1. Αφού χωριστείτε σε ομάδες, συζητήστε για την ίδρυση της Φιλικής Εταιρείες και αναζητήστε πληροφορίες για τους ιδρυτές της σε εγκυκλοπαίδειες και στο διαδίκτυο στις ιστοσελίδες: http://www.parliament.gr/1821
Η Φιλική Εταιρεία ιδρύθηκε 7 χρόνια πριν από την έναρξη της Μεγάλης Ελληνικής Επανάστασης του 21. Σκοπός της ήταν να οργανώσει και να συντονίσει τις προσπάθειες των υπόδουλων Ελλήνων, για την απελευθέρωσή τους. Οι ιδρυτές της οργάνωσης ήταν τρεις: ο Εμμανουήλ Ξάνθος, ο Νικόλαος Σκουφάς και ο Αθανάσιος Τσακάλωφ.
Ο Εμμανουήλ Ξάνθος από την Πάτμο, γεννήθηκε το 1772 και έζησε τα πρώτα του χρόνια στη γενέτειρά του. Έπειτα μετανάστευσε στη Σμύρνη και αργότερα στην Ιταλία, εγκαταστάθηκε στην Οδησσό το 1810 και εκεί γνώρισε κάποιους εμπόρους από τα Γιάννενα και όλοι μαζί αποφάσισαν να δημιουργήσουν μία εμπορική εταιρεία. Επιστρέφοντας στην Οδησσό, μοιράστηκε τις ιδέες του με τον Τσακάλωφ και τον Νικόλαο Σκουφά και έτσι, το 1814 ιδρύθηκε η Φιλική Εταιρεία. Ο Ξάνθος ανέλαβε καθήκοντα ταμία και γραμματέα, ενώ λειτουργούσε παράλληλα και ως σύνδεσμος με τα άλλα ηγετικά μέλη, παραδείγματος χάριν τον Παναγιώτη Αναγνωστόπουλο. Το 1818 ο Ξάνθος έκανε ένα ταξίδι στην Ρωσία, για να επικοινωνήσει τις ιδέες της Φιλικής Εταιρείας στον Ιωάννη Καποδίστρια και να του προτείνει να αναλάβει την αρχηγία. Ο Καποδίστριας όμως αρνήθηκε, με αποτέλεσμα ο Ξάνθος να προτείνει την αρχηγία της εταιρείας στον Αλέξανδρο Υψηλάντη. Εκείνος δέχτηκε και έτσι οι δύο άνδρες συνεργάστηκαν στενά και κατέβαλαν μεγάλες προσπάθειες, για να συντονίσουν το έργο στις παραδουνάβιες ηγεμονίες. Ο Εμμανουήλ Ξάνθος πέθανε στις 28 Νοεμβρίου του 1852 στην Αθήνα. Τις πληροφορίες για τη Φιλική Εταιρεία και γενικότερα για την εποχή όπου έζησε, τις αντλούμε από τα απομνημονεύματα του.
Ο Νικόλαος Σκουφάς ήταν ιδρυτικό μέλος της Φιλικής Εταιρείας. Γεννήθηκε το 1779 στην ήπειρο και συγκεκριμένα από το Κομπότι της Άρτας. Το όνομα Σκουφάς το πήρε από το επάγγελμά του, το οποίο ήταν κατασκευαστής σκούφων. Το 1813 εγκαταστάθηκε στην Οδησσό, όπου άσκησε το παλιό του επάγγελμα, μέχρι την στιγμή που γνωρίστηκε με τον Αθανάσιο Τσακάλωφ και τον Εμμανουήλ Ξάνθο και έγινε ένας από τους τρεις συνιδρυτές της Φιλικής Εταιρείας, το 1814. Ρόλος του ήταν η διάδοση των ιδεών στο πλήθος των ομογενών της Ρωσίας και οπουδήποτε υπήρχαν Έλληνες. Δυστυχώς, τα προβλήματα υγείας του δεν του επέτρεψαν να ολοκληρώσει το έργο του. Στις 31 Ιουλίου του 1818 πέθανε στο μέγα ρεύμα της Κωνσταντινούπολης και τάφηκε στον τοπικό ναό των Ταξιαρχών.
Ο Αθανάσιος Τσακάλωφ γεννήθηκε στα Ιωάννινα το 1788 ή το 1790. Αναγκάστηκε να εγκαταλείψει την Ελλάδα όταν ήταν ακόμα πολύ μικρός και να μεταναστεύσει στη Ρωσία, όπου διέμενε ο πατέρας του. Το πραγματικό του όνομα ήταν Τεκελής. Για ένα μικρό διάστημα σπούδασε στο Παρίσι. Αργότερα, στη Βιέννη της Αυστρίας, γνώρισε τον Ιωάννη Καποδίστρια, ο οποίος τότε ήταν Υπουργός Εξωτερικών του τσάρου και τον Νικόλαο Σκουφά στη Μόσχα. Ξεκίνησαν μαζί τη δημιουργία της Φιλικής Εταιρείας, ενώ ο ίδιος έπαιξε πολύ σημαντικό ρόλο στην οργάνωση της. Έφυγε από την Ελλάδα το καλοκαίρι του 1832, και εγκαταστάθηκε στη Μόσχα, όπου έζησε μέχρι το 1851.
