Στο 24ο κεφάλαιο, στην Δ' ενότητα του βιβλίου της Γεωγραφίας της ΣΤ' Δημοτικού, με τίτλο "Η θέση της Ευρώπης", θα μάθουμε για τη θέση της Ευρώπης στον παγκόσμιο χάρτη και για τα πλεονεκτήματα της θέσης αυτής.
Χερσαία σύνορα: τα μέρη της ξηράς με τα οποία συνορεύει μια περιοχή
Με αφορμή τους παραπάνω στίχους, ας συζητήσουμε πώς πήρε το όνομά της η Ευρώπη. Τι μήνυμα δίνει ο τελευταίος στίχος για τη σημερινή Ευρώπη;
Στην ελληνική μυθολογία με το όνομα Ευρώπη είναι γνωστή κυρίως η όμορφη κόρη του Φοίνικα και της Τηλέφασσας.
Μια μέρα που μάζευε με τις φίλες της άνθη σε ένα αγρό στην ακρογιαλιά της Φοινίκης, την είδε ο Δίας και θαμπώθηκε από την ομορφιά της. Για να την πλησιάσει μεταμορφώθηκε σε κάτασπρο ταύρο. Βλέποντας η Ευρώπη τον ήσυχο ταύρο, πήγε κοντά του, τον χάιδεψε λίγο και, αφού βεβαιώθηκε ότι δεν αγριεύει, κάθισε πάνω στη ράχη του. Αυτό περίμενε και ο Δίας, οπότε αμέσως, γρήγορος σαν αστραπή, έπεσε στη θάλασσα ώστε να μην προλάβει η Ευρώπη να κατεβεί.
Από τη Φοινίκη ο ταύρος-Δίας κολύμπησε ως την Κρήτη, όπου βγήκε στην Γόρτυνα. Εκεί, αφού φανέρωσε στην Ευρώπη ποιος ήταν, την έκανε μητέρα των τριών αγοριών που προαναφέρθηκαν. Στο σημείο αυτό οι κάτοικοι της Γόρτυνας λάτρευαν έναν ιερό πλάτανο, όπου και θυσίαζαν. Αντιστοίχως, ο Δίας χάρισε στην Ευρώπη τρία δώρα: τον Τάλω (έναν άγρυπνο μεταλλικό γίγαντα-φύλακα που αργότερα προστάτευε την Κρήτη από κάθε επιδρομή), ένα κυνηγόσκυλο που δεν έχανε ποτέ το θήραμά του και ένα όπλο που δεν αστοχούσε ποτέ μα ποτέ.
Μετά από αυτά, ο Δίας αποκατέστησε την Ευρώπη παντρεύοντάς τη με τον βασιλιά της Κρήτης Αστερίωνα, γιο του Τεκτάμου. Ο Αστερίων δεν απέκτησε παιδιά με την Ευρώπη, αλλά υιοθέτησε τα τέκνα του Δία. Μετά τον θάνατό της, η Ευρώπη τιμήθηκε ως θεά με το όνομα Ελλωτίς και ο ταύρος απαθανατίστηκε ως ο ομώνυμος αστερισμός. Υπήρχε και γιορτή, τα «Ελλώτια», κατά την οποία περιέφεραν τα οστά της στολισμένα με μύρτους. Η εκδοχή αυτή του μύθου αναφέρεται από τους Ησίοδο, Αισχύλο, Σιμωνίδη, Βακχυλίδη, Μόσχο, Οβίδιο, Νόννο και άλλους ποιητές.
Στον τελευταίο στίχο του ποιήματος, αποτυπώνεται το μήνυμα περί ειρηνικής συμβίωσης των ανθρώπων. Αν ρίξουμε μία ματιά στην σύγχρονη ιστορία, θα δούμε πως η Ευρώπη πέρασε δύο αιματηρούς παγκόσμιους πολέμους. Αντιλαμβανόμαστε λοιπόν, πως η ειρηνική συνύπαρξη και η συνεργασία είναι ο μοναδικός δρόμος που μπορεί να οδηγήσει σε ένα ελπιδοφόρο μέλλον.
