίστηκε και οι στρατιώτες του αναγκάστηκαν να τον απομακρύνουν από το πεδίο της μάχης για να τον φροντίσουν. Ενώ επικρατούσε πανικός, οι βυζαντινοί μαθαίνουν πως Τούρκοι γενίτσαροι μπήκαν στην πόλη από μία Κερκόπορτα. Οι μάχες που ακολούθησαν ήταν πολύ σκληρές και γίνονταν σώμα με σώμα. Στην πύλη του Αγίου Ρωμανού, βρισκόταν ο Κωνσταντίνος Παλαιολόγος ο οποίος πολεμούσε ασταμάτητα, μέχρι που άφισε την τελευταία του πνοή ηρωικά. Η Άλωση της Κωνσταντινούπολης έγινε στις 29 Μαΐου του 1453.
4. Ο λαϊκός ζωγράφος Θεόφιλος ζωγράφισε από την Άλωση της Πόλης τη σκηνή της τελευταίας μάχης στην Πύλη του Ρωμανού (εικόνα-πηγή 5.α.). Ο λογοτέχνης και ζωγράφος Φώτης Κόντογλου περιέγραψε το ίδιο γεγονός στο κείμενο-πηγή 5. Παρατηρήστε, διαβάστε και συσχετίστε τις παραπάνω πηγές. Σχολιάστε το γεγονός ότι η Άλωση της Πόλης συγκινεί ως σήμερα τους ανθρώπους της τέχνης.
Η άλωση της Πόλης είναι ένα τρομερό γεγονός το οποίο συγκινεί όλους τους ανθρώπους της τέχνης. Η ζωγραφιά του σπουδαίου Ζωγράφου θεόφιλου και η αφήγηση του λογοτέχνη και ζωγράφου Φώτη Κόντογλου, αποδίδουν τις τελευταίες ηρωικές στιγμές του Κωνσταντίνου Παλαιολόγου στην μάχη που έδωσε στην πύλη του Αγίου Ρωμανού. Η πτώση της Κωνσταντινούπολης είναι ένα πολύ συγκινητικό γεγονός, καθώς οι καταστροφές των έργων τέχνης και ο απάνθρωπος τρόπος που πέθαναν οι κάτοικοι της πόλης και οι χριστιανοί, είναι ένα γεγονός το οποίο δεν μπορεί να αφήσει ασυγκίνητο κανέναν άνθρωπο. Ειδικά εμείς οι Έλληνες, είμαστε περισσότερο φορτισμένοι συναισθηματικά από τους υπόλοιπους ανθρώπους, καθώς η Κωνσταντινούπολη ήταν ένα λαμπρό κέντρο του ελληνικού πολιτισμού, το οποίο θάφτηκε στα ερείπια της κατεστραμμένης πόλης και δεν καταφέραμε να το ξεθάψουμε ποτέ.
5. Ο λαός μας έχει διασώσει θρύλους, θρήνους και παραδόσεις που αναφέρονται στην πολιορκία και την Άλωση της Πόλης. Χωριστείτε σε ομάδες και: Αναζητήστε και συλλέξτε τέτοιους λαϊκούς θρύλους ή παραδόσεις. Ανακοινώστε τους (ες) στην τάξη σας και συμπληρώστε, και με αυτά, ως το τέλος της σχολικής χρονιάς, τη «γωνιά της ιστορίας».
Ένα τόσο μεγάλο και ιστορικό γεγονός όπως είναι η Άλωση της Πόλης δεν θα μπορούσε να μην συνοδεύεται από θρύλους και λαϊκές παραδόσεις. Εάν ρωτήσουμε τις γιαγιάδες και τους παππούδες μας ή τους γονείς μας, από όλες τις ιστορίες που θα μας πουν, δύο είναι οι πιο γνωστές: Ο Θρύλος του μαρμαρωμένου βασιλιά και του παπά της Αγίας Σοφίας.
Στον πρώτο Θρύλο του μαρμαρωμένου βασιλιά η παράδοση λέει πως όταν η πόλη πέρασε στα χέρια των Τούρκων, ο λαός μη θέλοντας να πιστέψει πως η Αγία Σοφία θα πέσει στα χέρια των Τούρκων, διέδωσε ότι ο βασιλιάς ήταν κρυμμένος πίσω από μία κολόνα του ναού και πως παρέμεινε εκεί κρυμμένος για πάντα μαρμαρωμένος. Πράγματι ιστορικά δεν μπόρεσε κανείς να βρει το σώμα του Κωνσταντίνου του Παλαιολόγου. Πολλοί λοιπόν λέγανε πως Άγγελος Κυρίου τον έκρυψε και τον άφησε μαρμαρωμένο. Κάποτε, πνοή Θεού θα τον φέρει πίσω στη ζωή και η Κωνσταντινούπολη θα έρθει πάλι στα χέρια των Ελλήνων.
Ο δεύτερος θρύλος μας μιλάει για έναν παπά, ο οποίος την ώρα που οι Τούρκοι έμπαιναν μέσα στην εκκλησία έκανε λειτουργία. Τότε διέκοψε το μυστήριο και κρύφτηκε πίσω από το ιερό, σε ένα σημείο στο οποίο υπήρχε μία πόρτα. Εκείνη τη στιγμή όμως, η πόρτα έγινε ένας τοίχος, τον οποίο ποτέ και κανένας δεν κατάφερε να σπάσει. Πολλοί Τούρκοι και Έλληνες μάστορες που ήρθαν με τον σκοπό να γκρεμίσουν αυτόν τον τοίχο, δεν τα κατάφεραν. Ο θρύλος λοιπόν λέει, πως όταν η Αγία Σοφία ξαναγίνει ελληνική, τότε ο παπάς που κρύφτηκε θα βγει από το ιερό και θα ολοκληρώσει την λειτουργία που είχε αφήσει στη μέση.
0 Σχόλια