2. Αφού συμπληρώστε τα κενά που υπάρχουν στο παρακάτω κείμενο, συζητήστε στην τάξη για τη σημασία της εξέγερσης στη Μολδοβλαχία και τους πρωταγωνιστές της.
Η Φιλική Εταιρεία ιδρύθηκε στην Οδησσό της Ρωσίας, το 1814, από τον Εμμανουήλ Ξάνθο, το Νικόλαιο Σκουφά και τον Αθανάσιο Τσακάλωφ. Το 1820 η αρχηγία της Φιλικής Εταιρείας προσφέρθηκε στον Αλέξανδρο Υψηλάντη, στρατηγό και υπασπιστή του Τσάρου. Η Φιλική Εταιρεία κατέστρωσε πολλά επαναστατικά σχέδια για τον τόπο και τον τρόπο έναρξης της επανάστασης. Τελικά αποφασίσθηκε να ξεκινήσει η Επανάσταση από τις Παραδουνάβιες Ηγεμονίες. Το Φεβρουάριο του 1821 ο Υψηλάντης πέρασε τον ποταμό Προύθο και μπήκε στη Μολδαβία. Η αποφασιστική μάχη με τους Τούρκους δόθηκε τον Ιούνιο του 1821 στο χωριό Δραγατσάνι και τελείωσε με ήττα των Ελλήνων. Ιδιαίτερα ο Ιερός Λόχος, το στρατιωτικό σώμα που αποτελούνταν από εθελοντές Έλληνες σπουδαστές των παροικιών, έχασε περισσότερα από τα μισά μέλη του.
3. Χρωματίστε στο χάρτη με κόκκινο τη Μολδοβλαχία, με κίτρινο την Πελοπόννησο και με μπλε τη Στερεά Ελλάδα.
4. Τοποθετήστε τους αγωνιστές στη στήλη που ταιριάζουν: Παλαιών Πατρών Γερμανός, Αλέξανδρος Υψηλάντης, Αθανάσιος Διάκος, Πετρόμπεης Μαυρομιχάλης, Οδυσσέας Ανδρούτσος, Αλέξανδρος Μαυροκορδάτος, Θεόδωρος Κολοκοτρώνης.
Επανάσταση στη Μολδοβλαχία: Αλέξανδρος Υψηλάντης.
Επανάσταση στην Πελοπόννησο: Παλαιών Πατρών Γερμανός, Πετρόμπεης Μαυρομιχάλης και Θεόδωρος Κολοκοτρώνης.
Επανάσταση στη Στερεά: Αθανάσιος Διάκος, Οδυσσέας Ανδρούτσος και Αλέξανδρος Μαυροκορδάτος.
5. Τοποθετήστε τους αγωνιστές στη στήλη που ταιριάζουν: Θεόδωρος Κολοκοτρώνης, Ανδρέας Μιαούλης, Ιωάννης Μακρυγιάννης, Οδυσσέας Ανδρούτσος, Κωνσταντίνος Κανάρης, Δημήτριος Παπανικολής, Ιωάννης Γκούρας.
Στεριανοί: Θεόδωρος Κολοκοτρώνης, Ιωάννης Μακρυγιάννης, Οδυσσέας Ανδρούτσος και Ιωάννης Γκούρας.
Νησιώτες: Ανδρέας Μιαούλης, Κωνσταντίνος Κανάρης και Δημήτριος Παπανικολής.
6. Αντιστοιχίστε τα ονόματα της στήλης Α' με τις μάχες στης στήλης Β'.
1-γ, 2-δ, 3-β, 4-α.