Παρατηρήστε στον παγκόσμιο χάρτη τη θέση της Ευρώπης σε σχέση με τον Ισημερινό και τον Πρώτο Μεσημβρινό και πείτε σε ποια ημισφαίρια βρίσκεται.
Εάν παρατηρήσουμε τον παγκόσμιο χάρτη, θα δούμε πως η Ευρώπη βρίσκεται στο βόρειο ημισφαίριο (ως προς τον Ισημερινό) και στο ανατολικό ημισφαίριο (ως προς τον Πρώτο Μεσημβρινό).
Υπάρχει βέβαια και ένα μικρό κομμάτι της Ευρώπης (ένα μέρος του Ηνωμένου Βασιλείου, της Γαλλίας, της Ισπανίας, της Ισλανδίας, της Ιρλανδίας και τέλος της Πορτογαλίας), που βρίσκεται στο δυτικό ημισφαίριο.
Ας βρούμε στον παγκόσμιο χάρτη τις γεωγραφικές συντεταγμένες (γεωγραφικό μήκος και πλάτος) της ηπειρωτικής Ευρώπης (χωρίς τα νησιά).
Η Ευρώπη, εάν δεν συμπεριλάβουμε τα νησιά, εκτείνεται από το 9ο δυτικό γεωγραφικό μήκος, έως και το 67ο ανατολικό. Από το 36ο βόρειο γεωγραφικό πλάτος, έως και το 71ο βόρειο γεωγραφικό πλάτος.
Εντοπίστε στον χάρτη σε ποια κράτη βρίσκεται το βορειότερο, το νοτιότερο, το ανατολικότερο και το δυτικότερο σημείο της Ευρώπης συμπεριλαμβανομένων και των νησιών.
Μελετώντας τον χάρτη της Ευρώπης παρατηρούμε ότι:
Βορειότερο σημείο: Ακρωτήριο Φλίγκελυ, νήσος Ρούντολφ, Γη του Φραγκίσκου Ιωσήφ και Ρωσία
Νοτιότερο σημείο: Ελλάδα, Κρήτη και Γαύδος.
Ανατολικότερο σημείο: Ακρωτήριο Ζελανίγια, Σέβερνι νήσος, Νόβαγια Ζέμλια και Ρωσία.
Δυτικότερο σημείο: Νησίδα Μοντσίκ, νήσος Φαϊάλ, Αζόρες, Πορτογαλία.
Σκέψου και πες ποια άλλα πλεονεκτήματα απορρέουν από τη θέση της Ευρώπης ως προς την οικονομία και τον πολιτισμό.
Η Ευρώπη χάρη στην γεωγραφική της θέση απολαμβάνει κάποια πλεονεκτήματα. Συγκεκριμένα:
• Αποτελεί σταυροδρόμι τριών ηπείρων, της Ευρώπης, της Αφρικής και της Ασίας. Αυτό συνέβαλε καθοριστικά στην ανάπτυξη της οικονομίας και του εμπορίου, καθώς όλοι οι εμπορικοί δρόμοι περνούσαν από αυτήν. Επιπλέον, έφερε σε επαφή διάφορους λαούς, γνώρισαν ο ένας την κουλτούρα και τον πολιτισμό του άλλου και δημιούργησαν σχέσεις φιλίας.
• Έχει εύκρατο μεσογειακό κλίμα και εξαιρετικά εύφορο έδαφος, πράγμα που βοήθησε στην ανάπτυξη της κτηνοτροφίας, της γεωργίας και του εμπορίου.
• Περιβάλλεται από θάλασσα, πράγμα που ευνόησε τις μεταφορές αγαθών με πλοία και την ανάπτυξη τουρισμού.
Ας χωριστούμε σε δύο ομάδες. Η μία ομάδα θα φέρει πληροφορίες για τα στενά του Γιβραλτάρ και η άλλη για τα στενά του Ελλησπόντου (δηλαδή τα δύο σημεία με τα οποία η ευρωπαϊκή ήπειρος επικοινωνεί με άλλες ηπείρους).