7. Η Αλαμάνα, όπου πολέμησε ο Αθανάσιος Διάκος, βρίσκεται κοντά στις Θερμοπύλες, όπου βρήκε τον θάνατο κατά την αρχαιότητα ο Λεωνίδας, πολεμώντας τους Πέρσες. Αφού ανατρέξετε στο βιβλίο της Ιστορίας της Δ' Δημοτικού, αναζητήστε πληροφορίες σχετικά με τη μάχη των Θερμοπυλών σε εγκυκλοπαίδειες και στο διαδίκτυο, στις ιστοσελίδες: http://users.sch.gr/ipap/, http://www.thermopiles.gr. Ποιες ομοιότητες παρατηρείτε ανάμεσα στις δύο μάχες;
Η μάχη των Θερμοπυλών έγινε το 480 π.Χ., όπου εκεί οι Έλληνες, με αρχηγό τον Σπαρτιάτη βασιλιά Λεωνίδα, πολέμησαν γενναία εναντίον των Περσών κατακτητών. Το σημείο της μάχης ήταν επιλεγμένο στρατηγικά, καθώς ήταν αρκετά στενό, με αποτέλεσμα ο τεράστιος περσικός στρατός να μην μπορεί να παραταχθεί σωστά. Έτσι ο ελληνικός στρατός θα μπορούσε πολύ πιο εύκολα να πολεμήσει τους εχθρούς, αφού θα τους αντιμετώπιζε λίγους λίγους. Η μάχη ήταν φοβερή και οι Πέρσες υπερείχαν αριθμητικά. Ο ελληνικός στρατός αποτελούταν στην αρχή από 7.000 Έλληνες, από τους οποίους τελικά παρέμειναν στο Πεδίο της μάχης 700 Θεσπιείς και 300 μόλις Σπαρτιάτες. Όταν ο βασιλιάς Ξέρξης έφτασε στο Πεδίο της μάχης, ζήτησε από τον Λεωνίδα να παραδώσει εκείνος και ο στρατός του τα όπλα. Ο Λεωνίδας τότε απάντησε «Μολών λαβέ» που στα νέα ελληνικά σημαίνει «ελάτε να τα πάρετε». Όταν ξεκίνησε η μάχη, ένας Σπαρτιάτης ο Εφιάλτης, πρόδωσε την πατρίδα του και αποκάλυψε στους Πέρσες ένα πέρασμα, από το πίσω μέρος του βουνού, ώστε να έρθουν και να περικυκλώσουν τον ελληνικό στρατό. Οι Έλληνες όμως, έμειναν στη θέση τους και έδωσαν την πιο γενναία μάχη της ζωής τους και έτσι έμειναν στην ιστορία ως ήρωες.
Εάν παρατηρήσουμε τα γεγονότα της μάχης των Θερμοπυλών, με αυτά της μάχης της Αλαμάνας, θα διαπιστώσουμε πως πράγματι έχουν αρκετά κοινά στοιχεία μεταξύ τους. Συγκεκριμένα:
• Οι Έλληνες πολεμούσαν και στις δύο περιπτώσεις εναντίον κατακτητών, οι οποίοι προσπαθούσαν να καταλάβουν την Πελοπόννησο και τη Στερεά Ελλάδα..
• Οι εχθροί είχαν μεγαλύτερο στρατό, από ότι Έλληνες.
• Και στις δύο μάχες οι αρχηγοί (ο Λεωνίδας και ο Αθανάσιος Διάκος) πέθαναν, αποτελώντας έτσι παράδειγμα ηρωισμού, αυτοθυσίας και αγάπης για την πατρίδα, δίνοντας δύναμη στους Έλληνες να συνεχίσουν τον αγώνα τους.
8. Διαβάστε τις πολεμικές επιχειρήσεις, που πραγματοποιήθηκαν κατά τη διάρκεια της Επανάστασης στη στεριά και τη Θάλασσα και συζητήστε για τα σημεία που θεωρείτε πως υπερτερούσαν περισσότερο οι Έλληνες.
Οι Έλληνες, παρά τη δυσμενή κατάσταση στην οποία βρίσκονταν, κατόρθωσαν σημαντικές νίκες και στη στεριά, αλλά και στη θάλασσα. Μπορεί ο στρατός των Τούρκων να ήταν πολύ καλύτερα οργανωμένος και προετοιμασμένος και να υπερτερούσε σε αριθμό, αυτό όμως τους έκανε ιδιαίτερα δυσκίνητους, σε αντίθεση με τον πολύ μικρότερο και ευέλικτο ελληνικό στρατό, ο όποιος χάρη στο μικρό αριθμό στρατιωτών του, μπορούσε να κινείται ευκολότερα και να κρύβεται αποτελεσματικότερα, σε σχέση με τον αντίπαλό του. Επιπλέον οι κλέφτες και οι αρματολοί ήταν άνθρωποι που ήξεραν πολύ καλά τον τόπο τους, με αποτέλεσμα να μπορούν να κινούνται με άνεση και ταχύτητα στα δύσβατα ελληνικά βουνά και να χρησιμοποιούν αυτήν του την γνώση προς όφελός τους, στήνοντας ενέδρες στους αντιπάλους τους.
Αντίστοιχα και στο χώρο της θάλασσας, τα μικρά ελληνικά πλοία και τα πυρπολικά ήταν πολύ πιο ευκίνητα σε σχέση με τα μεγάλα και πολυάριθμα τουρκικά, με αποτέλεσμα να μπορούν να ελίσσονται με άνεση. Επιπλέον τα πληρώματα και οι ναυτικοί, που ναύλωναν τα ελληνικά πλοία, ήταν έμπειροι και οι γνώσεις αυτές, τους βοήθησαν πολύ στις θάλασσες επιχειρήσεις. Τέλος, τα πυρπολικά προσκολλούνταν στα τουρκικά πλοία και έπειτα έπαιρναν φωτιά, κάνοντας ιδιαίτερη ζημιά στο στόλο του αντιπάλου, καίγοντας μεγάλες ναυαρχίδες και σκοτώνοντας πολλούς στρατιώτες.
Μερικοί από τους Έλληνες οι οποίοι ξεχώρισαν για την γενναιότητα, την ανδρεία και τις νίκες που χάρισαν απλόχερα στην πατρίδα ήταν στη στεριά: Ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης, ο Καραϊσκάκης, ο Αθανάσιος Διάκος και ο Οδυσσέας Ανδρούτσος, ενώ στην θάλασσα: ο Μιαούλης, ο Παπανικολής και ο Κανάρης.
9. Τοποθετείστε τα γεγονότα στη σειρά αρχίζοντας από το παλαιότερο: μάχη στο χάνι της Γραβιάς, άλωση της Τριπολιτσάς, μάχη της Αλαμάνας, ναυμαχία του Γέροντα, μάχη στα Δερβενάκια, μάχη στο Βαλτέτσι.
1. Μάχη της Αλαμάνας στις 23 Απριλίου του 1821
2. Μάχη στο χάνι της Γραβιάς στις 8 Μαΐου του 1821
3. Μάχη στο Βαλτέτσι στις 12 Μαΐου του 1821
4. Άλωση της Τριπολιτσάς στις 23 Σεπτεμβρίου του 1821
5. Μάχη στα Δερβενάκια στις 26 Ιουλίου του 1822
6. Ναυμαχία του Γέροντα στις 29 Αύγουστο του 1824
10. Αφού συζητήσετε στην τάξη για τη συμβολή των γυναικών στην Επανάσταση του 1821, αναζητήστε πληροφορίες για τη Μαντώ Μαυρογένους ή τη Λασκαρίνα Μπουμπουλίνα σε εγκυκλοπαίδειες και στο διαδίκτυο στις ιστοσελίδες http://www.parliament.gr/1821/, http://www.bouboulinamuseum-spetses.gr/fmain_menuA_1.htm.
Η Μαντώ Μαυρογένους ήταν μία από τις ηρωίδες της ελληνικής επανάστασης. Γεννήθηκε το 1796 στην Τεργέστη και καταγόταν από ελληνική οικογένεια της Ρουμανίας, η οποία κατέφυγε κρυφά στην Ιταλία. Ο πατέρας της, ο Νικόλαος Μαυρογένης, ασχολιόταν με το εμπόριο. Η Μαντώ, όταν ξεκίνησε η επανάσταση του '21, πήγε η ίδια στη Μύκονο για να ξεσηκώσει τους κατοίκους εναντίον των Τούρκων. Εξόπλισε μάλιστα, με δικά της έξοδα, πλοία, έδιωξε τους πειρατές από τις Κυκλάδες και πολέμησε στο Πήλιο, στη Φθιώτιδα και τη Λιβαδειά.
Γνώριζε άριστα την γαλλική γλώσσα, για αυτό έγραψε μία συγκινητική έκκληση προς τις γυναίκες της Γαλλίας, από την οποία ζητούσε τη συνδρομή τους στην επανάσταση, ενώ η ίδια έδωσε το παράδειγμα αφιερώνοντας ολόκληρη την περιουσία της στον αγώνα.
Τιμήθηκε από τον Ιωάννη Καποδίστρια, για την δράση της, με το αξίωμα του επιτίμου αντιστράτηγου και της παραχωρήθηκε ένα κεντρικό σπίτι στο Ναύπλιο, τιμή μοναδική για μία γυναίκα. Δυστυχώς, το τέλος της ζωής της δεν ήταν αυτό που θα άρμοζε σε μία ηρωίδα. Λίγα χρόνια μετά την επανάσταση, πέθανε στην Πάρο, ξεχασμένη από όλους χωρίς καθόλου περιουσία.
Η Λασκαρίνα Μπουμπουλίνα γεννήθηκε στις 11 Μαΐου του 1771, στις φυλακές της Κωνσταντινούπολης, όταν η μητέρα της Σκεύω επισκέφτηκε τον σύζυγό της, Σταυριανό Πινότση, τον οποίο είχαν φυλακίσει οι Οθωμανοί για τη συμμετοχή του στα Ορλωφικά (1769-1770). Η καταγωγή της ήταν από την Ύδρα. Όταν ήταν 17 χρονών, παντρεύτηκε τον πλοίαρχο Δημήτριο Γιάννουζα από τις Σπέτσες, ο οποίος σκοτώθηκε και το 1801, παντρεύτηκε τον πάμπλουτο εφοπλιστή Δημήτριο Μπούμπουλη από τις Σπέτσες, από τον οποίο πήρε το όνομά της και απέκτησε τρία παιδιά. Δυστυχώς όμως και ο δεύτερος σύζυγός της σκοτώθηκε, σε μία σύγκρουσή του με πειρατές.