Στενά του Γιβραλτάρ
Στενό του Γιβραλτάρ ονομάζεται ο πορθμός ο οποίος συνδέει τη Μεσόγειο με τον Ατλαντικό ωκεανό και χωρίζει το Γιβραλτάρ και την Ιβηρική χερσόνησο από το Μαρόκο και τη Θέουτα (Ισπανία) στην Αφρική.
Το όνομά του προέρχεται από το βράχο του Γιβραλτάρ, το οποίο με τη σειρά του προέρχεται από το Αραβικό "Τζέμπελ Τάρικ" (που σημαίνει το βουνό του Τάρικ) και πήρε το όνομά του από τον Τάρικ Μπιν Ζιγιάντ.
Στην αρχαιότητα ήταν γνωστό ως Ηράκλειες στήλες (αἱ Ἡράκλειοι στῆλαι) αλλά και ως Γαδειρίδες πύλες.
Το στενό έχει ελάχιστο πλάτος 7,7 ναυτικά μίλια (14,3 χιλιόμετρα), το βάθος του κυμαίνεται ανάμεσα στα 300 και τα 900 μέτρα, ενώ το μήκος του είναι περίπου 60 χιλιόμετρα. Το βαθύτερο σημείο βρίσκεται στην ανατολική είσοδο, προς τη Μεσόγειο. Προς τα δυτικά, ανοικτά του ακρωτηρίου Καμαρινάλ, ο πυθμένας ανυψώνεται στα 290 μέτρα κάτω από την επιφάνεια της θάλασσας
Στενά του Ελλήσποντου
Ο Ελλήσποντος, γνωστός και ως Δαρδανέλλια, είναι ένας στενός, φυσικός και διεθνώς σημαντικός πορθμός που βρίσκεται στη βορειοδυτική Τουρκία και αποτελεί μέρος του ηπειρωτικού συνόρου μεταξύ της Ευρώπης και της Ασίας και διαχωρίζει την ασιατική από την ευρωπαϊκή Τουρκία.
Ως ένας από τους πιο στενούς πορθμούς του κόσμου που χρησιμοποιούνται για τη διεθνή ναυσιπλοΐα, ο Ελλήσποντος συνδέει τη Θάλασσα του Μαρμαρά με το Αιγαίο Πέλαγος και τη Μεσόγειο Θάλασσα, ενώ επιτρέπει επίσης το πέρασμα προς τη Μαύρη Θάλασσα μέσω του Βοσπόρου.
Το στενό έχει μήκος 61 χλμ. (38 μίλια) αλλά πλάτος μόλις 1,2 έως 6 χλμ. (0,75 έως 4 μίλια), και βάθος κατά μέσο όρο 55 μ. (180 πόδια) με μέγιστο 81 μ. (300 πόδια). Το νερό ρέει και στις δύο κατευθύνσεις κατά μήκος του στενού, από την Προποντίδα προς το Αιγαίο πέλαγος μέσω ενός επιφανειακού ρεύματος και κατά την αντίθετη κατεύθυνση μέσω ενός υποθαλάσσιου.
Ο Ελλήσποντος (Έλλης πόντος=Θάλασσα της Έλλης) είναι το ιστορικό και αρχαιότερο όνομα του πορθμού. Ονομάστηκε έτσι από την Έλλη, τη θυγατέρα του βασιλιά του Ορχομενού Αθάμαντα. Καθώς ο Φρίξος και η Έλλη ταξίδευαν στη πλάτη του χρυσόμαλλου κριαριού, η Έλλη ζαλίστηκε και έπεσε στη θάλασσα και πνίγηκε. Ο Όμηρος στην Ιλιάδα (Β' 845) αναφέρει για τον Ελλήσποντο, ότι τον πέρασαν οι σύμμαχοι των Τρώων Θράκες, υπό τον Ακάμαντα και τον Πύρσο.