Λέγεται πως μυήθηκε στη Φιλική Εταιρεία το 1819, στην Κωνσταντινούπολη, αλλά δεν μπορούμε να είμαστε σίγουροι, καθώς η Φιλική Εταιρεία δεν δεχόταν γυναίκες ως μέλη της. Η Λασκαρίνα έδωσε μεγάλο μέρος της περιουσίας της, όχι μόνο για τη διατήρηση των πλοίων, αλλά και για τα στρατεύματα στην ξηρά. Συμμετείχε ακόμα, με το δικό της πλοίο, που ονομαζόταν «Αγαμέμνων» στον αποκλεισμό του Ναυπλίου και εφοδίαζε με δικές της δαπάνες τους υπερασπιστές του Άργους. Αργότερα, έλαβε μέρος στον αποκλεισμό της Μονεμβασιάς, στην πολιορκία αλλά και την άλωση του Ναυπλίου, καθώς και στην άλωση της Τριπόλεως. Εγκαταστάθηκε στο Ναύπλιο, μετά την άλωση του, το Νοέμβριο του 1822, όπου έζησε ως τα μέσα του 1824. Τότε επέστρεψε στο σπίτι του δεύτερου συζύγου της, μόνη με όση περιουσία της είχε απομείνει, μέχρι το τέλος της ζωής της. Όπως και η Μαντώ, έτσι και αυτή βρήκε τραγικό θάνατο, που δεν θα άρμοζε με τίποτα σε ένα άτομο που έχει κάνει τόσα πολλά για την επανάσταση. Σε μία λογομαχία που έγινε στις 22 Μαΐου του 1825, με τα άτομα της οικογένειας Κούτση, επειδή ο γιος της απήγαγε την κόρη τους, κάποιος την πυροβόλησε και την πέτυχε στο μέτωπο, με αποτέλεσμα η ηρωίδα να πέσει νεκρή.
11. Χρωματίστε στο χάρτη με κόκκινο την Αίγυπτο, απ'όπου προερχόταν ο Ιμπραήμ Πασάς και σχηματίστε με βέλη την πορεία που ακολούθησε.
12. Αναζητήστε σε εγκυκλοπαίδειες και στο διαδίκτυο, στις ιστοσελίδες: http://www.makriyannis.com.gr και http://argolikivivliothiki.gr πληροφορίες για τον Μακρυγιάννη.
Ο Μακρυγιάννης ή αλλιώς Ιωάννης Τριανταφύλλου Δημήτρης, γεννήθηκε στο Αγόρι της Δωρίδας και ήταν ένας σπουδαίος αγωνιστής της Επανάστασης. Ήταν επίσης αυτοδίδακτος και οψιμαθής συγγραφέας απομνημονευμάτων. Το επίθετο Μακρυγιάννης του το έδωσαν οι συμπολεμιστές του, λόγω του υψηλού του αναστήματος. Έγινε μέλος της Φιλικής Εταιρείας το 1820 και συμμετείχε σε πολλές μάχες. Αργότερα, το 1824, έγινε στρατηγός και κατάφερε να αποκρούσει τον στρατό του Ιμπραήμ, όταν εκείνος επιτέθηκε, το 1825, στους Μύλους του Άργους, με περισσότερους από 4.000 στρατιώτες, ενώ ο Μακρυγιάννης είχε μόλις 300 άνδρες. Το 1826 αντιστάθηκε στον Κιουταχή, υπερασπίζοντας έτσι την Ακρόπολη. Είχε τραυματιστεί πέντε φορές κατά τη διάρκεια των μαχών και αυτά του τα τραύματα τον βασάνιζαν μέχρι το τέλος της ζωής του. Εκτός από την Επανάσταση συμμετείχε και στα πολιτικά γεγονότα της χώρας. Ήταν μέλος του δημοτικού συμβουλίου της Αθήνας, μετά την αναδιοργάνωση του Ελληνικού κράτους. Στις 3 Σεπτεμβρίου του 1843, πρωταγωνίστησε στην επανάσταση για την παραχώρηση συντάγματος από τον Όθωνα, με αποτέλεσμα να δικαστεί για εσχάτη προδοσία. Στην αρχή είχε καταδικαστεί σε θάνατο, η ποινή του όμως μετατράπηκε σε κάθειρξη 10 χρόνων. Πέθανε σε ηλικία 67 ετών, το 1864, με το αξίωμα του αντιστρατήγου. Όπως αναφέραμε και στην αρχή, ο Μακρυγιάννης δεν ήταν ιδιαίτερα μορφωμένος, ήταν όμως αυτοδίδακτος συγγραφέας. Τα απομνημονεύματα του είναι ένα από τα σπουδαιότερα βιβλία της εποχής, που μας πληροφορούν για πολλά ιστορικά γεγονότα που συνέβησαν κατά την περίοδο της Επανάστασης.
13. Συζητήστε στην τάξη και προσπαθήστε με τη βοήθεια του δασκάλου σας να εξηγήσετε τον τίτλο του έργου του Δ. Σολωμού «Ελεύθεροι Πολιορκημένοι» σε σχέση με τη δεύτερη πολιορκία των κατοίκων του Μεσολογγίου, στους οποίους αναφέρεται.
Βλέποντας τον τίτλο του έργου του Διονυσίου Σολωμού «Ελεύθεροι Πολιορκημένοι», στην αρχή παραξενευόμαστε. Πως είναι άραγε δυνατόν, κάποιοι οι οποίοι είναι πολιορκημένοι, να είναι παράλληλα ελεύθεροι; Ο Εθνικός μας ποιητής, με τις λέξεις που επέλεξε, κάνει μία αντίφαση. Από τη μία βλέπουμε τη λέξη ελευθερία, ενώ από την άλλη μεριά την πολιορκία. Μπορεί στην αρχή να αμφισβητήσουμε αυτόν τον τίτλο, δίκαια, εάν σκεφτούμε πως οι Έλληνες και συγκεκριμένα οι Μεσολογγίτες, ήταν πολιορκημένοι στην πόλη τους και ζούσαν σε άθλιες συνθήκες. Οι άνθρωποι όμως, δεν αποτελούμαστε μόνο από σώμα, έχουμε και ψυχή, και η ψυχή των Μεσολογγιτών ήταν ελεύθερη. Οι Τούρκοι πράγματι κρατούσαν τα σώματά τους υποταγμένα, οι άνθρωποι πεινούσαν και πέθαναν από αρρώστιες ή από ασιτία, διατηρούσαν όμως το πνεύμα τους ελεύθερο και την ψυχή τους αδέσμευτη. Ποτέ δεν παραδόθηκαν στον εχθρό, δεν σταμάτησαν λεπτό να ελπίζουν και να ονειρεύονται, θυσίασαν τη ζωή τους για την πατρίδα και πότισαν το χώμα με το αίμα τους, ώστε να μπορούμε εμείς σήμερα να πηγαίνουμε στον κήπο των ηρώων και να βλέπουμε τα μνημεία των πεσόντων. Έτσι λοιπόν, ο τίτλος «Ελεύθεροι Πολιορκημένοι», αυτή η αντίφαση, βλέπουμε πως έχει τεράστιο νόημα και κρύβει μέσα της, το μεγαλείο της ψυχής των Ελλήνων. Οπότε, παύει πια να μας παραξενεύει.
14. Αναζητήστε σε εγκυκλοπαίδειες και στο διαδίκτυο, πληροφορίες για τον Γεώργιο Καραϊσκάκη. Κατόπιν προσπαθήστε να βρείτε με τη βοήθεια του δασκάλου και των συμμαθητών σας τρόπους με τους οποίους το ελληνικό κράτος έχει τιμήσει τον συγκεκριμένο αγωνιστή.
Ο Γεώργιος Καραϊσκάκης γεννήθηκε στο χωριό Μαυρομάτι Καρδίτσας, το 1782. Οι πηγές αναφέρουν, πως γεννήθηκε σε μία σπηλιά κοντά στο χωριό ή σε ένα μοναστήρι στη Σκουληκαριά της Άρτας. Ήτανε ένας από τους αρματολούς και στη συνέχεια στρατηγός της Επανάστασης του '21. Όταν ήταν αρκετά νέος, φυλακίστηκε για παράνομες πράξεις από τον Αλή Πασά των Ιωαννίνων. Εκεί απέκτησε γνώσεις και υπηρέτησε στην αυλή του Αλή Πασά, αλλά στη συνέχεια στράφηκε εναντίον του. Έπασχε από φυματίωση και αναγκάστηκε να μεταβεί στην Ιθάκη, ώστε να βρει έμπειρους γιατρούς, ικανούς να την αντιμετωπίσουν.
Έγινε μέλος της Φιλικής Εταιρείας το 1819, ενώ το 1820 στην περιοχή της Βόνιτσας, προσπάθησε να ξεσηκώσει τους κατοίκους για την επανάσταση, δυστυχώς χωρίς επιτυχία. Έγινε καπετάνιος στην περιοχή των Αγράφων, το Δεκέμβριο του 1821, ενώ τον Ιανουάριο του 1823, ήταν επικεφαλής χιλίων ανδρών και συγκρούστηκε με τον Ομέρ Βρυώνη, στον Άγιο Βλάση Ευρυτανίας. Ο Μαυροκορδάτος τον κατηγόρησε το 1824, ότι πρόδιδε τους Έλληνες στους Τούρκους, με αντάλλαγμα το αρματολίκι των Αγράφων, έτσι κηρύχθηκε ένοχος εσχάτης προδοσίας και του στέρησαν τα αξιώματά του. Ύστερα από αρκετά γράμματα που έστειλε στην κυβέρνηση στο Ναύπλιο και από πολλές προσπάθειες, κατάφερε να αποκαταστήσει την τιμή του και ανέλαβε την διοίκηση του στρατοπέδου της Άμφισσας. Στον δεύτερο εμφύλιο, πήρε το μέρος των κυβερνητικών. Επιτέθηκε στον Κιουταχή το 1825 και ύστερα από την πτώση του Μεσολογγίου διορίστηκε αρχιστράτηγος της Στερεάς και εγκατέστησε το στρατόπεδο του στην Ελευσίνα. Σημείωσε αρκετές επιτυχημένες μάχες όπως στα Δόμβραινα, στο Δίστομο και στην Αράχοβα όπου οι Τούρκοι έχασαν 2.000 άντρες. Τον Απρίλιο του 1827 και αφού είχε εξαφανίσει τον κίνδυνο του Ομέρ πασά από την Εύβοια, κατευθύνθηκε προς την Αθήνα, ώστε να την απελευθερώσει από τον Κιουταχή. Μαζί του είχε και τα στρατεύματα από την Πελοπόννησο αλλά και αρκετούς φιλέλληνες. Δυστυχώς όμως, η κυβέρνηση δέχθηκε το σχέδιο επίθεσής του στρατηγού Τζορτζ, που ήταν κατά μέτωπο επίθεση, ενώ Καραϊσκάκης επέμενε να αποκλείσουν τους Τούρκους, ώστε να τους αναγκάσουν να παραδοθούν. Η επίθεση ορίστηκε στις 23 Απριλίου του 1827. Ο Καραϊσκάκης, την προηγούμενη μέρα της επίθεσης, ήταν άρρωστος στη σκηνή του, όταν ενημερώθηκε πως κάποιες μάχες γίνονταν στην περιοχή του Φαλήρου. Φοβούμενος σηκώθηκε και πήγε στο σημείο αυτό, με σκοπό να τις σταματήσει αλλά μία σφαίρα τον πέτυχε. Ξεψύχησε στο πλοίο του Τζορτζ την επόμενη μέρα.