Το νεότερο όνομα «Δαρδανέλλια» οφείλεται στη αρχαία πόλη Δάρδανος που είχε κτισθεί στην ασιατική ακτή στο μέσο περίπου του πορθμού. Σήμερα είναι γνωστότερη με τη τούρκικη ονομασία Τσανάκκαλε, εξ ου και το όνομα των Στενών στα τουρκικά: Τσανάκκαλε μποαζί (Çanakkale boğazı).
Κεφ. 24: Η θέση της Ευρώπης - Τετράδιο εργασιών - Λύσεις ασκήσεων
1. Ποιες από τις παρακάτω προτάσεις είναι σωστές και ποιες λανθασμένες;
Γράψε «Σ» για τη σωστή και «Λ» για τη λανθασμένη στο
α) Η Ευρώπη βρίσκεται μεταξύ του τροπικού του Αιγόκερω
και του Νότιου Πολικού Κύκλου Λ
β) Η Ευρώπη είναι μία πολύ μεγάλη χερσόνησος της Ευρασίας Σ
γ) Τα χερσαία σύνορα της Ευρώπης με την Ασία είναι τα Καρπάθια όρη Λ
δ) Ο Ειρηνικός Ωκεανός χωρίζει την Ευρώπη από την Αμερική Λ
ε) Η θέση της Ευρώπης ευνοεί την οικονομική ανάπτυξη
των χωρών της και την επικοινωνία με τους λαούς των άλλων ηπείρων Σ
2. Παρατήρησε τον χάρτη της Ευρώπης του βιβλίου σου και γράψε τα κράτη που βρίσκονται στη Βόρεια Πολική Ζώνη και στη Μεσόγειο.
Βόρεια Πολική Ζώνη
Νορβηγία, Σουηδία, Φινλανδία, Ισλανδία, Ρωσία, Γροιλανδία
Μεσόγειος
Ελλάδα, Κύπρος, Τουρκία, Αλβανία, Μαυροβούνιο, Σλοβενία, Κροατία, Ιταλία, Μάλτα, Βοσνία
3. Με τη βοήθεια του χάρτη του σχολικού βιβλίου καθόρισε τα σύνορα της Ευρώπης.
Τα φυσικά σύνορα της Ευρώπης είναι τα:
Βόρεια: Βόρειος Παγωμένος Ωκεανός
Νότια: Μεσόγειος Θάλασσα
Ανατολικά: Κασπία Θάλασσα, Εύξεινος Πόντος και Ουράλια Όρη
Δυτικά: Ατλαντικός Ωκεανός
4. Έχοντας συζητήσει με τους συμμαθητές σου τα πλεονεκτήματα που απορρέουν από τη θέση της Ευρώπης γράψε μερικά από αυτά.
Η Ευρώπη χάρη στην γεωγραφική της θέση απολαμβάνει κάποια πλεονεκτήματα γιατί:
• Αποτελεί σταυροδρόμι τριών ηπείρων, της Ευρώπης, της Αφρικής και της Ασίας. Αυτό συνέβαλε καθοριστικά στην ανάπτυξη της οικονομίας και του εμπορίου, καθώς όλοι οι εμπορικοί δρόμοι περνούσαν από αυτήν. Επιπλέον, έφερε σε επαφή διάφορους λαούς, γνώρισαν ο ένας την κουλτούρα και τον πολιτισμό του άλλου και δημιούργησαν σχέσεις φιλίας.
• Έχει εύκρατο μεσογειακό κλίμα και εξαιρετικά εύφορο έδαφος, πράγμα που βοήθησε στην ανάπτυξη της κτηνοτροφίας, της γεωργίας και του εμπορίου.
• Περιβάλλεται από θάλασσα, πράγμα που ευνόησε τις μεταφορές αγαθών με πλοία και την ανάπτυξη τουρισμού.
• Χάρη στις ευνοϊκές συνθήκες διαβίωσης, οι άνθρωποι είχαν την ευκαιρία να αναπτύξουν πολιτισμό, τεχνολογία, επιστήμες και βιομηχανία. Όλα αυτά βοήθησαν την Ευρώπη να καταστεί υπολογίσιμη δύναμη.
0 Σχόλια