Ο Γεώργιος Καραϊσκάκης τιμάται μέχρι και σήμερα. Το γήπεδο Γεώργιος Καραϊσκάκης πήρε το όνομά του προς τιμή του μεγάλου ήρωα, που σκοτώθηκε στο Νέο Φάληρο, πολύ κοντά στην περιοχή. Επίσης, στην Άρτα, τον τόπο καταγωγής του, υπάρχει ένα χωριό ονόματι Καραϊσκάκης, όπου εκεί κάθε χρόνο λαμβάνουν χώρα εκδηλώσεις, γνωστές ως τα «Καραϊσκάκεια». Επιπλέον στην Αράχοβα, στον Πειραιά και στη Δόμβραινα, κάθε χρόνο ορθώνεται ανδριάντας προς τιμήν του.
15. Αφού διαβάσετε προσεκτικά το παρακάτω απόσπασμα, σχολιάστε με τη βοήθεια του δασκάλου και των συμμαθητών σας τις υπογραμμισμένες φράσεις:
Διαβάζοντας το κείμενο, βλέπουμε τον Σεφέρη να μιλάει για τον Μακρυγιάννη. Συγκεκριμένα παραθέτει τα λόγια του ήρωα, όταν είδε δύο στρατιώτες, οι οποίοι ήρθαν να πουλήσουν κάποια αρχαία κειμήλια που βρήκαν, στους Ευρωπαίους. Τους λέει πως, δεν πρέπει να δεχτούν τα χρήματα, ούτε να επιτρέψουν να βγουν αυτά τα αρχαία από την πατρίδα τους. Αυτά ήταν ο λόγος που πολέμησαν. Τονίζει πως ο ίδιος δεν είναι, ούτε ο Λόρδος Βύρων, ούτε κάποιος λόγιος, ούτε κάποιος αρχαιολόγος, είναι απλά ένας τσοπάνης με ένα πληγωμένο σώμα, που πολέμησε για αυτά τα κειμήλια.
Αυτό που προσπαθεί ουσιαστικά να κάνει ο Μακρυγιάννης, είναι να μην επιτρέψει την κλοπή της πολιτισμικής μας κληρονομιάς. Αυτά τα έργα τα έκαναν οι αρχαίοι Έλληνες και δεν ανήκουν σε κανέναν παρά σε εμάς τους ίδιους. Δυστυχώς, πολλά ξένα μουσεία έχουν ανάμεσα στα εκθέματα τους πολλά ελληνικά έργα, τα οποία έχουν κλαπεί από τον τόπο μας. Το ότι παίρνουν τα έργα για να τα εκθέσουν σε μουσείο και να τα δουν όλοι, είναι μόνο μία φτηνή δικαιολογία. Εάν πραγματικά κάποιος νοιαζόταν για αυτά τα έργα, δεν θα τα αφαιρούσε από τον τόπο που ήταν, δεν θα τα κατέστρεφε και δεν θα τα παρουσίαζε στην χώρα του, για να επωφεληθεί ο ίδιος. Δεν μπορεί κάποιος να γνωρίσει τον ελληνικό πολιτισμό και την κουλτούρα πηγαίνοντας στο μουσείο του Λονδίνου. Ο μόνος τρόπος είναι να έρθει ο ίδιος στην Ελλάδα, να περπατήσει στα χώματα που περπάτησαν οι αρχαίοι Έλληνες και έφτιαξαν αυτά τα έργα. Ένας πολύ απλός τρόπος για να κατανοήσουμε τη σημαντικότητα αλλά και τα λόγια του ίδιου του Μακρυγιάννη, είναι να σκεφτούμε το εξής: Πόσο λογικό θα ήταν, εάν εμείς οι Έλληνες, είχαμε στο μουσείο της Ακρόπολης, το Big Ben της Αγγλίας; Δεν θα ήταν καθόλου λογικό, αλλά μάλλον θα ήταν δίκαιο...
16. Αντιστοιχίστε τα ονόματα της στήλης Α'΄με τα κόμματα της στήλης Β'.
1-β, 2-γ, 3-α.
17. Αντιστοιχίστε τις Εθνοσυνελεύσεις της στήλης Α' με τους τόπους διεξαγωγής τους της στήλης Β'.
1-β, 2-γ, 3-α.
18. Αναζητήστε σε εγκυκλοπαίδειες και στο διαδίκτυο στις ιστοσελίδες http://argolikivivliothiki.gr και http://kapodistrias.info πληροφορίες για τον Ιωάννη Καποδίστρια.
Ο Ιωάννης Καποδίστριας γεννήθηκε στην Κέρκυρα στις 10 Φεβρουαρίου του 1876 και ήταν Έλληνας διπλωμάτης και πολιτικός, που καταγόταν από αριστοκρατική οικογένεια με πολιτική παράδοση. Το 1803 διορίστηκε γραμματέας της επικράτειας της Ιονίου πολιτείας και για ένα διάστημα τέλεσε Υπουργός Εξωτερικών της ρωσικής αυτοκρατορίας. Στις 14 Απριλίου του 1827, η εθνοσυνέλευση της Τροιζήνας τον επέλεξε ως τον πρώτο κυβερνήτη της Ελλάδας, ο οποίος τέλεσε τα καθήκοντά του υπό την προστασία των μεγάλων δυνάμεων. Στις 9 Οκτωβρίου του 1831, δολοφονήθηκε στο Ναύπλιο από τον αδελφό και τον γιο του Πετρόμπεη Μαυρομιχάλη, επειδή ήρθε σε κόντρα με τα συμφέροντα τους, ακολουθώντας πολιτική υπέρ της Ελλάδας και όχι υπέρ των Προεστών και των Κοτζαμπάσηδων. Το πολιτικό του έργο στην Ελλάδα ήταν πολύ σημαντικό, αφού έκανε αρκετές μεταρρυθμίσεις, μέσω της διπλωματίας προσπάθησε να εξασφαλίσει όσο το δυνατόν ευνοϊκότερη μεταχείριση από τις μεγάλες δυνάμεις και προσπάθησε να συμπεριλάβει στα ελληνικά σύνορα, όσες περισσότερες περιοχές μπορούσε. Έκανε πολλά για την ανάπτυξη της οικονομίας της χώρας, μερίμνησε κυρίως για την ανάπτυξη της γεωργίας, φέρνοντας στην Ελλάδα την καλλιέργεια της πατάτας, ενώ έκανε πολλά για να αυξήσει το μορφωτικό επίπεδο των Ελλήνων. Τέλος, αναδιοργάνωσε τις Ένοπλες Δυνάμεις υπό μία ενιαία διοίκηση.
19. Αφού συμπληρώσετε τα κενά που υπάρχουν στο παρακάτω κείμενο, συζητήστε στην τάξη για τις πρωτοβουλίες του πρώτου κυβερνήτη της Ελλάδας και τη σημασία τους στην οργάνωση της χώρας.
Ο Ιωάννης Καποδίστριας εκλέχθηκε κυβερνήτης της Ελλάδας το 1827. Αμέσως μετά ο Καποδίστριας έφτασε στο Ναύπλιο, την πρώτη πρωτεύουσα του ελληνικού κράτους. Ο Καποδίστριας, επειδή πίστευε ότι η πρόοδος της χώρας στηριζόταν στη γεωργία, ίδρυσε Γεωργική Σχολή. στην Τίρυνθα. Εισήγαγε επίσης την καλλιέργεια της πατάτας. Ιδιαίτερη βαρύτητα έδωσε επίσης στη βασική εκπαίδευση των Ελλήνων. Ωστόσο η συγκεντρωτική διακυβέρνησή του και η σύγκρουσή του με πολλά τοπικά συμφέροντα οδήγησαν τελικά στη δολοφονία του.
20. Συμπληρώστε την ακροστιχίδα της Επανάστασης.
Εθνοσυνέλευση - Συνήλθε στην Επίδαυρο τον Δεκέμβριο του 1821
Παπαφλέσσας - Σκοτώθηκε ηρωικά στο Μανιάκι το 1825 πολεμώντας τον Ιμπραήμ
κΑραϊσκάκης - Νίκησε τους Τούρκους στη μάχη της Αράχοβας το 1826
Ναυαρίνου - Γνωστή η Ναυμαχία του ...
ζΑφειράκης - Μακεδόνας αγωνιστής της Επανάστασης στη Νάουσα
Σολωμός - Ο Εθνικός μας ποιητής
Τριπολιτσά - Η άλωσή της ήταν η πρώτη σημαντική επιτυχία των Ελλήνων
κΑνάρης - Πυρπόλησε τη ναυαρχίδα του τουρκικού στόλου
Σουλιώτες - Αυτοί επαναστάτησαν πρώτοι στην Ήπειρο
Ησαΐας - Επίσκοπος Σαλώνων, ήρωας της Επανάστασης
0 Σχόλια